247215SEXTVS.
columnia ualde inter ſe diſtantia fuiſſent, opusq́;
non habuiſſet eamfirmitatem, quam dicit Vitru.
Quartun
genus diſpluuiatum dicitur, eo quod diſparatis, & diuaricatis trabibus, quæ deliquiæ ducuntun, conſtet, im-
bres ad duas partes demittente tecto, duos enipsid genusbabet imbrium caſus, alter in cauædium, alter in
partem exteriorem. Habet uerò genus diſpluuiatum, unde damnum facere poſſit, nam aqua per canales
ftuens, non potest celeriter in fiſtulas ſubiectas deftuere, unde in ſiſtularum orificijs redundat, & reſt rgnat, &
per parietes-deftuit, ſubgrundia, & ſeneſtras, & materiem omngm corrumpit, in quarum rerum reſection
maxima est difficultas. cæterum id habent commodi, quod tricliniorum lumina non impediunt, quoniam non
nimium prominent, ſed leniter pendent. huiuſnrodi tauædia circumuallata erant ( utputo ) perietibus ædis,
in quibus feneſtræ, & ianuæ erant, atque area ſub dio erat. Quintum genus tes̃tudinatum dicitur a forma;
1110 crant tecta in quatuor partes deuexa, habebant enim ex quatuor lateribus imbrium caſus, & ſtillicidia.
Hæc arbitror tecta fuiſſe, ſupraq; aulas, & conclauia ampla, habuiſſe, contignationesq́ pulcherrimis colu-
mnationibus innixas, & ante ianuas ſpeciem ueſtibulorum & atriorum egregiam præſtitiſſe uemo enimuetat,
quin & atria illos aditus intelligamus, opus enim eſt, ut qui harum rerum rationem tenere uelis, ut mente,
animoq́; uoluat quid eſſe poterat, quis uſus, quæ ſpecies eorum conneniens iudicari debeat . Schemata horum
poſita ſunt, ſunt, in quibus reſpondentes literas appoſuimus, ut quid quæque innuant, oſtenderentts, Sed Corinthij
diagramma, in priuatæ ædis deſcriptione collocauimus.
genus diſpluuiatum dicitur, eo quod diſparatis, & diuaricatis trabibus, quæ deliquiæ ducuntun, conſtet, im-
bres ad duas partes demittente tecto, duos enipsid genusbabet imbrium caſus, alter in cauædium, alter in
partem exteriorem. Habet uerò genus diſpluuiatum, unde damnum facere poſſit, nam aqua per canales
ftuens, non potest celeriter in fiſtulas ſubiectas deftuere, unde in ſiſtularum orificijs redundat, & reſt rgnat, &
per parietes-deftuit, ſubgrundia, & ſeneſtras, & materiem omngm corrumpit, in quarum rerum reſection
maxima est difficultas. cæterum id habent commodi, quod tricliniorum lumina non impediunt, quoniam non
nimium prominent, ſed leniter pendent. huiuſnrodi tauædia circumuallata erant ( utputo ) perietibus ædis,
in quibus feneſtræ, & ianuæ erant, atque area ſub dio erat. Quintum genus tes̃tudinatum dicitur a forma;
1110 crant tecta in quatuor partes deuexa, habebant enim ex quatuor lateribus imbrium caſus, & ſtillicidia.
Hæc arbitror tecta fuiſſe, ſupraq; aulas, & conclauia ampla, habuiſſe, contignationesq́ pulcherrimis colu-
mnationibus innixas, & ante ianuas ſpeciem ueſtibulorum & atriorum egregiam præſtitiſſe uemo enimuetat,
quin & atria illos aditus intelligamus, opus enim eſt, ut qui harum rerum rationem tenere uelis, ut mente,
animoq́; uoluat quid eſſe poterat, quis uſus, quæ ſpecies eorum conneniens iudicari debeat . Schemata horum
poſita ſunt, ſunt, in quibus reſpondentes literas appoſuimus, ut quid quæque innuant, oſtenderentts, Sed Corinthij
diagramma, in priuatæ ædis deſcriptione collocauimus.
De atrijs, & alis, & tablinis cum dimenſionibus, & ſym-
metrijs eorum. Cap. IIII
2220metrijs eorum. Cap. IIII
ATrtorvmuero longitudines, &
latitudines tribus generibus formantur;
&
primum ge-
nus diſtribuitur, uti longitudo cum in quinque partes diniſa fuerit, tres partes lauitudi-
nidentur. Alterum cum in tres partes diuidatur, duæ partes latitudinitribuantur. Ter-
tium uti latitudo in quadrato paribus lateribus deſcribatur, in eoq́; quadrato diagonij
linea ducatur, & quantum ſpatium habuerit ea linea diagonij,tanta longitudo atrio detur. Altitudo
corum quanta longitudo fuerit quarta dempta, ſub trabes extollatur, reliquum lacunariorum, & ar-
cæ ſupra trabes ratio habeatur.
nus diſtribuitur, uti longitudo cum in quinque partes diniſa fuerit, tres partes lauitudi-
nidentur. Alterum cum in tres partes diuidatur, duæ partes latitudinitribuantur. Ter-
tium uti latitudo in quadrato paribus lateribus deſcribatur, in eoq́; quadrato diagonij
linea ducatur, & quantum ſpatium habuerit ea linea diagonij,tanta longitudo atrio detur. Altitudo
corum quanta longitudo fuerit quarta dempta, ſub trabes extollatur, reliquum lacunariorum, & ar-
cæ ſupra trabes ratio habeatur.
Quoniam ſimul atrium, &
cauædium intelliguntur, non puto alio capite huiuſmodi tractationem eſſe diui-
3330 dendam, quod etiam loquendi modus oſtendit,cum dicat. {Atriorum uero longitudines. } Atrium enim ſta-
4430 tim abinterioriianua introeuntibus occurrit, continetq́; aream,in quam collecta ex omnitecto pluuia deſcen-
dit. Tectum autem atrium eft, in medio primariam ianam habets cuipro fronte ianuæ ad periſtylia inducen-
tes ſunt, aditusq́; quidam ad loca, quæ tablina dicuntur, per quos aditus iter estex tablino in periſtylia, quem-
admodum infra exponemus. Habet atrium dextra, ac ſiniſtra alas, quæ Græcè pteromata dicuntur. Quod
uero atrium ſit primum ædificium, quod ab interiori ianua introeuntibus occurrat, oſtendit Vitru. Capite
octauo huius uoluminis, cum dicit, { Atria inurbe proxima ianuis folent eſſe. } Quod autem atrium tectũ
eſſet, ſimiliter ſuperiori capite innuit, cum dicat, { Trabes in atrij latitudine traiectas. } Quod demum a triũ,
& cauædium idem ferè ſint, pari ratione inſerius ſignificabit, cum dicet. {loca eſſe quædam in ædibus com-
munia, quibus etiaminuocati ſuo iure depopulo poſſunt uenire, ideſt ueſtibula, caua ædium, periſtylia, quæq́;
5540 eundem habere poſſunt uſum,} & ſequitur. { Igitur his qui commum ſunt fortuna, non neceſſaria magni-
fica ueſtibula, nectablina, neque atria. } eccee quod hic atria dixit, & non cauaædium, ſicut ſupra. Sym-
metriæ atriorum triplici proportionum genere expliantur, primum genus est, cum atrij longitudo in partes
quinque diuiditur, & ex {ij]s très latitudini dantur, ut ſit proportio ſuperbipartiens tertias. Alterum est, cum
ex tribus longitudinis partibus duæ latitudini tribuuntur, unde ſeſquialtera comparatio emergit. Tertium
genus eſt, cum longitudini datur diagonia quadrati latitudinis, ita ut ſi ex ea quadrata fieret longitudo, dupla
quadrato latitudinis. Sed antequamueniam ad harum partium expoſitionem, afferam quæ a Plinio cap, 2.
Libr trigeſimi quinti dicatur, uidetur enim ad rem facere, ut & atriorum, & tablinorum uſum cognoſca-
mus: ſic enim ait. #Imaginum quidem pictura quàm maximè ſimiles in æuum propagabuntur figuræ: quod in
totum exoleuit. #Aeretponuntur clypei, argenteæ facies furdo figur arum diſcrimne, statuarum capita per-
mutantur, uulgatis iamprideni ſalibus etiam carminum. #Adeò materiam malint confpici ommes, quàm ſe
6650 noſci. Et inter hæc pinacotbecas uerteribus tabulis conſuunt, alienasq́; cffigies cotunt, ipſi bonorem non niſi
pretio ducentes, ut ſrangat hæres, furis detrahat laqueus. Itaque nullius effigie uiuente, imagines peauniæ, non
ſuas relinquunt: Iidem palæstras athletarum imaginibus, & ceromata ſua exornant, & uultus Epicuriper-
cubicula gestant, ac circunferunt ſecum. #Natali eius uiceſima Luna ſacrificant, fer asq́; omntmenſe cu-
stodiunt, quas icadas uocant, himaxime, qui ſe ne uiuentes quidem nnoſst tsotunt. Ita est proſecto, artes de-
ſidia perditdit: & quoniam animorum imagines non ſunt, negliguntur etiam cerporum. Aliter apud maiores
in atrijs hæ erant, quæ ſpectarentur, non ſigna externorum artificum, nec æra, aut marmora. Expreſſi cæra
uultus ſingulis diſponebantur armarijs, ut eſſent imgines, quæ comitatur gentilitia funera, ſetoperq́;
defuncto aliquo, totus aderat familiæ eius, qui unquam fuerat, popubus. Stemmata uero lineis diſcurrebant
ad imagines pictas. Tablina codicibus implebantus & monumentis rerum in magiftratu geſtarum. Atiæ
77603330 dendam, quod etiam loquendi modus oſtendit,cum dicat. {Atriorum uero longitudines. } Atrium enim ſta-
4430 tim abinterioriianua introeuntibus occurrit, continetq́; aream,in quam collecta ex omnitecto pluuia deſcen-
dit. Tectum autem atrium eft, in medio primariam ianam habets cuipro fronte ianuæ ad periſtylia inducen-
tes ſunt, aditusq́; quidam ad loca, quæ tablina dicuntur, per quos aditus iter estex tablino in periſtylia, quem-
admodum infra exponemus. Habet atrium dextra, ac ſiniſtra alas, quæ Græcè pteromata dicuntur. Quod
uero atrium ſit primum ædificium, quod ab interiori ianua introeuntibus occurrat, oſtendit Vitru. Capite
octauo huius uoluminis, cum dicit, { Atria inurbe proxima ianuis folent eſſe. } Quod autem atrium tectũ
eſſet, ſimiliter ſuperiori capite innuit, cum dicat, { Trabes in atrij latitudine traiectas. } Quod demum a triũ,
& cauædium idem ferè ſint, pari ratione inſerius ſignificabit, cum dicet. {loca eſſe quædam in ædibus com-
munia, quibus etiaminuocati ſuo iure depopulo poſſunt uenire, ideſt ueſtibula, caua ædium, periſtylia, quæq́;
5540 eundem habere poſſunt uſum,} & ſequitur. { Igitur his qui commum ſunt fortuna, non neceſſaria magni-
fica ueſtibula, nectablina, neque atria. } eccee quod hic atria dixit, & non cauaædium, ſicut ſupra. Sym-
metriæ atriorum triplici proportionum genere expliantur, primum genus est, cum atrij longitudo in partes
quinque diuiditur, & ex {ij]s très latitudini dantur, ut ſit proportio ſuperbipartiens tertias. Alterum est, cum
ex tribus longitudinis partibus duæ latitudini tribuuntur, unde ſeſquialtera comparatio emergit. Tertium
genus eſt, cum longitudini datur diagonia quadrati latitudinis, ita ut ſi ex ea quadrata fieret longitudo, dupla
quadrato latitudinis. Sed antequamueniam ad harum partium expoſitionem, afferam quæ a Plinio cap, 2.
Libr trigeſimi quinti dicatur, uidetur enim ad rem facere, ut & atriorum, & tablinorum uſum cognoſca-
mus: ſic enim ait. #Imaginum quidem pictura quàm maximè ſimiles in æuum propagabuntur figuræ: quod in
totum exoleuit. #Aeretponuntur clypei, argenteæ facies furdo figur arum diſcrimne, statuarum capita per-
mutantur, uulgatis iamprideni ſalibus etiam carminum. #Adeò materiam malint confpici ommes, quàm ſe
6650 noſci. Et inter hæc pinacotbecas uerteribus tabulis conſuunt, alienasq́; cffigies cotunt, ipſi bonorem non niſi
pretio ducentes, ut ſrangat hæres, furis detrahat laqueus. Itaque nullius effigie uiuente, imagines peauniæ, non
ſuas relinquunt: Iidem palæstras athletarum imaginibus, & ceromata ſua exornant, & uultus Epicuriper-
cubicula gestant, ac circunferunt ſecum. #Natali eius uiceſima Luna ſacrificant, fer asq́; omntmenſe cu-
stodiunt, quas icadas uocant, himaxime, qui ſe ne uiuentes quidem nnoſst tsotunt. Ita est proſecto, artes de-
ſidia perditdit: & quoniam animorum imagines non ſunt, negliguntur etiam cerporum. Aliter apud maiores
in atrijs hæ erant, quæ ſpectarentur, non ſigna externorum artificum, nec æra, aut marmora. Expreſſi cæra
uultus ſingulis diſponebantur armarijs, ut eſſent imgines, quæ comitatur gentilitia funera, ſetoperq́;
defuncto aliquo, totus aderat familiæ eius, qui unquam fuerat, popubus. Stemmata uero lineis diſcurrebant
ad imagines pictas. Tablina codicibus implebantus & monumentis rerum in magiftratu geſtarum. Atiæ