Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (201) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div526" type="section" level="2" n="89">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15003" xml:space="preserve">
                <pb o="201" file="514.01.233" n="233" rhead="QVINTVS."/>
              Extra autem diſponantur porticus tres, una ex periſty lio exeuntibus, duæ dextra;</s>
              <s xml:id="echoid-s15004" xml:space="preserve">, atque finiſtra ſtadia
                <lb/>
              tis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15005" xml:space="preserve">Ex quibus una, quæ ſpectauerit ad ſeptentrionem, perficiatur duplex ampliſsima latitudine; </s>
              <s xml:id="echoid-s15006" xml:space="preserve">al-
                <lb/>
              tera ſimplex ita facta, uti in partibus, quæ fuerint circa parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15007" xml:space="preserve">quæ erunt ad columnas, margines
                <lb/>
              habeant uti ſemitas, non minus pedum denum, mediumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15008" xml:space="preserve">excauatum, uti gradus bini ſint in deſcen-
                <lb/>
              ſu ſeſquipedali a marginibus ad planitiem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15009" xml:space="preserve">Quæ planicies ſit ne minus lata pedum duodecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s15010" xml:space="preserve">Ita qui
                <lb/>
              ueſtiti ambulauerint in marginibus, non impedientur ab cunctis ſe exercentibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15011" xml:space="preserve">Hæc autem porti-
                <lb/>
              cus xyſtos apud Græcos uocitatur, quod Athletæ per hyberna tempora in tectis ſtadijs exercen-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15012" xml:space="preserve">Facienda autem xyſta ſic uidentur, ut ſint inter duas porticus ſyluæ, aut platanones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15013" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in his perficiantur inter arbores ambulationes, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15014" xml:space="preserve">ex opere ſignino ſtationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15015" xml:space="preserve">Proxime au-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-01" xlink:href="note-514.01.233-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tem xyſtum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15016" xml:space="preserve">duplicem porticum deſignentur hypæthræ ambulationes, quas Græci peridro-
                <lb/>
              midas, noſtri xyſtæ appellant, in quas per hyemem e x xyſto ſereno cœlo athletæ prodeuntes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15017" xml:space="preserve">poſt xyſtum autem ſtadium, ita figuratum, ut poſsint hominum copiæ cum laxamento A thle-
                <lb/>
              tas certantes ſpectare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15018" xml:space="preserve">Quæ in mœnibus neceſſaria uidebantur eſſe, ut a ptè diſponantur, perſcripſi.</s>
              <s xml:id="echoid-s15019" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15020" xml:space="preserve">Satis aperte, ac explicate Vitruuius, ut ipſe pollicetur, de palæstris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15021" xml:space="preserve">xyſtis Græcorum more conſtitutis,
                <lb/>
              ſermonem habet, ita ut quorundam uocabulorum declaratio cum diagrammate ſatis eſſe poſsit, ad intelligen-
                <lb/>
              tiam eorum, quæ hoc capite continentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15022" xml:space="preserve">#Exedræ a ſedium frequentia ſic appellatæ, loca ſunt amplæ ma-
                <lb/>
              gnitudinis, quæ ſi in publicis operibus numer antur, ut hoc loco, ſpatioſæ eſſe debent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15023" xml:space="preserve">habere ſedes, in quibus
                <lb/>
              philoſophi, rhetores, reliquiq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s15024" xml:space="preserve">, qui ſtudijs delectantur, ſedentes diſputare poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15025" xml:space="preserve">Earum figuram referunt, quæ
                <lb/>
              in cœnobijs uocantur capitula, ut ait Philander. </s>
              <s xml:id="echoid-s15026" xml:space="preserve">ſi uerò in priuatorum ædibus cenſentur, loca ſunt ad collo-
                <lb/>
              quendum per æſtatem cum amicis, aut ad meridiandum, ideſt in meridie dormiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15027" xml:space="preserve">periſtylia ſunt loca
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-02" xlink:href="note-514.01.233-02a" xml:space="preserve">20</note>
              columnis clauſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15028" xml:space="preserve">undique ſepta, qualia ſunt monachorum clauſtra. </s>
              <s xml:id="echoid-s15029" xml:space="preserve">Diaulon intelligit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15030" xml:space="preserve">locum duo ſta-
                <lb/>
              dia continentem in circuitione ambulationis, ideſt periſtylia illa ſiue quadrata, ſiue oblonga, ſint, debent ha-
                <lb/>
              bere in circuitionem ſpatium duorum stadiorum, ideſt quartam miliarij partem, hoc est paſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15031" xml:space="preserve">250, { In
                <lb/>
              duplici porticu } idest duplici columnarum ordine, hæc membra collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15032" xml:space="preserve">Ephæbeum ubi puberes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15033" xml:space="preserve">Coriceum eſt locus ubi puellæ exercentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15034" xml:space="preserve">quod non placet, quia non erat conſuetudo ut puellæ ſe exer
                <lb/>
              cerent, niſi fallor, coreum dicere potius oporteret, ſi a puellis locus nominaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15035" xml:space="preserve">unde alij interpretantur co-
                <lb/>
              ryceum pro loco, ubipila exercebantur, ut ait Philander, nam Græci coricum pilam uento conflatam uocant,
                <lb/>
              quæ Latinis follis dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15036" xml:space="preserve">placeret hæc interpretatio, ſi loci amplitudo hoc ludi genus ferre poſſet, niſi forte non
                <lb/>
              follem ſed pilam intelligas. </s>
              <s xml:id="echoid-s15037" xml:space="preserve">qui ludus in minori area fieri poteſt, ut rachetæ ludus Gallice proprius. </s>
              <s xml:id="echoid-s15038" xml:space="preserve">quod ſi
                <lb/>
              coureum malis, tonstrinam intelligito. </s>
              <s xml:id="echoid-s15039" xml:space="preserve">coniſterium a conis, ubi puluere post unctionem luctaturi aſpergebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-03" xlink:href="note-514.01.233-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ut prehenſiones eſſent firmiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15040" xml:space="preserve">non lubricæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15041" xml:space="preserve">Eleotheſium, hoc eſt unctuarium, locus ubi cerato oleo ,
                <lb/>
              quod ceroma dicunt, perfundebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15042" xml:space="preserve">propigneum legerẽ prophigeum, nam phigeos, hoc eſt furni, mentionem
                <lb/>
              fecit lihro decimo, ubi de machina hydraulica loquitur, quod nomen Heroni est familiare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15043" xml:space="preserve">ita ut prophigeum
                <lb/>
              præfurnium ſignificet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15044" xml:space="preserve">locum, ubi ignis præcluſum æſtuat, licet lihro decimo furnum ſimilitudine quadam
                <lb/>
              uocauit partem illam machinæ, ut ſuo loco patebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15045" xml:space="preserve">Porticus stadiatæ ſic dicuntur, quod in eis, ceu tectis ſta-
                <lb/>
              dijs per hyemem turbato cœlo athletæ exer cerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15046" xml:space="preserve">Platanones, loci platanis conſiti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15047" xml:space="preserve">Xyſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15048" xml:space="preserve">xyſtum apud
                <lb/>
              Latinos diſcrimine aliquo ſeparantur, nam latini xystos uocant porticus tectas, ubi athletæ per hyemem exer-
                <lb/>
              cebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15049" xml:space="preserve">Xyſta uero ſubdiales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15050" xml:space="preserve">hypæthras ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15051" xml:space="preserve">reliqua ex deſcriptione erunt maniſeſta.</s>
              <s xml:id="echoid-s15052" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div529" type="section" level="2" n="90">
            <head xml:id="echoid-head93" style="it" xml:space="preserve">De portubus, & ſtructuris in aqua faciendis.
              <lb/>
            Cap.#XII.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15053" xml:space="preserve">DE opportunitate autem portuum, non eſt prætermittendum, ſed quibus rationibus tuean
                <lb/>
              tur naues in his ab tempeſtatibus, explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15054" xml:space="preserve">Hiautem naturaliter ſi ſint poſiti, ha-
                <lb/>
              beantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15055" xml:space="preserve">acroteria, ſiue promontoria procurrentia, ex quibus introrſus curuaturæ, ſiue uer
                <lb/>
              ſuræ ex loci natura ſuerint conformatæ, maximas utilitates ui dentur habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15056" xml:space="preserve">Circum enim
                <lb/>
              porticus, ſiue naualia ſunt facienda, ſiue ex porticibus aditus ad emporia, turresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15057" xml:space="preserve">ex utraque parte
                <lb/>
              collocandæ, ex quibus catenæ traduci per machinas poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15058" xml:space="preserve">Sinautem non naturalem locum, neque
                <lb/>
              idoneum ad tuendas ab tempeſtatibus naues habuerimus, ita uidetur eſſe faciendum, uti ſi nullum ſlu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-05" xlink:href="note-514.01.233-05a" xml:space="preserve">50</note>
              men in his locis impedierit, ſed erit ex una parte ſtatio, tunc ex altera parte ſtructuris, ſiue aggeribus,
                <lb/>
              expediantur progreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15059" xml:space="preserve">ita conformandæ portuum concluſiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s15060" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15061" xml:space="preserve">Conſtruendi portus finis est, ut naues a uentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15062" xml:space="preserve">tempestatibus tutæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15063" xml:space="preserve">Ideo portus tutus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15064" xml:space="preserve">capax eſſe
                <lb/>
              debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15065" xml:space="preserve">Securitas, uel naturalis eſt, uel arte adiuuatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15066" xml:space="preserve">natur alis a ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15067" xml:space="preserve">natura loci uidetur pendere, cum
                <lb/>
              locus ſinuoſus est, arcuatusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15068" xml:space="preserve">in cornua, quæ alta ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15069" xml:space="preserve">promontorij ſpeciem habeant, in mare promineant,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s15070" xml:space="preserve">later a ſinuum a uentis tueantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15071" xml:space="preserve">Cum uero hæc non habentur, tunc arte iuuat fidas stationes nauibus
                <lb/>
              collocare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15072" xml:space="preserve">aggeribus procurrentibus in mare ex structura portus cornua conſtituere, ſi flumen non impe-
                <lb/>
              diat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15073" xml:space="preserve">Quomodo autem ſtructuræ in aqua fiant, docet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15074" xml:space="preserve">Quid autem circa portus faciendum ſit docuit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15075" xml:space="preserve">porticus enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s15076" xml:space="preserve">loca ubi merces uenduntur, ac etiam ſeruantur, quæ emporia dicuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15077" xml:space="preserve">loca ubi conſtruũ-
                <lb/>
              tur naues, aut ſubductæ inſtaurantur, quæ naualia Latini, nos ſquerros dicimus, circa portus facienda ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15078" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>