Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (197) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div513" type="section" level="2" n="87">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14789" xml:space="preserve">
                <pb o="197" file="514.01.229" n="229" rhead="QVINTVS."/>
              hypætrhisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14790" xml:space="preserve">collocari oporteat in ciuitatibus ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14791" xml:space="preserve">Eæ autem uti ſint ſemper ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14792" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              lutoſæ ſic erit faciendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14793" xml:space="preserve">Fodiantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14794" xml:space="preserve">exinaniantur quám altiſsime, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14795" xml:space="preserve">dextra, atque ſiniſtra ſtru-
                <lb/>
              ctiles cloacæ ſiant, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14796" xml:space="preserve">earum parictibus, qui ad ambulationem ſpectauerint, tubuli inſtruantur in-
                <lb/>
              clinati ſaſtigio in cloacis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14797" xml:space="preserve">His perfectis, compleanturea loca carbonibus, deinde inſuper ſabulone
                <lb/>
              eæ ambulationes ſternantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14798" xml:space="preserve">exæquentur, ita propter carbonum naturalem ratitatem,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14799" xml:space="preserve">tubulorum
                <lb/>
              in cloacas inſtructionem, excipientur aquarum abundantiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14800" xml:space="preserve">ita ſiccę & </s>
              <s xml:id="echoid-s14801" xml:space="preserve">ſine humore perfectæ ſue-
                <lb/>
              rint ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14802" xml:space="preserve">præterea in his operibus theſauri ſunt ciuitatibus in neceſſarijs rebus a maioribus
                <lb/>
              conſtituti. </s>
              <s xml:id="echoid-s14803" xml:space="preserve">In concluſionibus enim, reliqui omnes faciliores ſunt apparatus, quàm lignorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14804" xml:space="preserve">Sal
                <lb/>
              enim facile ante importatur, frumenta publicè, priuatimq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14805" xml:space="preserve">expeditius congeruntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14806" xml:space="preserve">ſi deſint, ole-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-01" xlink:href="note-514.01.229-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ribus, carne, ſeu leguminibus defenditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14807" xml:space="preserve">Aquæ ſoſſuris puteorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14808" xml:space="preserve">de cœlo repentinis tempeſta-
                <lb/>
              tibus ex tegulis excipiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14809" xml:space="preserve">De lignatione, quæ maxime neceſſaria eſt ad cibum excoquendum, diſſi-
                <lb/>
              cilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14810" xml:space="preserve">moleſta eſt apparatio, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s14811" xml:space="preserve">tardè comportatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14812" xml:space="preserve">plus conſumitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14813" xml:space="preserve">In eiuſmodi tempo-
                <lb/>
              ribus tunc eæ ambulationes aperiuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14814" xml:space="preserve">menſuræ tributim ſingulis capitibus deſignantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14815" xml:space="preserve">Ita duas
                <lb/>
              res egregias hypætrhæ ambulationes præſtant, unam in pace ſalubritatis, alteram in bello ſalutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14816" xml:space="preserve">Er-
                <lb/>
              go his rationibus ambulationum explicationes, non ſolum poſt ſcenam theatri, ſed etiam omnium
                <lb/>
              Deorum templis effectæ, magnas ciuitatibus præſtare poterunt utilitates. </s>
              <s xml:id="echoid-s14817" xml:space="preserve">Quoniam hæca nobis ſa-
                <lb/>
              tis uidentur eſſe expoſita, nunc inſequentur balnearum diſpoſitionum demonſtrationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14819" xml:space="preserve">Non ſolum poſt ſcenam, ſed circa theatra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14820" xml:space="preserve">poſt ædes Deorum porticus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14821" xml:space="preserve">ambulationes conſtituendæ
                <lb/>
              ſunt, ob maximas utilitates, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14822" xml:space="preserve">memorat pacis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14823" xml:space="preserve">belli tempore, nam pacatis rebus, ſalubres ſunt
                <lb/>
              corporibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s14824" xml:space="preserve">in obſidionibus uero vtiles in rebus neceſſarijs, præſertim in lignatione, cuius apparatus diffici-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-02" xlink:href="note-514.01.229-02a" xml:space="preserve">20</note>
              lior eſt, quàm rerum aliarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14825" xml:space="preserve">Quomodo autem fiant ambulationes ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14826" xml:space="preserve">ſine humore, docet ſacilitate mi-
                <lb/>
              ra Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14827" xml:space="preserve">In tectis ambulationibus ratio expedita expedita eſt, in bypætrhis uerò, hoc est apertis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14828" xml:space="preserve">ſub diuo, etiam
                <lb/>
              ex præceptis Vitruuij colligitur, quod neceſſarium est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14829" xml:space="preserve">nam cloacæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14830" xml:space="preserve">loca concaua, per quæ colluuies fluit
                <lb/>
              ex fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14831" xml:space="preserve">ſtructura fiunt quaſi canales, in quas tubi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14832" xml:space="preserve">fiſtulæ a capitibus inclinantur, ut aquœ per eas
                <lb/>
              in cloacas immittantur, loca carbonibus inſternuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14833" xml:space="preserve">Carbones enim ob ignem rarefacti, exugendi uim ba-
                <lb/>
              bent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14834" xml:space="preserve">atque ita ambulationes fint, dirigunturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14835" xml:space="preserve">uiæmediæ ita ſtructæ inter uiridariæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14836" xml:space="preserve">arboreta, non enim
                <lb/>
              uniuerſa loci amplitudo exinanitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14837" xml:space="preserve">præparatur ad ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14838" xml:space="preserve">Sed ea tantum pars, per quam deam-
                <lb/>
              bulandum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14839" xml:space="preserve">obſeruandum autem in hac parte quàm pulchre poſitis ſymmetrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14840" xml:space="preserve">modulis, ad decorum,
                <lb/>
              ad eurithmiam, ad diſtributionem aſpiciat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14841" xml:space="preserve">quantum opus ſuum phyſicis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14842" xml:space="preserve">ratiocinationibus
                <lb/>
              ornet, ut paßim oſtendat ſe uerum Architectum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14843" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div519" type="section" level="2" n="88">
            <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve">De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14844" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">PRimvm</emph>
              eligendus eſt locus quàm calidiſsimus, ideſt auerſus a Septentrione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14845" xml:space="preserve">A quilone.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s14846" xml:space="preserve">ipſa autem caldaria, tepidariaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14847" xml:space="preserve">lumen habeant ab occidente hyberno. </s>
              <s xml:id="echoid-s14848" xml:space="preserve">Sin autem natura
                <lb/>
              loci impedierit, utique a meridie, quod maxime tempus lauandi a meridiano ad ueſperum
                <lb/>
              eſt conſtitutum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14849" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14850" xml:space="preserve">Inducit nos in balnea Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14851" xml:space="preserve">commodiſſime, ostenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14852" xml:space="preserve">quàm ſit eorum uſus neceſſarius,nam thermæ non adeò
                <lb/>
              primum ad id æſtimationis peruener ant, immo balneum tantum ad ſalubritatem corporis deſtinatum erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14853" xml:space="preserve">inde
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-04" xlink:href="note-514.01.229-04a" xml:space="preserve">40</note>
              cum diuitijs luxuries creſcens, ſub thermarũ nomine, magnifica fecere ædificia, porticibus, ſyluis, natatorijs,
                <lb/>
              piſcinis, auiarijs, topiarijs, byppodromis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14854" xml:space="preserve">buiuſmodi alijs ornatiſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s14855" xml:space="preserve">Ego primum quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14856" xml:space="preserve">dicuntur
                <lb/>
              exponam, inde aliquid ratiocinando addam,quod ad rem faciet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14857" xml:space="preserve">primum igitur agit de electione, max de diſpo-
                <lb/>
              ſitione loci, deinde departibus balneorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14858" xml:space="preserve">Locus igitur uel liber erit, uel neceſſitate aliqua obſtrictus, ſem-
                <lb/>
              perq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14859" xml:space="preserve">calidißimus est eligendus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14860" xml:space="preserve">Calidiſſimum autem auerſum a Septentrione intelligit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14861" xml:space="preserve">ab. </s>
              <s xml:id="echoid-s14862" xml:space="preserve">A quilone. </s>
              <s xml:id="echoid-s14863" xml:space="preserve">unde
                <lb/>
              cellæ in quibus calor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14864" xml:space="preserve">tepiditas inducebatur, lumen ab occidente hyberno,ideſt ab Affrico,uel Lybico uento
                <lb/>
              habere debent, qua enim Sol bruma occidit, (ea occidens bybernus dicitur) ea pars calidior cæteris est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14865" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              cum loci natura nos impedierit, a meridie lumen excipiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14866" xml:space="preserve">ratio eſt, quod maxime tempus lauandi a me-
                <lb/>
              ridiano ad ueſperum eſt conſtitutum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14867" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14868" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Et</emph>
              item eſt animaduertendum, uti caldaria muliebria, uiriliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14869" xml:space="preserve">coniuncta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14870" xml:space="preserve">in ijſdem regionibus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-05" xlink:href="note-514.01.229-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſint collocata. </s>
              <s xml:id="echoid-s14871" xml:space="preserve">Et ratio eſt a cõmodiatate ſumpta,licet pudor non patiatur, licet eæpartes pariete diuidantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14872" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14873" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sic</emph>
              enim eſſicietur, utin uaſaria ex hypocauſto communis ſit uſus eorum utriſque. </s>
              <s xml:id="echoid-s14874" xml:space="preserve">Hypocau-
                <lb/>
              stum fornax eſt, uel concamerata structura, in quaſuccenditur ignis, furnellum nos appellamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14875" xml:space="preserve">hypocauſim
                <lb/>
              uocat inferius.</s>
              <s xml:id="echoid-s14876" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14877" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ahena</emph>
              ſupra hypocauſtum tria ſunt componenda, unum caldarium, alterum tepidarium, tertiũ
                <lb/>
              frigidarium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14878" xml:space="preserve">ita collocanda, uti ex tepidario in caldarium, quantum aquæ caldæ exierit, influat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14879" xml:space="preserve">De
                <lb/>
              ſrigidario in tepidar
                <unsure/>
              ium ad eundem modum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14880" xml:space="preserve">teſtudiesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14881" xml:space="preserve">alueorũ ex cómuni hypocauſi calefacientur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14882" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14883" xml:space="preserve">Caldaria, tepidaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14884" xml:space="preserve">frigidaria hoc loco pro uaſis abenis capiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14885" xml:space="preserve">frigidarium partem ſuperiorem oc-
                <lb/>
              eupauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14886" xml:space="preserve">in tepidarium medium frigidam infundet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14887" xml:space="preserve">tepidarium medium in infimum caldarium tepidam im-
                <lb/>
              m@ttet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14888" xml:space="preserve">Calidus autem ſornaulæ u
                <unsure/>
              apor ſ@b-uaſis plus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14889" xml:space="preserve">minus caloris afferet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14890" xml:space="preserve">Sed o
                <unsure/>
              pus est modum ſcire,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-06" xlink:href="note-514.01.229-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>