Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (207) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div542" type="section" level="2" n="93">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15410" xml:space="preserve">
                <pb o="207" file="514.01.239" n="239" rhead="SEXTVS."/>
              rerum natura dinerſas diuerſarum partium orbis proprietates, par eſt, ut ipſam in ædificijs collocandis imi-
                <lb/>
              temur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15411" xml:space="preserve">igitur</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15412" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svb</emph>
              ſeptentrione ædificia teſtudinata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15413" xml:space="preserve">maxime concluſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15414" xml:space="preserve">non patentia, ſed conuerſa ad calidas
                <lb/>
              partes oportere ſieri uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15415" xml:space="preserve">contra autem ſub impetu Solis, meridianis regionibus, quod premun-
                <lb/>
              tura calore, patentiora, conuerſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15416" xml:space="preserve">ad ſeptentrionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15417" xml:space="preserve">aquilonem ſunt ſacienda; </s>
              <s xml:id="echoid-s15418" xml:space="preserve">ita quod ultro na-
                <lb/>
              tura lædit, arte erit emendandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15419" xml:space="preserve">Item reliquis regionibus ad eund em modum temperari, quemad-
                <lb/>
              modum cœlum eſt ad inclinationem mundi collocatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s15420" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15421" xml:space="preserve">Regionum qualitates ab ædiſicatoribus conſiderandæ ſunt, ideo uidemus in diuerſis partibus alias atque
                <lb/>
              alias ædificandi rationes, uel ad Solis ardores, uel ad frigidos uentorum impetus, uel niuium uires, nel ad maris,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-01" xlink:href="note-514.01.239-01a" xml:space="preserve">10</note>
              fluuiorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15422" xml:space="preserve">inundation es euitandas, unde alij ſubeterraneos ſpecus colunt, alij celſos habitant montes, multi
                <lb/>
              ſyluas tenent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15423" xml:space="preserve">nonnulli etiam ſupra altiſſimas arbores ſibi domicilia parant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15424" xml:space="preserve">alij proclinata maxime tecta
                <lb/>
              ob niuium pondus, alij procurrentia faciunt ad imbres parcendos. </s>
              <s xml:id="echoid-s15425" xml:space="preserve">quare ſummatim expoſuit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15426" xml:space="preserve">quid ſit ob-
                <lb/>
              ſeruandum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15427" xml:space="preserve">a quo: </s>
              <s xml:id="echoid-s15428" xml:space="preserve">nam dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s15429" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15430" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              autem ex natura rerum ſunt animaduertenda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15431" xml:space="preserve">conſideranda, atque etiam ex membris, cor
                <lb/>
              poribusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15432" xml:space="preserve">gentium obſeruanda. </s>
              <s xml:id="echoid-s15433" xml:space="preserve">Nanq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15434" xml:space="preserve">Sol, quibus locis mediocriter profundit ua pores, in his con-
                <lb/>
              ſeruat corpora temperata, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15435" xml:space="preserve">proxime currendo deflagrat, eripit exugendo temperaturam humo-
                <lb/>
              ris. </s>
              <s xml:id="echoid-s15436" xml:space="preserve">Contra uero refrigeratis regionibus, quod abſunt a meridie longe, non exhauritur a caloribus
                <lb/>
              humor, ſed ex cœlo roſcidus aer in corpora fundens humorem, efficitampliores coporaturas, uo-
                <lb/>
              cisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15437" xml:space="preserve">ſonitus grauiores. </s>
              <s xml:id="echoid-s15438" xml:space="preserve">Ex eo quoque ſub ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus corpori-
                <lb/>
              bus, candidis coloribus, directo capillo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15439" xml:space="preserve">rufo, oculis cæſijs, ſanguine multo, quoniam ab humoris
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-02" xlink:href="note-514.01.239-02a" xml:space="preserve">20</note>
              plenitate, cœliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15440" xml:space="preserve">refrigerationibus ſunt conformati. </s>
              <s xml:id="echoid-s15441" xml:space="preserve">Qui autem ſunt proximi ad axem meridianum,
                <lb/>
              fubiectiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15442" xml:space="preserve">Solis curſui, breuioribus corporibus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis nigris, cruribus
                <lb/>
              inualidis, ſanguine exiguo, Solis impetu perficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15443" xml:space="preserve">Itaque etiam propter ſanguinis exiguitatem ti-
                <lb/>
              midiores ſunt ferro reſiſtere, ſed ardores, ac febres ſufferunt ſine timore, quod nutrita ſunt eorum
                <lb/>
              membra cum feruore. </s>
              <s xml:id="echoid-s15444" xml:space="preserve">Ita corpora, quæ naſcuntur ſub ſeptentrione a febri timidiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15445" xml:space="preserve">imbecilla,
                <lb/>
              ſanguinis autem abundantia ferro reſiſtunt ſine timore.</s>
              <s xml:id="echoid-s15446" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15447" xml:space="preserve">Contrariorum contrariæ ſunt qualitates a natura corporum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15448" xml:space="preserve">ab effectibus anmd, namplerumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15449" xml:space="preserve">animi
                <lb/>
              affectiones ſequuntur corporum temperaturas. </s>
              <s xml:id="echoid-s15450" xml:space="preserve">argumentatur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15451" xml:space="preserve">ſigno ostendens uera eſſe, quæ dixit de
                <lb/>
              locorum proprietatibus, quæ a cœli inclinatione, tractuq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15452" xml:space="preserve">ſigniferi oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15453" xml:space="preserve">Medici planè omnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15454" xml:space="preserve">hiſto-
                <lb/>
              rici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15455" xml:space="preserve">ueritas ipſa a Vitruuio ſunt, quare non eſt opus longiore ſermone, ſed ad aliud argumentum ſumptum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-03" xlink:href="note-514.01.239-03a" xml:space="preserve">30</note>
              a nocis ſono, ueniendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s15456" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15457" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus ſonus uocis in generibus gentium diſpares, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15458" xml:space="preserve">uarias habet qualitates, ideo quod ter-
                <lb/>
              minatio orientis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15459" xml:space="preserve">occidentis circa terræ librationem, qua diuiditur pars ſuperior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15460" xml:space="preserve">inferior mundi,
                <lb/>
              habere uidetur libratam naturali modo circuitionem, quam etiam mathematici horizonta dicunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15461" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15462" xml:space="preserve">Vt diuerſæ gentes ſunt, ita earum diuerſiuocis ſonitus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15463" xml:space="preserve">diſpares habentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15464" xml:space="preserve">ratio eſt, quoniam diuerſos
                <lb/>
              habent finitores, uel horizontes, ſecundũ quos diuerſo modo ſe habent ad cœli faciem, a qua rerum natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15465" xml:space="preserve">
                <lb/>
              conditio uariatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15466" xml:space="preserve">immutatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15467" xml:space="preserve">Est autem horizon, quem Cicero, ( ut dictum est alibi ) finitorem uocat, cir-
                <lb/>
              culus imaginatione comprehenſus, qui partem cœli, quæ uidetur, ab ea, quæ non uidetur, partitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15468" xml:space="preserve">præfini-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15469" xml:space="preserve">unde hem ſphœrij circulus nominatur, de quo nos libro nono multa dicemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s15470" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15471" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Igitvr</emph>
              quoniam id habemus certum animo ſuſtinentes, a labro, quod eſt in regione ſeptentrio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-04" xlink:href="note-514.01.239-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nali linea traiecta ad id, quod eſt ſuper meridianum axem, ab eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15472" xml:space="preserve">alteram obliquam in altitudinem
                <lb/>
              ad ſummum cardinem, qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s15473" xml:space="preserve">poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubitatione animaduertemus ex eo eſſe
                <lb/>
              ſchema trigoni mundo, uti organi, quam {σαμβύknν} Græci dicunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15474" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <figure number="92">
              <variables xml:id="echoid-variables56" xml:space="preserve">B G F M A H I N E C D</variables>
            </figure>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15475" xml:space="preserve">Vt Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15476" xml:space="preserve">ostendat ſonorum uocis diſcrimina gentium diuerſa-
                <lb/>
              rum, conſtituto iam horzonte, figurationem quandam facit,
                <lb/>
              ad ſpeciem organi, quam ſambucem Græci uocant, triangularem
                <lb/>
              ſcilicet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15477" xml:space="preserve">chordis temperatam. </s>
              <s xml:id="echoid-s15478" xml:space="preserve">nos ſorte Arpam uocamus, li-
                <lb/>
              cet etiam ſambuca Panis organum diſparibus calamis compa-
                <lb/>
              ctum, ſignificet, forma triquetra, ut in eius picturis uidere poſ-
                <lb/>
              ſumus, quod etiam nihil impedit intellectum nostrum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15479" xml:space="preserve">Summa
                <lb/>
              autem hæc est, eos, quibus cardo, uel polus mundi Septentrio-
                <lb/>
              nalis minus ſupra horizonta eleuatur, acutiorem & </s>
              <s xml:id="echoid-s15480" xml:space="preserve">ſubtiliorem
                <lb/>
              habere uocem, quàm eos, quibus ſublimior est idem cardo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15481" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quo magis adj Septentriones quis reſpicit, poſt quos ipſe eſt car-
                <lb/>
              do, eo grauiorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15482" xml:space="preserve">depreßiorem uocis ſonum efficere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15483" xml:space="preserve">propo-
                <lb/>
              ſitum hoc a ſambucæ inſirumenti ſimilitudine declar atur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15484" xml:space="preserve">Esto
                <lb/>
              igitur meridianus circulus A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15485" xml:space="preserve">B. </s>
              <s xml:id="echoid-s15486" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15487" xml:space="preserve">D. </s>
              <s xml:id="echoid-s15488" xml:space="preserve">centrum Mundi. </s>
              <s xml:id="echoid-s15489" xml:space="preserve">E.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15490" xml:space="preserve">Horizon. </s>
              <s xml:id="echoid-s15491" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15492" xml:space="preserve">E. </s>
              <s xml:id="echoid-s15493" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15494" xml:space="preserve">cardo ſeptentrionalis, imaginemur eße
                <lb/>
              ubi F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15495" xml:space="preserve">fupra horizonta. </s>
              <s xml:id="echoid-s15496" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15497" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15498" xml:space="preserve">a cardine ad horizonta cadalt linea perpendicularis F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15499" xml:space="preserve">H. </s>
              <s xml:id="echoid-s15500" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15501" xml:space="preserve">pari for
                <lb/>
              ma ab F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15502" xml:space="preserve">trãſuerſa linea ducatur ad mundi centrũ & </s>
              <s xml:id="echoid-s15503" xml:space="preserve">ſit F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15504" xml:space="preserve">E. </s>
              <s xml:id="echoid-s15505" xml:space="preserve">nulli dubium eſt, quin triangulus appareat
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-06" xlink:href="note-514.01.239-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>