Vitruvius - De architectura libri decem

9866LIBER alia. Sed mirandum profecto est, quomodo urbemtam temere euecto, & accliui præcipitio ſubiecerunt, unde
Dux quidamrem admiratus dixiße traditur, qui hanc urbem condidit, ſi non ſemper metuebat, nec etiam
erubeſcebat.

Plimuslib. xxxvi. cap. v. Mauſolei menſuras ponit: Vitr. locum uniuerſum deſcribit, Additq́ue hiſto-
riam pulcherrimam. Scopas (inquit Plinius) habuit æmulos eadem ætate, Briaxim, & Timotheum, & Leo-
charem , de quibus ſimul dicendum eſt, quoniam pariter cælauere, Mauſoleumq́ue hoc est ſepulchrum ab uxo
1110 re Artemiſia factum Mauſolo Cariæregulo, qui obĳt olympiadis centeſimæ anno ſecundo, opusid, ut eſſet
inter ſeptemmiracula, ĳmaxime artifiees fecere, patet ab austro, & ſeptentrione ſexagenos ternospedes.
breuius a frontibus toto circuitu pedes quadring entos xi. Attollitur in altitudinem 25. cubitis, cingitur co-
lumnis xxxvi. Aboriente cælauit Scopas, a ſeptentrione Briax, a meridie Timotheus, ab occaſu Leoca-
res , priusq́ue quam peragerent, Regina Artemiſia, quæmariti memoriæ id opus extrui iuſſerat; obĳt. Non
tamen receſſerunt, niſi abſoluto, iamid gloriæ ipſorum, artisq́ue monumentum iudicantes, hodieq́ue certant
manus. Acceſſit , & quintus artifex . namque ſupra pteron pyramis altitudine inferiorem æquauit uiginti-
quatuor gradibus in metæcacumen ſeſe contrabens. In ſummo est quadriga marmorea quam fecit Pythis.
Hæc adiecta centum quadraginta pedum altitudine , totum opus includit. Hæc Plinius. De Mau-
ſolo & Artemiſia ſic Strabo. Hecatomnus, (Pauſanias dicit ligdamis) Cariæ Rex tres habuit filios. Mau
2220 ſolum, Idrycum, & Pyxodorum, & filias duas, e quibus Artemiſia grandior Mauſolo ex fratribus grandio-
ri nupſit; Secundo uero ideſt Idryco altera Soror data eſt nomine Ada. Mauſolus itaque regnauit; quo mor-
tuo uxor imperium habuit. quæ illi ſepulchrum conſtruxit. Artemiſia tabe conſumpta propter luctum,
quem exuiro ſuſceperat, Idrycus imperauit. atque huic etiam ex morbo abſumpto, uxorſucceſſit. at Pixo-
dorus, quireliquus erat ex filĳs Hecatomni, hanc eiecit. Pauſanias de Mauſoleo in Arcadicis itaſcribit. li
cet autemſepulchra digna admirationiſciam complura, duo tantum recenſebo. tum quod Halicarnaßi, tum
quod in terra hebræorum extat. Illud quidem Halicarnaßi Mauſolo Halicarnaſſeorum regifactum: magni-
tudine tanta est, totoq́ue apparatu tam illustre, ut & Romani quæ apudſe impenſe admirentur præclara mo-
numenta Mauſolea appellent. Recte igitur Vitr. deſcribit locum uniuerſum Halicarnaſſi inquiens.

Is autem locuseſt Theatri curuaturæ ſimilis. Nam hoc monet libro quinto cap. xĳ. dum dicit, de
portubus ioquens. Hiautem naturaliter ſiſint poſiti, habeantq́ue acroteria, ſiue promontoria procurrentia
3330 ex quibus introrſus curuaturæ, ſiue uerſuræ ex loci natura fuerint conformatæ, maximas utilitates uidentur ha
bere. Circum enim porticus. ſiue naualia ſunt facienda , ſiue ex porticibus aditus ademporia , turresque ex
utraqueparte collocandæ, ex quibus catenæ traduciper machinas poſſunt. Hæc ibi. nunc autem ſequitur.

Itaqve in imoſecundum portum, forum eſtconſtitutum. Hoc enim libro primo præceptum reli-
quit, cap. ult. cum de electione locorumad uſum communem ciuitatis loqueretur, quod ad diſpoſitionem, uel
distributionem pertinet, & ſi (inquit) erunt mœnia ſecundummare; area ubiforum conſtituatur eligenda pro-
xime portum.

Per mediam autem altitudinis curuaturam, præcinctionemque platea ampla latitudine facta,
in qua media Mauſoleum ita egregijs operibus eſt factum, ut in ſeptem miraculis numeretur.

Poſita electione loci, diſpoſitione, & diſtributione ad uſum communem, ponit hoc loco quodad decorem
4440 pertinet, uel ſtatione, uel conſuetudine expreſſum. conuenienti enim & eleganti operi locus egregius, & ſpe-
ctabilis datus eſt; In media igitur platea Mauſoleum est poſitum tam magnifice factum, ut in ſeptem mira-
culis numeretur. Miracula ſeptem fuere. Templum Dianæ epheſiæ, de quo aliàs, Mauſoleum, Coloſſus Solis
apud Rhodios, Iouis olympici ſimulachrum, quod Phidias fecit ex ebore, Muri Babylonis, quos Semiramis
construxit, Pyramides in Aegypto, & Domus Cyri Medorum Regis, quam Menon arte prodiga illig atis au-
ro lapidbus fabricauit. Deĳs omnibus ſuis locis. Plin. lib. 36.

In ſummaarce media Martis fanum habens ſtatuam Colosſi, quam acrolithon dicunt nobili ma
nu Leocharis factam.

Martis templa extra mœnia dedicanda iuſſit libro primo cap. ultimo neſit inter ciues armigera diſſenſio,
ſed ab hostibus ea defenſa, a belli periculo conſeruabit; eadem ratione non uidetur indecens fanum Martis in
5550 arce media poſitum, tum quia in arce non stant ciues, ſed milites, tum quia Mars custos in arce, ut propellat
hoſtes collocandus, ita ut in campo arcet, ne accedant. Coloßi ſtatuam fanum illudhabebat. quam iccirco.
ἀκρόλιθον dixere, quia in ſumma arce poſita erat.

Hanc autem ſtatuam alij Telocharis, alij Timothei putant eſſe. Apud Plinium Leocharis, non
Telocharis legitur, & Vitr. dum narrat eos, qui de Mauſoleo ſcripſere, Leocharem legit in proœmio ſeptimi.
De Mauſoleo enim ſcripſit Satyrus, & Phiteus & reliqua.

In cornu autem ſummo dextro Veneris, & Mercurij fanum adipſum Salmacidis fontem.

Mercurio in foro, etiam uti Iſide, & Serapi in emporio fana fabricanda dixit eodem primi capite. Veneri
tamen extra vrbem aliàs, ſed ad portum ex diſciplinis Hetruſcorum aruſpicum fana collocanda eße dixit.
De fonte Salmacidis. Strabo & alĳ. ſed uerius Vitr. ex hiſtoria inquit enim.

6660

Table of contents

Text layer

Text normalization

Search