239207SEXTVS.
rerum natura dinerſas diuerſarum partium orbis proprietates, par eſt, ut ipſam in ædificijs collocandis imi-
temur. igitur
temur. igitur
Svb ſeptentrione ædificia teſtudinata, &
maxime concluſa, &
non patentia, ſed conuerſa ad calidas
partes oportere ſieri uidentur. contra autem ſub impetu Solis, meridianis regionibus, quod premun-
tura calore, patentiora, conuerſaq́; ad ſeptentrionem, & aquilonem ſunt ſacienda; ita quod ultro na-
tura lædit, arte erit emendandum. Item reliquis regionibus ad eund em modum temperari, quemad-
modum cœlum eſt ad inclinationem mundi collocatum.
partes oportere ſieri uidentur. contra autem ſub impetu Solis, meridianis regionibus, quod premun-
tura calore, patentiora, conuerſaq́; ad ſeptentrionem, & aquilonem ſunt ſacienda; ita quod ultro na-
tura lædit, arte erit emendandum. Item reliquis regionibus ad eund em modum temperari, quemad-
modum cœlum eſt ad inclinationem mundi collocatum.
Regionum qualitates ab ædiſicatoribus conſiderandæ ſunt, ideo uidemus in diuerſis partibus alias atque
alias ædificandi rationes, uel ad Solis ardores, uel ad frigidos uentorum impetus, uel niuium uires, nel ad maris,
1110 fluuiorumq́; inundation es euitandas, unde alij ſubeterraneos ſpecus colunt, alij celſos habitant montes, multi
ſyluas tenent, & nonnulli etiam ſupra altiſſimas arbores ſibi domicilia parant. alij proclinata maxime tecta
ob niuium pondus, alij procurrentia faciunt ad imbres parcendos. quare ſummatim expoſuit Vitr. quid ſit ob-
ſeruandum, & a quo: nam dicit.
alias ædificandi rationes, uel ad Solis ardores, uel ad frigidos uentorum impetus, uel niuium uires, nel ad maris,
1110 fluuiorumq́; inundation es euitandas, unde alij ſubeterraneos ſpecus colunt, alij celſos habitant montes, multi
ſyluas tenent, & nonnulli etiam ſupra altiſſimas arbores ſibi domicilia parant. alij proclinata maxime tecta
ob niuium pondus, alij procurrentia faciunt ad imbres parcendos. quare ſummatim expoſuit Vitr. quid ſit ob-
ſeruandum, & a quo: nam dicit.
Haec autem ex natura rerum ſunt animaduertenda, &
conſideranda, atque etiam ex membris, cor
poribusq́; gentium obſeruanda. Nanq; Sol, quibus locis mediocriter profundit ua pores, in his con-
ſeruat corpora temperata, quæq́; proxime currendo deflagrat, eripit exugendo temperaturam humo-
ris. Contra uero refrigeratis regionibus, quod abſunt a meridie longe, non exhauritur a caloribus
humor, ſed ex cœlo roſcidus aer in corpora fundens humorem, efficitampliores coporaturas, uo-
cisq́; ſonitus grauiores. Ex eo quoque ſub ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus corpori-
bus, candidis coloribus, directo capillo, & rufo, oculis cæſijs, ſanguine multo, quoniam ab humoris
2220 plenitate, cœliq́; refrigerationibus ſunt conformati. Qui autem ſunt proximi ad axem meridianum,
fubiectiq́; Solis curſui, breuioribus corporibus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis nigris, cruribus
inualidis, ſanguine exiguo, Solis impetu perficiuntur. Itaque etiam propter ſanguinis exiguitatem ti-
midiores ſunt ferro reſiſtere, ſed ardores, ac febres ſufferunt ſine timore, quod nutrita ſunt eorum
membra cum feruore. Ita corpora, quæ naſcuntur ſub ſeptentrione a febri timidiora, & imbecilla,
ſanguinis autem abundantia ferro reſiſtunt ſine timore.
poribusq́; gentium obſeruanda. Nanq; Sol, quibus locis mediocriter profundit ua pores, in his con-
ſeruat corpora temperata, quæq́; proxime currendo deflagrat, eripit exugendo temperaturam humo-
ris. Contra uero refrigeratis regionibus, quod abſunt a meridie longe, non exhauritur a caloribus
humor, ſed ex cœlo roſcidus aer in corpora fundens humorem, efficitampliores coporaturas, uo-
cisq́; ſonitus grauiores. Ex eo quoque ſub ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus corpori-
bus, candidis coloribus, directo capillo, & rufo, oculis cæſijs, ſanguine multo, quoniam ab humoris
2220 plenitate, cœliq́; refrigerationibus ſunt conformati. Qui autem ſunt proximi ad axem meridianum,
fubiectiq́; Solis curſui, breuioribus corporibus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis nigris, cruribus
inualidis, ſanguine exiguo, Solis impetu perficiuntur. Itaque etiam propter ſanguinis exiguitatem ti-
midiores ſunt ferro reſiſtere, ſed ardores, ac febres ſufferunt ſine timore, quod nutrita ſunt eorum
membra cum feruore. Ita corpora, quæ naſcuntur ſub ſeptentrione a febri timidiora, & imbecilla,
ſanguinis autem abundantia ferro reſiſtunt ſine timore.
Contrariorum contrariæ ſunt qualitates a natura corporum, &
ab effectibus anmd, namplerumq́;
animi
affectiones ſequuntur corporum temperaturas. argumentatur Vitr. ſigno ostendens uera eſſe, quæ dixit de
locorum proprietatibus, quæ a cœli inclinatione, tractuq́; ſigniferi oriuntur. Medici planè omnes, & hiſto-
rici, & ueritas ipſa a Vitruuio ſunt, quare non eſt opus longiore ſermone, ſed ad aliud argumentum ſumptum
3330 a nocis ſono, ueniendum.
affectiones ſequuntur corporum temperaturas. argumentatur Vitr. ſigno ostendens uera eſſe, quæ dixit de
locorum proprietatibus, quæ a cœli inclinatione, tractuq́; ſigniferi oriuntur. Medici planè omnes, & hiſto-
rici, & ueritas ipſa a Vitruuio ſunt, quare non eſt opus longiore ſermone, ſed ad aliud argumentum ſumptum
3330 a nocis ſono, ueniendum.
Non minus ſonus uocis in generibus gentium diſpares, &
uarias habet qualitates, ideo quod ter-
minatio orientis, & occidentis circa terræ librationem, qua diuiditur pars ſuperior, & inferior mundi,
habere uidetur libratam naturali modo circuitionem, quam etiam mathematici horizonta dicunt.
minatio orientis, & occidentis circa terræ librationem, qua diuiditur pars ſuperior, & inferior mundi,
habere uidetur libratam naturali modo circuitionem, quam etiam mathematici horizonta dicunt.
Vt diuerſæ gentes ſunt, ita earum diuerſiuocis ſonitus, &
diſpares habentur.
ratio eſt, quoniam diuerſos
habent finitores, uel horizontes, ſecundũ quos diuerſo modo ſe habent ad cœli faciem, a qua rerum natura, &
conditio uariatur, & immutatur. Est autem horizon, quem Cicero, ( ut dictum est alibi ) finitorem uocat, cir-
culus imaginatione comprehenſus, qui partem cœli, quæ uidetur, ab ea, quæ non uidetur, partitur, & præfini-
tur. unde hem ſphœrij circulus nominatur, de quo nos libro nono multa dicemus.
habent finitores, uel horizontes, ſecundũ quos diuerſo modo ſe habent ad cœli faciem, a qua rerum natura, &
conditio uariatur, & immutatur. Est autem horizon, quem Cicero, ( ut dictum est alibi ) finitorem uocat, cir-
culus imaginatione comprehenſus, qui partem cœli, quæ uidetur, ab ea, quæ non uidetur, partitur, & præfini-
tur. unde hem ſphœrij circulus nominatur, de quo nos libro nono multa dicemus.
Igitvr quoniam id habemus certum animo ſuſtinentes, a labro, quod eſt in regione ſeptentrio-
4440 nali linea traiecta ad id, quod eſt ſuper meridianum axem, ab eoq́; alteram obliquam in altitudinem
ad ſummum cardinem, qui & poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubitatione animaduertemus ex eo eſſe
ſchema trigoni mundo, uti organi, quam {σαμβύknν} Græci dicunt.
92[Figure 92]B G F M A H I N E C D55504440 nali linea traiecta ad id, quod eſt ſuper meridianum axem, ab eoq́; alteram obliquam in altitudinem
ad ſummum cardinem, qui & poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubitatione animaduertemus ex eo eſſe
ſchema trigoni mundo, uti organi, quam {σαμβύknν} Græci dicunt.
Vt Vitr.
ostendat ſonorum uocis diſcrimina gentium diuerſa-
rum, conſtituto iam horzonte, figurationem quandam facit,
ad ſpeciem organi, quam ſambucem Græci uocant, triangularem
ſcilicet, & chordis temperatam. nos ſorte Arpam uocamus, li-
cet etiam ſambuca Panis organum diſparibus calamis compa-
ctum, ſignificet, forma triquetra, ut in eius picturis uidere poſ-
ſumus, quod etiam nihil impedit intellectum nostrum. Summa
autem hæc est, eos, quibus cardo, uel polus mundi Septentrio-
nalis minus ſupra horizonta eleuatur, acutiorem & ſubtiliorem
habere uocem, quàm eos, quibus ſublimior est idem cardo, &
quo magis adj Septentriones quis reſpicit, poſt quos ipſe eſt car-
do, eo grauiorem, & depreßiorem uocis ſonum efficere. propo-
ſitum hoc a ſambucæ inſirumenti ſimilitudine declar atur. Esto
igitur meridianus circulus A. B. C. D. centrum Mundi. E.
Horizon. A. E. C. cardo ſeptentrionalis, imaginemur eße
ubi F. fupra horizonta. A. C. a cardine ad horizonta cadalt linea perpendicularis F. H. & pari for
ma ab F. trãſuerſa linea ducatur ad mundi centrũ & ſit F. E. nulli dubium eſt, quin triangulus appareat
6660
rum, conſtituto iam horzonte, figurationem quandam facit,
ad ſpeciem organi, quam ſambucem Græci uocant, triangularem
ſcilicet, & chordis temperatam. nos ſorte Arpam uocamus, li-
cet etiam ſambuca Panis organum diſparibus calamis compa-
ctum, ſignificet, forma triquetra, ut in eius picturis uidere poſ-
ſumus, quod etiam nihil impedit intellectum nostrum. Summa
autem hæc est, eos, quibus cardo, uel polus mundi Septentrio-
nalis minus ſupra horizonta eleuatur, acutiorem & ſubtiliorem
habere uocem, quàm eos, quibus ſublimior est idem cardo, &
quo magis adj Septentriones quis reſpicit, poſt quos ipſe eſt car-
do, eo grauiorem, & depreßiorem uocis ſonum efficere. propo-
ſitum hoc a ſambucæ inſirumenti ſimilitudine declar atur. Esto
igitur meridianus circulus A. B. C. D. centrum Mundi. E.
Horizon. A. E. C. cardo ſeptentrionalis, imaginemur eße
ubi F. fupra horizonta. A. C. a cardine ad horizonta cadalt linea perpendicularis F. H. & pari for
ma ab F. trãſuerſa linea ducatur ad mundi centrũ & ſit F. E. nulli dubium eſt, quin triangulus appareat
6660
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib