Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (210) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div553" type="section" level="2" n="94">
            <pb o="210" file="514.01.242" n="242" rhead="LIBER"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15697" xml:space="preserve">promineant, neque abſcedant, neque remotioes, aut magis proximæ ſint, uideantur tamen ita eſſe, procul-
                <lb/>
              dubio non uidentur oculorum proprios habere uiſus effectus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15698" xml:space="preserve">Vnde Plinius#libro#31. </s>
              <s xml:id="echoid-s15699" xml:space="preserve">cap.</s>
              <s xml:id="echoid-s15700" xml:space="preserve">4.</s>
              <s xml:id="echoid-s15701" xml:space="preserve">inquit ſce-
                <lb/>
              nam ludis Claudij pulchrimagnam babuiſſe admirationem picturæ, cum ad tegularum ſimilitudinem Coriui
                <lb/>
              decepti imagine aduolarent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15702" xml:space="preserve">pariforma directi cum ſint remi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15703" xml:space="preserve">uideantur infracti ſub aqua, fallitur uiſus
                <lb/>
              in ijs iudicandis, quæad eum pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15704" xml:space="preserve">Sed error is non a uiſu prouenit, ſed ab imagine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15705" xml:space="preserve">ſpecie, medioq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15706" xml:space="preserve">ita affecto, ut rei imago aliter in aqua,aliter in aere conſpiciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15707" xml:space="preserve">Fallaciæ autem uiſus ſunt, aut ab interſti-
                <lb/>
              tiorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s15708" xml:space="preserve">mediorum, per quæ uidemus, diuerſitate, nam res directæ uidentur infractæ, paruæ uidentur ma-
                <lb/>
              gnæ, remotæ uidentur propinquæ, aut ratione medij, uel denſi, uelrari, uel immoti, uel fluentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15709" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Lux nimia impedit, parua non permittit uidere minutas res. </s>
              <s xml:id="echoid-s15710" xml:space="preserve">Velocitas motus continuatam ſpeciem in diſpa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.242-01" xlink:href="note-514.01.242-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ratisrebus afferre ſolet, ipſa quoque oculorum affectio ob bumorem, aut ſiccitatem errores in uidendo parit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15711" xml:space="preserve">Diſtantiæ quoque rerum figuras immutant, hoc eſt, quadratas res alonge teretes bideri, aer enim ob inter-
                <lb/>
              ualla figurarum angulos abſumit.</s>
              <s xml:id="echoid-s15712" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15713" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              #ergo quæ ſunt uera, falfa uideantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15714" xml:space="preserve">nonnulla aliter quàm ſunt,oculis probentur, non puto
                <lb/>
              oportere eſſe dubium, quin ad locorum naturas, aut neceſsitates, detractiones, aut adiectiones fieri
                <lb/>
              debeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15715" xml:space="preserve">Sed ita ut nihil in his operibus deſideretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15716" xml:space="preserve">Hæc autem etiam ingeniorum acuminibus, non
                <lb/>
              ſolum doctrinis efficiuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15717" xml:space="preserve">#Igitur ſtatuenda eſt primum ration ſymmetriarum, a qua ſumatur ſine
                <lb/>
              dubitatione commutatio Deinde explicetur operisſuturi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15718" xml:space="preserve">locorum imum ſpatium longitudinis,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s15719" xml:space="preserve">latitudinis, cuius cum ſemel conſtituta ſuerit magnitudo, ſequatur cauſa proportionis ad decorem
                <lb/>
              apparatio, uti non ſit conſiderantibus aſpectus eurythmiæ dubius;</s>
              <s xml:id="echoid-s15720" xml:space="preserve">; de qua quibus rationibus efficiatur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.242-02" xlink:href="note-514.01.242-02a" xml:space="preserve">20</note>
              eſt mihi pronunciandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15721" xml:space="preserve">primumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15722" xml:space="preserve">de cauis æ dium (uti fieri debeant )dicam.</s>
              <s xml:id="echoid-s15723" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15724" xml:space="preserve">Hoc locotacite nonnullorum inſcitia reprehenditur, qui cum membra ædificiorum aliqua ex antiquis me-
                <lb/>
              tiuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15725" xml:space="preserve">ea Vitruuianis regulis reſpondere non uident, statim ea damnant, quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15726" xml:space="preserve">dicta ſunt, meliusq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15727" xml:space="preserve">feciſſe poſteriores affirmant, quàm Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15728" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15729" xml:space="preserve">pro exemplari ea ſumunt, quæ diuerſis in locis menſurari con-
                <lb/>
              tigerit, nulla habita ratione, quorum operum ea membra fuerint, quibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15730" xml:space="preserve">locis ædificia illa, quorum partes
                <lb/>
              diſiectas collegerunt, erant collocata, ea igitur tanquam firma arbitrantes omnibus in locis, eodemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15731" xml:space="preserve">modo
                <lb/>
              ponere ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15732" xml:space="preserve">nec recte conſiderant, quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15733" xml:space="preserve">ſemper auribus Architecti inculcantur, ut non ſolum propor
                <lb/>
              tiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15734" xml:space="preserve">ſymmetrias perſequi debeamus, ſed locinaturam, uſum, ſpeciemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15735" xml:space="preserve">intueri. </s>
              <s xml:id="echoid-s15736" xml:space="preserve">Quare ſi quis coronam
                <lb/>
              theatri Marcelli diuerſam aliquantum a#Vitruuianis præceptis inuenerit, reliqua uero optime collocata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15737" xml:space="preserve">
                <lb/>
              perfecta, non statim debet eius operis Architectum damnare.</s>
              <s xml:id="echoid-s15738" xml:space="preserve">#Nam ſi integrum opus liceret aſpicere, aliud
                <lb/>
              de eare iudicium freret. </s>
              <s xml:id="echoid-s15739" xml:space="preserve">Hinc quàm rectiſime dictum arbitror a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15740" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15741" xml:space="preserve">maxime animaduertendum: </s>
              <s xml:id="echoid-s15742" xml:space="preserve">Quod
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.242-03" xlink:href="note-514.01.242-03a" xml:space="preserve">30</note>
              licet nulla Architectimaior cura eſſe debeat, quàm ut proportionibus ratæ partis habeant ædificia rationum
                <lb/>
              exactiones, tamen deberenos conſiderare, quid uſus, quid locus, quid ſpecies poſtulet, ut cuma ſymmetrijs
                <lb/>
              diſcedere cogimur, posimus operum noſtrorum rationes monstrare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15743" xml:space="preserve">aſpectui ſatisfacere.</s>
              <s xml:id="echoid-s15744" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div559" type="section" level="2" n="95">
            <head xml:id="echoid-head102" xml:space="preserve">De cauis ædium. Cap. 111.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15745" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CAva</emph>
              #ædium quinque generibus ſunt diſtincta, quorum ita figuræ nominantur,#Tuſcani-
                <lb/>
              cum, Corinthium, tetraſtylon, diſpluuiatum, teſtudinatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s15746" xml:space="preserve">#Tuſcanica ſunt, in quibus
                <lb/>
              trabes in atrij latitudine traiectæ habeant interpenſiua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15747" xml:space="preserve">colliquias ab angulis parietum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.242-04" xlink:href="note-514.01.242-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ad angulos tignorum intercurrentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15748" xml:space="preserve">Item afferibus ſtillicidiorum in medium complu-
                <lb/>
              uium deiectus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15749" xml:space="preserve">In Corinthijs ijſdem rationibus trabes ,& </s>
              <s xml:id="echoid-s15750" xml:space="preserve">compluuia collocantur, ſed a parietibus
                <lb/>
              trabes recedentesin circuitionem circa columnas componuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15751" xml:space="preserve">#Tetraſtyla ſunt, quæ ſubiectis ſub
                <lb/>
              trabibus angularibus columnis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15752" xml:space="preserve">utilitatem trabibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15753" xml:space="preserve">firmitatem præſtant, quod neque ipſæ ma-
                <lb/>
              gnum impetum coguntur habere, neque ab interpenſiuis onerantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15754" xml:space="preserve">#Diſpluuiata autem ſunt, in qui-
                <lb/>
              bus deliquiæ arcam ſuſtinentes ſtillicidia reijciunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s15755" xml:space="preserve">Hæc Hæc hybernaculis maximas præſtant utilitates,
                <lb/>
              quod compluuia eorum erecta non obſtant luminibus tricliniorum, ſedea haberna in refectionibus mo
                <lb/>
              leſtiam magnam, quod circa parietes ſtillicidia defluentia continent, ſiſtulæ, quæ non celeriter reci-
                <lb/>
              piunt ex canalibus aquam defluentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15756" xml:space="preserve">Itaque redundantes reftagnant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15757" xml:space="preserve">inteſtinum opus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15758" xml:space="preserve">parie-
                <lb/>
              tes in eis generibus ædificiorum corrumpunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s15759" xml:space="preserve">Teſtudinata ueroibifiunt, ubi non ſuntimpetus ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.242-05" xlink:href="note-514.01.242-05a" xml:space="preserve">50</note>
              gni,& </s>
              <s xml:id="echoid-s15760" xml:space="preserve">in contignationibus ſupra ſpatioſa redduntur habitationibus.</s>
              <s xml:id="echoid-s15761" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15762" xml:space="preserve">Cum ea nobis expoſita ſint, quæ conſiderare oportet, priuſquam ad fabricandum accedamus, tamratione,
                <lb/>
              partium,tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15763" xml:space="preserve">cœli, ſecundum quem diſponere ædificia ſolemus,tamratione proportionum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15764" xml:space="preserve">menſurarum
                <lb/>
              ad quas oculos conuertere debemus, tam in libera, quàm in coacta diſpoſitione: </s>
              <s xml:id="echoid-s15765" xml:space="preserve">iam orditur præceptatra-
                <lb/>
              dere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15766" xml:space="preserve">commenſus ædium priuatorum ad eas partes proſpiciens, quæ digniores in ædibus habentur, ſiue com
                <lb/>
              munes, ſiue propriæſint, easq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15767" xml:space="preserve">ad perſonarum conditiones accommodat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15768" xml:space="preserve">Initium huius tractationis est ab
                <lb/>
              illis partibus, quæ primum ſub aſpectum cadunt, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s15769" xml:space="preserve">tertio uolumine cum de templis ageret, abijs formis
                <lb/>
              ( ut dixi ) initium ſumpſit, quæ aſpectui ſtatim offerebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15770" xml:space="preserve">Quodigitur in priuatis ædibus nobis primum
                <lb/>
              occurrit,eſt ſpecies exterior tecti, ſecundum quod abeo pluuiæ, imbresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15771" xml:space="preserve">cadunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15772" xml:space="preserve">locus in quem imbres
                <lb/>
              cadunt, ideſt compluuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15773" xml:space="preserve">impluuium, necratione caret, ab eare ordiri, a que primatotius facies cerni-</s>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>