Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of handwritten notes

< >
[Handwritten note 48]
[Handwritten note 49]
[Handwritten note 50]
[Handwritten note 51]
[Handwritten note 52]
[Handwritten note 40]
[Handwritten note 41]
[Handwritten note 42]
[Handwritten note 43]
[Handwritten note 44]
[Handwritten note 45]
[Handwritten note 46]
[Handwritten note 47]
[Handwritten note 48]
[Handwritten note 49]
[Handwritten note 50]
[Handwritten note 51]
[Handwritten note 52]
[Handwritten note 40]
[Handwritten note 41]
[Handwritten note 42]
[Handwritten note 43]
[Handwritten note 44]
[Handwritten note 45]
[Handwritten note 46]
[Handwritten note 47]
[Handwritten note 48]
[Handwritten note 49]
[Handwritten note 50]
[Handwritten note 51]
< >
page |< < (236) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17278" xml:space="preserve">
                <pb o="236" file="514.01.268" n="268" rhead="LIBER"/>
              calce, teſtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17279" xml:space="preserve">quarta parte Tyburt ini ſaxi contuſi, in quæ laterculi pollicis craſſitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17280" xml:space="preserve">ſemipedali lon-
                <lb/>
              gitudine inſerebantur, ordine ſpicato, ut deſcriptio ostendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17281" xml:space="preserve">repertum eſt in ueterum monumentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17282" xml:space="preserve">Ideo
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17283" xml:space="preserve">ea diligenter exigenda dicit, ut non habeant lacunas uel extantes tumulos, ideſt ut non ſint in uentrem
                <lb/>
              concreta, uel ſoſſiculas faciant, ſed ſint extenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17284" xml:space="preserve">ad regulam perfricata. </s>
              <s xml:id="echoid-s17285" xml:space="preserve">huiuſmodi pauimentum ita fie-
                <lb/>
              bat, ne bumor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17286" xml:space="preserve">aquæ liquor ad contignationem, uel coaxationem pertingerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17287" xml:space="preserve">Supra uero contuſi mar-
                <lb/>
              moris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17288" xml:space="preserve">arenæ cruſta calce permixta, quam loricam uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17289" xml:space="preserve">inducebatur, quæ opus ſpicatum tegebat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17290" xml:space="preserve">Atque hæc ratio ad pauimenta ſub tecto in conignationibus struenda pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17291" xml:space="preserve">Sub diuo autem alia cura
                <lb/>
              adbibebatur ob uitia, quæ ineſſe poterant, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s17292" xml:space="preserve">contignationes modo humore creſcentes, modo ſiccitate de-
                <lb/>
              creſcentes, modo etiam pandationibus ſidentes, mo uentur, ex quo motu uitia fiunt, rimæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17293" xml:space="preserve">in pauimentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17294" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-01" xlink:href="note-514.01.268-01a" xml:space="preserve">10</note>
              gelicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17295" xml:space="preserve">pruinæ ipſis pauimentusis damnum inferunt, quibus uitijs medendum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17296" xml:space="preserve">primum illi uitio,
                <lb/>
              quod habent a contignationum motione ſuccurendum est, mox illi, quod a gelicidijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17297" xml:space="preserve">pruinis contrahere
                <lb/>
              ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17298" xml:space="preserve">Directe igitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17299" xml:space="preserve">tranſuerſe coaxandum eſt, ita ut duplex loricatio coaxationis habeatur, clauisq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17300" xml:space="preserve">utraque figenda eſt, ita enim plana, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17301" xml:space="preserve">ſolida fiet, mox ruderi nouo tertia pars teſtæ tuſæ admiſceatur, calcisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17302" xml:space="preserve">
                <lb/>
              duæ partes ad quinque mortarij mixtionibus præstent reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17303" xml:space="preserve">Mortaritum hoc loco pro rudere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17304" xml:space="preserve">materia
                <lb/>
              ſumitur, non pro lacu, ubi rutro ſubigitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17305" xml:space="preserve">unde Plinius inquit, neceſſarium ruderi nouo tertiam partem
                <lb/>
              teſtæ tuſæaddi, deinde rudus, in quo duæ quintæ calcis miſceantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17306" xml:space="preserve">statuminatione facta rudus inducatur, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17307" xml:space="preserve">
                <lb/>
              pinſum abſolutum, ne minus pede ſit craſſum poſtea nucleo inducto craſſo ſex digitos, ut monet Plinius, pa-
                <lb/>
              uimnentum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17308" xml:space="preserve">teſſera grandi circiter binum digitum cæſa ſtruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17309" xml:space="preserve">Digitus eſt ſextadecima pedis pars, ſicut
                <lb/>
              pollex duodecima, oportet aut pauimentum faſtigium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17310" xml:space="preserve">tumorem quendam in medio habere, ut aquæ dila-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-02" xlink:href="note-514.01.268-02a" xml:space="preserve">20</note>
              bantur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17311" xml:space="preserve">non firmentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17312" xml:space="preserve">habebit igitur pauimentum faſtigium in pedes denos digitos binos, ideſt ſeſquuncẽ
                <lb/>
              ideſt unciam cum dimidia, at que ita totum opus bene temperatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17313" xml:space="preserve">rectè fricatum cum fuerit ab omnibus
                <lb/>
              uitijs erit tutum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17314" xml:space="preserve">Si uero gelicidiorum damna euitare uoluerimus, ſic monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17315" xml:space="preserve">eſſe faciendum; </s>
              <s xml:id="echoid-s17316" xml:space="preserve">Vti inter
                <lb/>
              coagmẽta materies ab gelicidijs ne laboret. </s>
              <s xml:id="echoid-s17317" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s17318" xml:space="preserve">ne gelu offendat ligna, olei fæibus eretnmento olei, quotannis an
                <lb/>
              te hyemem ſaturetur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17319" xml:space="preserve">fraces dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17320" xml:space="preserve">quæ ſunt olearum carnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17321" xml:space="preserve">inde fæces. </s>
              <s xml:id="echoid-s17322" xml:space="preserve">Craßities enim olei non per-
                <lb/>
              mittit aquæ humorem penetrare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17323" xml:space="preserve">Sed quia adhuc aliqui maiori diligentia student prouidere ne pruinæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17324" xml:space="preserve">
                <lb/>
              gelicidia offendant pauimenta, ut perpetuò durent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17325" xml:space="preserve">Sic monet eos Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s17326" xml:space="preserve">ut ait Palladius, tunc antequam
                <lb/>
              rudus ſiccetur bipedas tegulas, quæ per omnia latera candaliculos habeant digitales, iungemus ita, ut calce
                <lb/>
              uiua ex oleo temperata bipedarum canales, qui inter ſe connectendi ſunt, impleantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17327" xml:space="preserve">earum coniunctione
                <lb/>
              rudus omne cooperiatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17328" xml:space="preserve">Ram ſiccata omnis materia unum corpus efficiet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17329" xml:space="preserve">nullum tranſmittet humorem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17330" xml:space="preserve">Cum autem fuerit hoc ita perſtratum, ſupra nucleus inducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17331" xml:space="preserve">reſiſtens illud corium de quo ſupra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17332" xml:space="preserve">uir-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-03" xlink:href="note-514.01.268-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gis cædendo ſubigatur, ut ſolidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17333" xml:space="preserve">ſupra autem, ſiue ex teſſera grandi, ſiue exſpica testacea, quam Itali
                <lb/>
              piſcis ſpinam uulgo uocant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17334" xml:space="preserve">nos ſupra eius formam aliter quam Philander delineauimus, faſtigijs uti dictũ
                <lb/>
              eſt, ideſt in pedibus denis digitos binos habentibus, habeas autem quo aqua deſluens aut in cisternas excipiatur,
                <lb/>
              aut in cloacas deriuetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17335" xml:space="preserve">Subigendi autem pinſandi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17336" xml:space="preserve">exæquandi ruderis, uel pauimenti modum noſtri or-
                <lb/>
              ſare dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17337" xml:space="preserve">Accipiunt autem plumbum, aut ſilicem multi ponderis funibus alligant, trabuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17338" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17339" xml:space="preserve">retrabunt
                <lb/>
              ſupra pauimentum, arenam aſperam continuo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17340" xml:space="preserve">aquam ſpargentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17341" xml:space="preserve">ita exæquatur pauimentum, quod
                <lb/>
              poſtea lini oleo perfundentes lucidiſſimum reddunt, humecto autem aere gaudent pauimenta, dum fiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17342" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in umbroſo, atque humido firmiora & </s>
              <s xml:id="echoid-s17343" xml:space="preserve">integriora ſeruantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17344" xml:space="preserve">pauimentis nocua in primis ſunt, ut ait Al-
                <lb/>
              bertus ſolis infirmitas, &</s>
              <s xml:id="echoid-s17345" xml:space="preserve">repentina exſiccatio, nam uelutireiteratis pluuijs denſatur in aruis tellus, ita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17346" xml:space="preserve">paui-
                <lb/>
              menta abundè humectata unam, integramq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17347" xml:space="preserve">in ſoliditatem ferruminantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17348" xml:space="preserve">Quo uero in loco pauimenti
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-04" xlink:href="note-514.01.268-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ex fistulis tectorum imber cadens excipitur lapideam poſuiſſe oportet cruſtam per quam integram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17349" xml:space="preserve">admo-
                <lb/>
              dum ſolidam, ne impetentium guttarum aſſidua, ut ita loquar, improbitate, refodiatur, atque uitietur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17350" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <head xml:id="echoid-head114" style="it" xml:space="preserve">De maceratione calcis adalbaria opera, & tectoria per-
              <lb/>
            ficienda. cap. II</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17351" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              a pauimentorum cura diſceſſum uerit, tunc de albarijs operibus eſt explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17352" xml:space="preserve">Id
                <lb/>
              autem erit rectè ſi glebæ calcis optimè ante multo tempore quàm opus fucric macerabun
                <lb/>
              tur, uti ſi qua gleba parum ſuerit in fornace cocta in maceratione diuturna liquore defer-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-05" xlink:href="note-514.01.268-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uere coacta, uno tenore concoquatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17353" xml:space="preserve">Nanque cum non penitus macerata, ſed recens
                <lb/>
              ſumitur, cum fuerit inducta habens latentes crudos calculos puſtulas emittit, qui calculi in opere
                <lb/>
              uno tenore cum permacerantur, diſſoluunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17354" xml:space="preserve">diſsipant tectorij politiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s17355" xml:space="preserve">Cum autem habita erit
                <lb/>
              ratio macerationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17356" xml:space="preserve">id curioſius opere præparatum erit, ſumatur aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17357" xml:space="preserve">quemadmodum materia
                <lb/>
              dolatur, ſic calx in lacu macerata aſcietur, ſi ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: </s>
              <s xml:id="echoid-s17358" xml:space="preserve">cumq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17359" xml:space="preserve">ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17360" xml:space="preserve">purum ferrum educetur indicabit eam euanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17361" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum uero pinguis ſuerit,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17362" xml:space="preserve">rectè macerata, circa id ferramentum uti glutinum hærens omni ratione probabit ſe eſſe temperatá. </s>
              <s xml:id="echoid-s17363" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Tunc autem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expediãtur, niſi lacuna-
                <lb/>
              ribus ea fuerint ornata.</s>
              <s xml:id="echoid-s17364" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17365" xml:space="preserve">Facilis eſt calcis maceratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">bene maceratæ probatio ex his quæſecundo libro diximus, item hoc loco
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-06" xlink:href="note-514.01.268-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>