315283NONVS.
circamare, &
terram, &
motus fiat per axis cardines extremos, multis rationibus comprobatur.
Nam ſi
cælum omnia complectitur, omnem occupat locum, omne ſpatium terminat, ſi alio modo, quàm in orbem mo-
ueretur, certe aut ſpatium, aut inane extra ſe relinqueret, quod a ratione est alienum. Præterea multa ſunt,
per quæ cognoſcimus cælum in orbem ferri, & quod ſimili figura ſuæ motioni conſter, quorum plena ſunt uo-
lumina, & experimenta quotidie fiunt inftrumentis, & quoniam continuam motionem cernimus in partem
unam, ideo firmiſsima ſigna duo imagmamur oppoſita, continua linea coniuncta, per quæ uoluatur cælum, &
puncta illa cardines uocamus, quoniam ijs tanquam cardinibus cælum inniti, & per eos uolui uidetur. lineam
uero illam axem nominamus. cuius extrema ſunt cardines ipſi, qui & pol: dicuntur. Cæterum quicquid nos
de ſignis, lineis, circulisq́; in cœlo dicimus, id ad euidentiorem declarationis modum dicere ſolemus, natura
1110 enim in cœlo non ſunt, quod perperam nonnulli putant.
cælum omnia complectitur, omnem occupat locum, omne ſpatium terminat, ſi alio modo, quàm in orbem mo-
ueretur, certe aut ſpatium, aut inane extra ſe relinqueret, quod a ratione est alienum. Præterea multa ſunt,
per quæ cognoſcimus cælum in orbem ferri, & quod ſimili figura ſuæ motioni conſter, quorum plena ſunt uo-
lumina, & experimenta quotidie fiunt inftrumentis, & quoniam continuam motionem cernimus in partem
unam, ideo firmiſsima ſigna duo imagmamur oppoſita, continua linea coniuncta, per quæ uoluatur cælum, &
puncta illa cardines uocamus, quoniam ijs tanquam cardinibus cælum inniti, & per eos uolui uidetur. lineam
uero illam axem nominamus. cuius extrema ſunt cardines ipſi, qui & pol: dicuntur. Cæterum quicquid nos
de ſignis, lineis, circulisq́; in cœlo dicimus, id ad euidentiorem declarationis modum dicere ſolemus, natura
1110 enim in cœlo non ſunt, quod perperam nonnulli putant.
Nanqve in his locis naturalis poteſtas ita Architectata eſt, collocauitq́;
cardines tanquam centra,
unum a terra, & a mari in ſummo mundo, ac poſt ipſas ſtellas ſeptentrionum. Alterum trans contra
ſub terra in meridianis partibus, ibiq; circum eos cardines orbiculos, tanquam circum centra, ut in
torno perfecit, qui græcè πόλοι nominantur, per quos peruolitat ſempiterno cœlum. Ita media terra cũ
mari, centri loco naturaliter eſt collocata.
unum a terra, & a mari in ſummo mundo, ac poſt ipſas ſtellas ſeptentrionum. Alterum trans contra
ſub terra in meridianis partibus, ibiq; circum eos cardines orbiculos, tanquam circum centra, ut in
torno perfecit, qui græcè πόλοι nominantur, per quos peruolitat ſempiterno cœlum. Ita media terra cũ
mari, centri loco naturaliter eſt collocata.
Duo ſunt cardines, &
poli, qui in mundo per diametrum opponuntur, ſed quod alter ſemper ſublimis, alter
depreſſus ſit, non eſt ab ſolutè uerum, niſi ratione, & reſpectu habitantium. ideo vel ſic intelligendum est, quod
ait Vitr. uel ſi hoc non dicit, ut ex eius uerbis apparet, cum dicat, naturalem potestatem ita Architectatam
eſſe in his locis, & collocauiſſe careines tanquam centra alterum in ſummo mundo, alterum ſub terra: nos
2220 tamen ita intelligere debemus; nam qui in medio orbe ſunt ab utroque polo pariter diſtantes, neutrum haben
ſublimiorem, ſed utrunque ad labrum horizontis collocatum. Non minus qui ultra medium incolunt polum,
ab illa parte ſubl imem habent, & a noſtra, qui citra medium incolimus depreſſum, & noſter cardo illis me-
ridianus eſt, quemadmodum eorum nobis meridianus eſt. Ergo ſitus huiuſmodi ratione, & reſpectu non ab-
ſolutè intelligendus eſt, nam ut Vitr. ait, terra, & mare in medio centri loco naturaliter collocatur, quare
ſequitur, ut aliquibus regionibus polus extollatur, nonnullis deprimatur, & alijs æquabiliter in horizontis
labro uterque collocetur. Quod autem terra ſit in medio ut centrum, patet ex eo, quod omnium astronomo-
rum conſenſu quacunque parte ſit homo, ſemper eius finitor ac terminator dimidium cælum partitur. organa
etiam quibus utimur, nobis æquè inſeruiunt, ac ſi in centro eſſemus collocati. paritas dierum arguit terram in
medio collocari, & multa alia, quæ ab astronomis, & mathematicis ſubtiliſſimè colliguntur. Velociſſimus
3330 autem cæli motus ex curſu Solis, & Lunæ, reliquorumq́; ſyderum apertè deprehenditur.
depreſſus ſit, non eſt ab ſolutè uerum, niſi ratione, & reſpectu habitantium. ideo vel ſic intelligendum est, quod
ait Vitr. uel ſi hoc non dicit, ut ex eius uerbis apparet, cum dicat, naturalem potestatem ita Architectatam
eſſe in his locis, & collocauiſſe careines tanquam centra alterum in ſummo mundo, alterum ſub terra: nos
2220 tamen ita intelligere debemus; nam qui in medio orbe ſunt ab utroque polo pariter diſtantes, neutrum haben
ſublimiorem, ſed utrunque ad labrum horizontis collocatum. Non minus qui ultra medium incolunt polum,
ab illa parte ſubl imem habent, & a noſtra, qui citra medium incolimus depreſſum, & noſter cardo illis me-
ridianus eſt, quemadmodum eorum nobis meridianus eſt. Ergo ſitus huiuſmodi ratione, & reſpectu non ab-
ſolutè intelligendus eſt, nam ut Vitr. ait, terra, & mare in medio centri loco naturaliter collocatur, quare
ſequitur, ut aliquibus regionibus polus extollatur, nonnullis deprimatur, & alijs æquabiliter in horizontis
labro uterque collocetur. Quod autem terra ſit in medio ut centrum, patet ex eo, quod omnium astronomo-
rum conſenſu quacunque parte ſit homo, ſemper eius finitor ac terminator dimidium cælum partitur. organa
etiam quibus utimur, nobis æquè inſeruiunt, ac ſi in centro eſſemus collocati. paritas dierum arguit terram in
medio collocari, & multa alia, quæ ab astronomis, & mathematicis ſubtiliſſimè colliguntur. Velociſſimus
3330 autem cæli motus ex curſu Solis, & Lunæ, reliquorumq́; ſyderum apertè deprehenditur.
His natura diſpoſitis ita uti Septentrionali parte a terra excelſius habeat altitudine centrum, in
Meridiana autem parte inferioribus locis ſubiectum ea terra obſcuretur, tunc etiam per mediũ tranſ-
uerſa, & inclinata in meridiem circuli delata zona duodecim ſignis eſt conformata, quæ eorum ſpecies
ſtellis diſpoſitis, duodecim partibus peræquatis, exprimit de pictam a natura figurationem.
Meridiana autem parte inferioribus locis ſubiectum ea terra obſcuretur, tunc etiam per mediũ tranſ-
uerſa, & inclinata in meridiem circuli delata zona duodecim ſignis eſt conformata, quæ eorum ſpecies
ſtellis diſpoſitis, duodecim partibus peræquatis, exprimit de pictam a natura figurationem.
Cum multa breuiter explicare Delit Vitr.
ſubobſcurus eſt, quare dilucidius ab his me expediam.
Cum ui-
derent antiqui certam & contimentem cæli motionem ab oriente in occaſum, duos cardines, & axem certis in
locis inuenerunt. cum uero motum Solis annuum perſpexiſſent, uidiſſentq́; Solem modo in una, modo in altera
horizontis parte oriri, & in meridie quandoq́; uertici noſtro magis imminere, & interim depreſſiorem eſſe,
diesq́; , & noctes æquabiliter uariare, uiam Solis inuenerunt, per quam Sol quotidiano curſu permeando, om-
4440 nem illam mutationem ſubiectam ſenſui facere ſolet. Non minus animaduertentes aliorum planetarum cur-
ſum inſequi Solis iter, ſed non ita ſemper æquabiliter ab eo abeſſe, uiæ Solis & reliquorum errantium ſyderũ
nomen dedere, atque eam zonam appellarunt, nam quemadmodum zona cingendo non ſolum circumflecti-
tur, ſed latitudinem quandam habet, ita errantium uia lata & circularis eſſecta eſt, ex una parte in unum,ex
alia in alterum polorum inclinare, & orbem uniuerſum circumplecti. In ea etiam cognouere aliquas ſtellarum
figurationes, & quaſi ſocietates, unde ſignorum nomen inuentum eſt. & quoniam duodecim ſunt deprehenſæ
huiuſmodi imagines, ideo duodecim ſigna, quæ Vitr. duode cim per æquatis partibus tribuit, quoniam triginta
gradibus ſingulæ conſtanta, eſſe dixere: Planetarum uia zodiacus uel ſignifer a ſignis eſt nominata. Via uero
Solis ecliptica decta est, quoniam in ipſa Sole & Luna constitutis certis in partibus defectus, qui eclipſis di-
citur, eorum ſyderum ſieri Solet. Habet uero latitudinem ſignifer, quoniam errantium curſus id exigit, &
5550 quemadmodum circulus omnis imaginatiove conſtare dicitur partibus. 360. quæ gradus uocatur, ita etiam
ſigniferi ambitus eandem partium diuiſionem habere putatur, in ſigniferi latitudine media eſt uia Solis, ſed li-
neæ extretmæ ſigniferi latitudinis ab ecliptica distant utrinque ſexgradus, ita ut uniuerſa ſigniferi latitudo
conſtet duodenis partibus, ultra quas errantia ſydera permeare non ſolent, licet Venerem, & Martem ob
amplitudiuem epicyclorum quandoque exire cognouerint aſtrorum contemplatores, ſed id perraro fieri ſolet,
quæ res forte occaſionem fabulæ Martis, & Veneris dediſſe dicitur. Signifer etiam uocatur obliquus circu-
lus, quia non æqualiter ſecundum ſuas partes aſcendit, & deſcendit, & quoniam non æque omnibus ſuis par-
tibus a polis abest, & demum, quia reliquos circulos non ad rectos angulos abſcindit. Sed quod Vitru. ait.
{His natura diſpoſitis, } hoc certe non natura conſtat, ſed horizontis ratione, & reſpectu quodam,( ut dixi-
mus,) quanquam natura cælum in his punctis, & cardinibus firmetnr {Zona duodecim ſignis conſormata. }
Huius zonæ proprietates ſunt hæ. primum est lata, postea inclinata, inde duodecim ſignis conformata, licet
6660
derent antiqui certam & contimentem cæli motionem ab oriente in occaſum, duos cardines, & axem certis in
locis inuenerunt. cum uero motum Solis annuum perſpexiſſent, uidiſſentq́; Solem modo in una, modo in altera
horizontis parte oriri, & in meridie quandoq́; uertici noſtro magis imminere, & interim depreſſiorem eſſe,
diesq́; , & noctes æquabiliter uariare, uiam Solis inuenerunt, per quam Sol quotidiano curſu permeando, om-
4440 nem illam mutationem ſubiectam ſenſui facere ſolet. Non minus animaduertentes aliorum planetarum cur-
ſum inſequi Solis iter, ſed non ita ſemper æquabiliter ab eo abeſſe, uiæ Solis & reliquorum errantium ſyderũ
nomen dedere, atque eam zonam appellarunt, nam quemadmodum zona cingendo non ſolum circumflecti-
tur, ſed latitudinem quandam habet, ita errantium uia lata & circularis eſſecta eſt, ex una parte in unum,ex
alia in alterum polorum inclinare, & orbem uniuerſum circumplecti. In ea etiam cognouere aliquas ſtellarum
figurationes, & quaſi ſocietates, unde ſignorum nomen inuentum eſt. & quoniam duodecim ſunt deprehenſæ
huiuſmodi imagines, ideo duodecim ſigna, quæ Vitr. duode cim per æquatis partibus tribuit, quoniam triginta
gradibus ſingulæ conſtanta, eſſe dixere: Planetarum uia zodiacus uel ſignifer a ſignis eſt nominata. Via uero
Solis ecliptica decta est, quoniam in ipſa Sole & Luna constitutis certis in partibus defectus, qui eclipſis di-
citur, eorum ſyderum ſieri Solet. Habet uero latitudinem ſignifer, quoniam errantium curſus id exigit, &
5550 quemadmodum circulus omnis imaginatiove conſtare dicitur partibus. 360. quæ gradus uocatur, ita etiam
ſigniferi ambitus eandem partium diuiſionem habere putatur, in ſigniferi latitudine media eſt uia Solis, ſed li-
neæ extretmæ ſigniferi latitudinis ab ecliptica distant utrinque ſexgradus, ita ut uniuerſa ſigniferi latitudo
conſtet duodenis partibus, ultra quas errantia ſydera permeare non ſolent, licet Venerem, & Martem ob
amplitudiuem epicyclorum quandoque exire cognouerint aſtrorum contemplatores, ſed id perraro fieri ſolet,
quæ res forte occaſionem fabulæ Martis, & Veneris dediſſe dicitur. Signifer etiam uocatur obliquus circu-
lus, quia non æqualiter ſecundum ſuas partes aſcendit, & deſcendit, & quoniam non æque omnibus ſuis par-
tibus a polis abest, & demum, quia reliquos circulos non ad rectos angulos abſcindit. Sed quod Vitru. ait.
{His natura diſpoſitis, } hoc certe non natura conſtat, ſed horizontis ratione, & reſpectu quodam,( ut dixi-
mus,) quanquam natura cælum in his punctis, & cardinibus firmetnr {Zona duodecim ſignis conſormata. }
Huius zonæ proprietates ſunt hæ. primum est lata, postea inclinata, inde duodecim ſignis conformata, licet
6660