Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (206) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div538" type="section" level="2" n="91">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15319" xml:space="preserve">
                <pb o="206" file="514.01.238" n="238" rhead="LIBER"/>
              ſitentur non arte uera, ſed ſa@o nominantur Archticti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15320" xml:space="preserve">Quas ob res corpus Architecturæ, rationesq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15321" xml:space="preserve">eius putaui diligentiſsime conſcribendas, opinans id munus omnibus gentibus noningratum futurũ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15322" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Igitur quoniam in quinto de opportunitate communium operum perſcripſi, in hoc uolumine priua-
                <lb/>
              torum ædiſciorum ratiocinationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15323" xml:space="preserve">commenſus ſymmetriarum explicabo.</s>
              <s xml:id="echoid-s15324" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15325" xml:space="preserve">De priuatorum ædificijs tractat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15326" xml:space="preserve">libro ſexto, ea parte lamab ſoluta, quæ ad publica opera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15327" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
              munia pertinebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15328" xml:space="preserve">proponit pulcherrimum huic libro proœmium, quod Galeno tantum placuit, ut magnam eius
                <lb/>
              partem ſumeret in eo libello, in quo iuuenes ad capeſcendas diſciplinas hortatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15329" xml:space="preserve">Tranſacto proæmio generalia
                <lb/>
              quædam præcepta dat fabricaturis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15330" xml:space="preserve">Capite primo regionum qualitates, cœliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15331" xml:space="preserve">aſpectus, cliuos, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15332" xml:space="preserve">ani-
                <lb/>
              maduertendos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15333" xml:space="preserve">conſiderandos eſſe docet, ſecund um quos diſponenda ſunt ædificia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15334" xml:space="preserve">Sed capite ſecundo, ne
                <lb/>
              putet Architectus ſe in publicis operibus tantum ea ſeruare debere, quæ primo libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s15335" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s15336" xml:space="preserve">ſunt dicta. </s>
              <s xml:id="echoid-s15337" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-01" xlink:href="note-514.01.238-01a" xml:space="preserve">10</note>
              petit ferè eadem, conditiones Architecti præmonſtrans: </s>
              <s xml:id="echoid-s15338" xml:space="preserve">In reliquis ad priuatorum ædificiorum commenſus
                <lb/>
              explicandos exordens ab ijs ædium partibus, quæ nobis primo occurrunt, paulatim nos ſub tecto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15339" xml:space="preserve">in pene-
                <lb/>
              tralia ducit; </s>
              <s xml:id="echoid-s15340" xml:space="preserve">nullas partes inoſtenſas relinquens, quæ ad utilitatem, firmitatem, &</s>
              <s xml:id="echoid-s15341" xml:space="preserve">
                <gap/>
                <lb/>
              poßint, nec urbis delicijs contentus, ad ruris amœnitatem ſuauiter nos conducit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15342" xml:space="preserve">omnia, quæ ad uſum,
                <lb/>
              neccſſitatem, decorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15343" xml:space="preserve">ſpectant, diligenter exequitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15344" xml:space="preserve">fundationum demque regulas firmitatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15345" xml:space="preserve">proponit,
                <lb/>
              clauditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15346" xml:space="preserve">librum pulcherrimis obſeruationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15347" xml:space="preserve">Proœmium facile, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15348" xml:space="preserve">moratum eſt maxime, ſententijs oma-
                <lb/>
              tum, exemplis, authoritatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15349" xml:space="preserve">comparationibus refertum, compar at enim fortunæ uirtutem, bonis ex-
                <lb/>
              terioribus, animi bona, imperitis, audacibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15350" xml:space="preserve">proteruis, doctos, ingenuos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15351" xml:space="preserve">fideles, oſtenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15352" xml:space="preserve">quantum
                <lb/>
              inter ea ſit diſcriminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15353" xml:space="preserve">Verba autem aliqua ſunt exponenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s15354" xml:space="preserve">Aristippus igitur in arena ſe uidiſſe hominum
                <lb/>
              ueſtigia dixit, non tamen intellexit ueſtigia hominum pedibus impreſſa, ſed ueſtigia humanæ mentis, nam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-02" xlink:href="note-514.01.238-02a" xml:space="preserve">20</note>
              mathematicæ figuræ in arena deſcriptæ prius mente fuerunt conceptæ, ac rationibus doctiſſimorum uirorum
                <lb/>
              ante tractatæ, poste a in arena deſignatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15355" xml:space="preserve">quemadmodum ſcriptio ſermonis inditium est, ſermo autem men-
                <lb/>
              tis, ita mathemdticæ deſignationes, ac geometricæ figuræ erant tanquam ſigna conceptionum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15356" xml:space="preserve">Dixit ergo
                <lb/>
              Ariſtippus, video nestigia hominum, ideſt ron brutorum, quoniam bruta non ratioc nantur, neque partium
                <lb/>
              humani corporis, ſed mentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15357" xml:space="preserve">rationis, a quo homo habet, ut homo ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15358" xml:space="preserve">Explicata Ariſtippi ſententia, eam
                <lb/>
              probat teſtibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15359" xml:space="preserve">exemplis philoſophorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15360" xml:space="preserve">poetarum, adducitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15361" xml:space="preserve">Athenienſium legem, ſecundum quam
                <lb/>
              de ſe ipſo, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15362" xml:space="preserve">ſuis progenitoribus modeſſtè loquendo, oſtendit quantum curæ, ac ſtudij parentes ponere debent,
                <lb/>
              ut eorum liberi, boni potius, quàm diuites; </s>
              <s xml:id="echoid-s15363" xml:space="preserve">eruditi, quàmimperiti; </s>
              <s xml:id="echoid-s15364" xml:space="preserve">digni, quàm indigni habeantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15365" xml:space="preserve">Solon
                <lb/>
              lege ſanxit liberos parentibus neceßaria uitæ ſubſidia non debere, a quibus nullam artem didicißent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15366" xml:space="preserve">quam
                <lb/>
              legem Athenienſes approbauere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15367" xml:space="preserve">{ Encyclioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15368" xml:space="preserve">omnium doctrinarum } libro primo coniunctionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15369" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-03" xlink:href="note-514.01.238-03a" xml:space="preserve">30</note>
              municationem quandam eſſe ſcientiarum docuit, quam aliqui encyelopediam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15370" xml:space="preserve">utq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15371" xml:space="preserve">oſtendat ſibi non
                <lb/>
              defuiſſe, quod ad bonum Architectum faciendum pertinet, memor eorum, quæ libro primo dixit: </s>
              <s xml:id="echoid-s15372" xml:space="preserve">utitur duo-
                <lb/>
              bus uerbis { philologis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15373" xml:space="preserve">philotechnis, } quihus altero ratiocinationem, altero fabricam, ideſt rem ſigni-
                <lb/>
              ficatam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15374" xml:space="preserve">rem ſignificantem oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15375" xml:space="preserve">Philologia est ardor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15376" xml:space="preserve">
                <gap/>
              studium diſciplinarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15377" xml:space="preserve">cum ma-
                <lb/>
              xima uoluptatee percunctatio rationis rerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15378" xml:space="preserve">Philotechnia autem eſt artium, ſubtiltatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15379" xml:space="preserve">artificiorum ue-
                <lb/>
              hemens inquiſitio. </s>
              <s xml:id="echoid-s15380" xml:space="preserve">quare qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s15381" xml:space="preserve">rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15382" xml:space="preserve">rei faciendæ modum ſtudioſe quærit, is philologus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15383" xml:space="preserve">philo-
                <lb/>
              technos nominari potſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15384" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div541" type="section" level="2" n="92">
            <head xml:id="echoid-head99" style="it" xml:space="preserve">De diuerſis regionum qualit atibus, & uarijs cœli aſpectibus,</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div542" type="section" level="2" n="93">
            <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">ſecundum quos ſunt ædificia diſponenda.#Cap.#I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15385" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">HAec</emph>
              autem ita erunt rectè diſpoſita, ſi primo animaduerſum fuerit, quibus regionibus,
                <lb/>
              aut quibus inclinationibus mundi conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15386" xml:space="preserve">Nanq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15387" xml:space="preserve">aliter A egypto, aliter Hiſpa-
                <lb/>
              nia, non eodem modo Ponto, diſsimiliter Romæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15388" xml:space="preserve">Item cæteris terrarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15389" xml:space="preserve">regionum
                <lb/>
              proprietatibus oportere uidentur conſtitui genera ædiſiciorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s15390" xml:space="preserve">quod alia parte Solis
                <lb/>
              curſu premitur tellus, alia longe ab eo diſtat, alia per medium temperatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15391" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15392" xml:space="preserve">Quemadmodum in ædificanda ciuitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15393" xml:space="preserve">mœnibus collocandis, publicisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15394" xml:space="preserve">operibus faciendis, cœli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15395" xml:space="preserve">
                <lb/>
              regionis ſalubritas est quærenda, ita in priuatorum ædibus obſeruandum eſt, in qua quiſque regione ſibi ædiſi-
                <lb/>
              candum proponit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15396" xml:space="preserve">Habet enim quælibet regio rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15397" xml:space="preserve">comparationem quandam ad Solis curſum, quam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-05" xlink:href="note-514.01.238-05a" xml:space="preserve">50</note>
              omnino cognoſcere eſt neceſſe, alia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15398" xml:space="preserve">n. </s>
              <s xml:id="echoid-s15399" xml:space="preserve">remotior eſt ab impetu Solis, alia propinquior, alia temperate ſe habet,
                <lb/>
              quatenus inclinatio, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15400" xml:space="preserve">cœli diuerſus, diuerſis finitoribus eſſe ſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15401" xml:space="preserve">Monet igitur nos hoc capite, qua
                <lb/>
              ratione ſit ad cœli climata reſpiciendum ijs, qui ſunt priuatorum œdes facturi. </s>
              <s xml:id="echoid-s15402" xml:space="preserve">Vt autem oſtendat quanti ſit
                <lb/>
              momenti regiones, cœli ſpectare, pulcherrima digreſſione oſtendit ab hominum, animantium, rerumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15403" xml:space="preserve">natura,
                <lb/>
              quid cœli cuique ferat inclinatio proprietatis.</s>
              <s xml:id="echoid-s15404" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Igitvr</emph>
              uti conſtitutio mundi ad terræ ſpatium inclmatione ſigniferi circuli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15406" xml:space="preserve">Solis curſu, di-
                <lb/>
              ſparibus qualitatibus, naturaliter eſt collocata, ad eundem modum, etiam ad regionum rationes, cœ-
                <lb/>
              liq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15407" xml:space="preserve">uarietates, uidentur æ dificiorum debere dirigi collocationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s15408" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15409" xml:space="preserve">In aliquibus locis ſignifer, quem Zodiacum uocant, inclinatior est ad terræ ad terræ ſpatium, in aliquibus remotiori
                <lb/>
              ſitu Solis cur ſum, qui in eo fit, amouet, unde diſpares qualitates regionum oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15410" xml:space="preserve">Præmonstrante igitur ipſa
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-06" xlink:href="note-514.01.238-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>