Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (233) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div603" type="section" level="2" n="105">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17047" xml:space="preserve">
                <pb o="233" file="514.01.265" n="265" rhead="SETTIMVS."/>
              Ageſiſtratos. </s>
              <s xml:id="echoid-s17048" xml:space="preserve">quorum ex commentarijs, quæ utilia eſſe in his rebus animaduerti, collecta, in unum
                <lb/>
              coegi corpus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17049" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17050" xml:space="preserve">ideò maximè, quod animaduerti ea in re ab Græcis uolumina plura ædita ab noſtris
                <lb/>
              oppido quàm pauca. </s>
              <s xml:id="echoid-s17051" xml:space="preserve">Fuſsitius enim mirum de his rebus primus inſtituit edere uolumen. </s>
              <s xml:id="echoid-s17052" xml:space="preserve">Item Te-
                <lb/>
              rentius Varro de nouem diſciplinis, unum de Architectura. </s>
              <s xml:id="echoid-s17053" xml:space="preserve">Publius Septimius duo; </s>
              <s xml:id="echoid-s17054" xml:space="preserve">Amplius uerò
                <lb/>
              in id genus ſcripturæ adhuc nemo incubuiſſe uidetur, cum fuiſſent & </s>
              <s xml:id="echoid-s17055" xml:space="preserve">antiqui ciues magni Architecti,
                <lb/>
              qui potuiſſent non minus eleganter ſcripta comparare: </s>
              <s xml:id="echoid-s17056" xml:space="preserve">Namq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17057" xml:space="preserve">Athenis, Antiſtates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17058" xml:space="preserve">Calleſchros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17059" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Antimachides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17060" xml:space="preserve">Potinos Architecti, Piſiſtrato ædem Ioui olympio ſacienti fundamenta conſtitue-
                <lb/>
              runt, poſt mortem autem eius propter interpellationem Reip. </s>
              <s xml:id="echoid-s17061" xml:space="preserve">incepta reliquerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17062" xml:space="preserve">Itaque circiter
                <lb/>
              annis ducentis poſt Antiochus Rex, cum in id opus impenſam eſſet pollicitus, cellæ magnitudinem,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-01" xlink:href="note-514.01.265-01a" xml:space="preserve">10</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17063" xml:space="preserve">columnarum circa dipteron collocationem epiſtyliorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17064" xml:space="preserve">cæterorum ornamentorum ad ſym-
                <lb/>
              metriarum diſtributionem magna ſolertia, ſcientiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17065" xml:space="preserve">ſumma, ciuis Romanus Coſſutius nobiliter eſt
                <lb/>
              Architectatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17066" xml:space="preserve">id autem opus non modo uulgo, ſed etiam in paucisa magnificentia nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17067" xml:space="preserve">Nam
                <lb/>
              quatuor locis ſunt ædium ſacrarum marmoreis operibus ornatæ diſpoſitiones, è quibus propriæ de
                <lb/>
              his nominationes clariſsima fama nominantur, quorum excellentiæ, prudentesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17068" xml:space="preserve">cogitationum ap-
                <lb/>
              paratus ſulpectus habent in Deorum ſeſsimonio. </s>
              <s xml:id="echoid-s17069" xml:space="preserve">Primumq́ ædes Epheſio Dianæ Ionico genere ab
                <lb/>
              Cteſiphonte Gnoſio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17070" xml:space="preserve">filio cius Metagene eſt inſtituta, quam poſteà Demetrius ipſius Dianæ ſer-
                <lb/>
              uus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17071" xml:space="preserve">Peonius Epheſius dicuntur perfeciſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s17072" xml:space="preserve">Mileti Apollinis, item Ionicis ſymmetrijs, idem Peo-
                <lb/>
              nius, Daphnisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17073" xml:space="preserve">Mileſius inſtituerunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s17074" xml:space="preserve">Eleuſinæ Cereris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17075" xml:space="preserve">Proſerpinæ cellam immani magnitudine,
                <lb/>
              Ictinus Dorico more ſine exteriorioribus columnis ad laxamentum uſus ſacrificiorum pertexit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17076" xml:space="preserve">Eam
                <lb/>
              autem poſtea cum Demetrius Phalereus Athenis rerum potiretur, Philon ante templum in fronte co-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-02" xlink:href="note-514.01.265-02a" xml:space="preserve">20</note>
              lumnis conſtitutis proſtylon fecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17077" xml:space="preserve">Ita aucto ueſtibulo laxamentum initiantibus, operisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17078" xml:space="preserve">ſummam
                <lb/>
              adiecit auctoritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17079" xml:space="preserve">In Aſty uerò Iouem olympium amplo modulorum comparata Corinthijs ſym-
                <lb/>
              metrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17080" xml:space="preserve">proportionibus, (uti ſupra ſcriptum eſt) architectandum Coſſutius ſuſcepiſſe memora-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17081" xml:space="preserve">Cuius commentarium nullum eſt inuentum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17082" xml:space="preserve">nec tamen a Coſſutio ſolum de his rebus ſcripta
                <lb/>
              funt deſideranda, ſed etiam a C. </s>
              <s xml:id="echoid-s17083" xml:space="preserve">Mutio, qui magna ſcientia confiſus ædes Honoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17084" xml:space="preserve">Virtutis Marianę
                <lb/>
              cellæ columnarumq́ & </s>
              <s xml:id="echoid-s17085" xml:space="preserve">epyſtiliorum ſymmetrias legitimis artis inſtitutis perfecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17086" xml:space="preserve">Id uero ſi marmoreũ
                <lb/>
              fuiſſet, ut haberet quemadmodum ab arte ſubtilitatem, ſic a magnificentia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17087" xml:space="preserve">impenſis authoritatem,
                <lb/>
              in primis & </s>
              <s xml:id="echoid-s17088" xml:space="preserve">ſummis operibus nominaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17089" xml:space="preserve">Cum ergo & </s>
              <s xml:id="echoid-s17090" xml:space="preserve">antiqui noſtri inueniantur, non minus quàm
                <lb/>
              Græci ſuiſſe magni Architecti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17091" xml:space="preserve">noſtræ memoriæ ſatis multi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17092" xml:space="preserve">ex his pauci præcepta edidiſſent,
                <lb/>
              non putaui ſilendum, ſed diſpoſite ſingulis uoluminibus de ſingulis exponendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17093" xml:space="preserve">Atque quoniam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-03" xlink:href="note-514.01.265-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ſexto uolumine priuatorum ædiſiciorum rationes perſcripſi, in hoc, quod ſeptimum tenet numerum,
                <lb/>
              de expolitionibus, quibus rationibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s17094" xml:space="preserve">uenuſtatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17095" xml:space="preserve">firmitatem habere poſsint exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s17096" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17097" xml:space="preserve">Septimus liber expolitiones continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17098" xml:space="preserve">ornamenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17099" xml:space="preserve">ita enim natur æ ordo postulat, ut prius res ſint, poſtea
                <lb/>
              expoliantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17100" xml:space="preserve">ornentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17101" xml:space="preserve">nam (ut dixi) quod non eſt, ornari non poteſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17102" xml:space="preserve">Aedificiorum igitur dictorum par-
                <lb/>
              tes ſuas habent expolitiones & </s>
              <s xml:id="echoid-s17103" xml:space="preserve">ornamenta primum plana, deinde parietes, moxlacunaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17104" xml:space="preserve">tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17105" xml:space="preserve">plana
                <lb/>
              enim pauimentis, ruderationibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17106" xml:space="preserve">ſternuntur, tecta albario opere, picturisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17107" xml:space="preserve">ornantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17108" xml:space="preserve">marmoreis crustis
                <lb/>
              ueſtiuntur, lacunaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17109" xml:space="preserve">tecta contignationibus, fornicibus, atque etiam picturis, ſigninisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17110" xml:space="preserve">operibus pul-
                <lb/>
              chriora redduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17111" xml:space="preserve">Quoniam uero non ſolum politæ, ornatæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17112" xml:space="preserve">res eſſe debent, ſed firmæ, ac durabiles, ideò
                <lb/>
              non tam pulchritudini, quam firmitati conſulit Vitruuius hoc uolumine, cui proœmium pulcherrimum pro-
                <lb/>
              ponit, in quo primum commendatur antiquorum conſuetudo, quod ſcripta in commentariorum relatione po-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-04" xlink:href="note-514.01.265-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nentes, maximœs humano generi utilitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17113" xml:space="preserve">delectationes reliquere, mox damnabiles, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17114" xml:space="preserve">damnandos eos
                <lb/>
              eße oſtendit, qui aliena pro ſuis uſurpant, alienisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17115" xml:space="preserve">operibus ſua nomina præponunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17116" xml:space="preserve">Vnde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17117" xml:space="preserve">aliquorum
                <lb/>
              pœnas ab antiquis regibus inflictas huiuiſmodi furibus fuiſſe oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17118" xml:space="preserve">mox enumer ando quot egregij Archi-
                <lb/>
              tecti ſuerint, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17119" xml:space="preserve">ſcripta reliquerint, tam de Græcis, quàm de Romanis mentem ſuam aperit, oſtenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17120" xml:space="preserve">quo
                <lb/>
              propoſito de Architectura ſcripſerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17121" xml:space="preserve">quibus auctoribus ſit uſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17122" xml:space="preserve">quod ſeptimo uolumine contineri uelit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17123" xml:space="preserve">Finito autem proœmio quatuor primis capitibus panimentorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17124" xml:space="preserve">parietum expolitiones, tam in ſiccis, quã
                <lb/>
              in humidis locis, quomodo fieri debeant: </s>
              <s xml:id="echoid-s17125" xml:space="preserve">a quinto ad ſeptimum, de pingendi ratione & </s>
              <s xml:id="echoid-s17126" xml:space="preserve">marmorum incrusta-
                <lb/>
              tione loquitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17127" xml:space="preserve">a ſeptimo ad ſinem libri de coloribus tam naturalibus, quàm arte factis multa commemorat
                <lb/>
              non iniucunda. </s>
              <s xml:id="echoid-s17128" xml:space="preserve">nos ubi opus erit, inſiſtemus, ut in hac parte etiam ſtudium noſtrum non deſideretur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17129" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <head xml:id="echoid-head113" style="it" xml:space="preserve">De Ruderatione commode facienda.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17130" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Rimvm</emph>
              q́ incipiam de ruderatione, quæ principia tenet expolitionum, uti curioſius, ſum-
                <lb/>
              maq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17131" xml:space="preserve">prouidentia ſolidationis ratio habeatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17132" xml:space="preserve">Et ſi plano pede erit ruderandum, quæ-
                <lb/>
              ratur ſolum, ſi ſit perpetuò ſolidum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17133" xml:space="preserve">ita exæquetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17134" xml:space="preserve">inducatur cum ſtatumine rudus:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17135" xml:space="preserve">ſi aut omnis, aut ex parte congeſtitius locus ſuerit, ſiſtucationibus cum magna cura ſo-
                <lb/>
              lidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17136" xml:space="preserve">in contignationibus uero diligenter eſt animaduertendum, ne quis paries, quinon exeat ad
                <lb/>
              ſummum, ſit extructus ſub pauimentum, ſed potius relaxatus ſupra ſe pendentem habeat coaxationẽ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17137" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Cum enim ſolidus exit contignationibus areſcentibus, aut pandatione ſidentibus, permanenti ſtru-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-05" xlink:href="note-514.01.265-05a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>