Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (191) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div497" type="section" level="2" n="84">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14350" xml:space="preserve">
                <pb o="191" file="514.01.223" n="223" rhead="QVINTVS."/>
              ſtris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14351" xml:space="preserve">ita aſcenſiones æque diſtribuentur,non tamen negauerim alios aditus, exitusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14352" xml:space="preserve">eſſe faciendos ſecun-
                <lb/>
              dum theatri capacitatem, ſed ad prædictac
                <unsure/>
              primarias aſcenſiones dirigebantur, ob commoditatem alij adi-
                <lb/>
              tus, aſcenſusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14353" xml:space="preserve">contecti.</s>
              <s xml:id="echoid-s14354" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14355" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svpra</emph>
              autem alternis itineribus, ſuperiores cunei medij dirigantur, hi autem qui ſunt in imo,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s14356" xml:space="preserve">dirigunt ſcalaria, erunt numero ſeptem.</s>
              <s xml:id="echoid-s14357" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14358" xml:space="preserve">Hoc iam dictum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14359" xml:space="preserve">reſpondebunt ſeptem angulis trigonorũ, ſed ſuperſunt quinque, quiita distribuũtur</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14360" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Reliqvi</emph>
              quinque ſcenæ deſignabunt compoſitionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14361" xml:space="preserve">unus medius contra ſe, ualuas regias
                <lb/>
              habere debet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14362" xml:space="preserve">qui erunt dextra ac ſiniſtra hoſpitalium deſignabunt compoſitionem, extremi duo
                <lb/>
              ſpectabuntitinera uerſurarum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14363" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14364" xml:space="preserve">Regiæ ualuæ in media ſcena, hoſpitalia a lateribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14365" xml:space="preserve">qua parte exire, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14366" xml:space="preserve">alio ſe uertere uolebant, quin-
                <lb/>
              que reliquis cuneis reſpondebunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14367" xml:space="preserve">Ab ſcena ad theatri cornua erant porticus, ſed non ita continui, ut cornua
                <lb/>
              theatri tangerent, quamuis in aliquibus ueſtigijs hoc uidetur, ſed erant tanquam alæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14368" xml:space="preserve">pteromata ipſius
                <lb/>
              ſcenæ:</s>
              <s xml:id="echoid-s14369" xml:space="preserve">ex tabulis autem erant ex Plinij loco ſupra citato de Curionis theatro. </s>
              <s xml:id="echoid-s14370" xml:space="preserve">Sed quid refert, an Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s14371" xml:space="preserve">pro uer-
                <lb/>
              ſura intelligat, id quod etiam tertio libro intellexit, cum ab uno latere angulo intermedio ad aliud latus nos
                <lb/>
              uertimus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14372" xml:space="preserve">etiam in fine huius capitis idem dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s14373" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14374" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Gradvs</emph>
              ſpectaculorum ubi ſubſellia componantur, ne minus alti ſint palmopede, ne plus pe-
                <lb/>
              de, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14375" xml:space="preserve">digitis ſex, latitudines earum ne plus pedes duos ſemis, ne minus pedes duos conſtituantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14376" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14377" xml:space="preserve">Gradus ſpectaculorum, idest opus lapideum in quo circumſedebant ſpectatores, non ſint minus alti quinque
                <lb/>
              palmis, idest uiginti digitos, nec plus pede uno digitis ſex. </s>
              <s xml:id="echoid-s14378" xml:space="preserve">Erant etiam in orchectra ſedendi loca ſenatoribus
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s14379" xml:space="preserve">honoratis hominibus præparata altioribus locis, in quibus ſubſellia pro tempore collocabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14380" xml:space="preserve">Ideo le-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.223-02" xlink:href="note-514.01.223-02a" xml:space="preserve">20</note>
              gitur ſenatorum prudentia Naſicæ monitu prohibitum fuiſſe ſubſellia poni, quæ pro tempore in theatrum fere-
                <lb/>
              bantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14381" xml:space="preserve">iam cœpta ab alijs in uſum poni. </s>
              <s xml:id="echoid-s14382" xml:space="preserve">Hæc Diuus Augustinus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14383" xml:space="preserve">Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s14384" xml:space="preserve">30. </s>
              <s xml:id="echoid-s14385" xml:space="preserve">primo de ciuitate Dei. </s>
              <s xml:id="echoid-s14386" xml:space="preserve">Ecce
                <lb/>
              quod apparet ſubſellia nobilium afferri ſolita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14387" xml:space="preserve">loco gradibus eminenti poni. </s>
              <s xml:id="echoid-s14388" xml:space="preserve">Mos fuit ſpatio annorum am-
                <lb/>
              plius quingentorum ſenatum cum populo permixtum ſpectaculis intereſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s14389" xml:space="preserve">Sed Attilius Serannus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14390" xml:space="preserve">Lucius
                <lb/>
              Scribonius ædiles ſententiam maioris Aphricaniſecuti, ſeparari iuſſerunt loca ſenatorum ab alijs, quam ob
                <lb/>
              rem uulgi animi ab Scipione alienati ſuere. </s>
              <s xml:id="echoid-s14391" xml:space="preserve">Sed nos ad rem. </s>
              <s xml:id="echoid-s14392" xml:space="preserve">Poſuimus tibi ueſtigium, frontem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14393" xml:space="preserve">ſciogra-
                <lb/>
              phiam theatri,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14394" xml:space="preserve">ſcenam,ut poſſis unde uolueris exempla ſumere.</s>
              <s xml:id="echoid-s14395" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div500" type="section" level="2" n="85">
            <head xml:id="echoid-head88" xml:space="preserve">De tecto porticus Theatri. Cap. Vll.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14396" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">TEctvm</emph>
              porticus, quod futurum eſt in ſumma gradatione, cum ſcenæ altitudine libratum
                <lb/>
              perſiciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14397" xml:space="preserve">Ideo quod uox creſcens æqualiter ad ſummas gradationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14398" xml:space="preserve">tectum perue-
                <lb/>
              niet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14399" xml:space="preserve">Namq́ ſinon erit æquale, quo minus fueritaltum, uox præripietur ad eam altitu-
                <lb/>
              dinem ad quam perueniet primo.</s>
              <s xml:id="echoid-s14400" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14401" xml:space="preserve">Inſuper gradationes theatrum porticu circumuallatum erat, ad theatri aream ſpectabat, ſed a tergo parie-
                <lb/>
              tibus obducebatur, ut uox undique reſonaret. </s>
              <s xml:id="echoid-s14402" xml:space="preserve">Supratheatrum etiam uelum tendebatur ornatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14403" xml:space="preserve">inſi-
                <lb/>
              gnitum ſtellis, uel alia re, tum ut uocem contineret, tum ut Solem arceret. </s>
              <s xml:id="echoid-s14404" xml:space="preserve">Porticus autem illa ualde elabo-
                <lb/>
              ratum opus præſerebat, ſub ſe columnationes alias habebat, quibus ſuperior pars fulciebatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14405" xml:space="preserve">Sed in par-
                <lb/>
              tem exteriorem apertas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14406" xml:space="preserve">hoc in ampliſſimis theatris. </s>
              <s xml:id="echoid-s14407" xml:space="preserve">Cæterum bæporticus duplices fiebant, ut melius
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.223-04" xlink:href="note-514.01.223-04a" xml:space="preserve">40</note>
              imbres a multitudine uitari poſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14408" xml:space="preserve">harum columnationes opere ſolido conſtabant, earumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14409" xml:space="preserve">lineamenta ab
                <lb/>
              arcubus deſumebantur, ut ait Albertus Leo.</s>
              <s xml:id="echoid-s14410" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14411" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Orchestra</emph>
              inter gradus imos, quam diametron habuerit, eius ſexta pars ſumatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14412" xml:space="preserve">in corni-
                <lb/>
              bus, circumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14413" xml:space="preserve">aditus ad eius menſuræ perpendiculum inferiores ſedes præcidantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14414" xml:space="preserve">qua præciſio
                <lb/>
              fuerit ibi conſtituãtur itinerum ſupercilia, ita enim ſatis altitudinẽ habebunt eorum conformationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14415" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14416" xml:space="preserve">Primus graduum ordo non ſtatim a terra erectus erat, nam depreſſus nimis fuiſſet,cum gradus duos tantum
                <lb/>
              pedem ſemis altieſſent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14417" xml:space="preserve">ſubſellia quoque in orcheſtra locis eminentibus collocata. </s>
              <s xml:id="echoid-s14418" xml:space="preserve">Ideo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14419" xml:space="preserve">monet ſex-
                <lb/>
              tam diametri orcheſtræ partem ſumendam, eam eſſe altitudinem illius muri tanquam ſtereobatis, qui orche-
                <lb/>
              ſtram ambit, in cuius ambitu præciduntur itinera ad aſcenſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14420" xml:space="preserve">ſcalas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14421" xml:space="preserve">qua parte prima præciſio fa-
                <lb/>
              cta fuerit, ibi ſupercilia tanquam ſupra limitaria ponantur, ut ibi aſcenſus initium ſignificetur eße. </s>
              <s xml:id="echoid-s14422" xml:space="preserve">apertiones
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.223-05" xlink:href="note-514.01.223-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ergo huiuſmodi tam altæ erant, quàm ſexta diametri orcheſtræpars.</s>
              <s xml:id="echoid-s14423" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14424" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Scenae</emph>
              longitudo ad orcheſtræ diametron duplex fieri debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14425" xml:space="preserve">Podij altitudo ab libramento
                <lb/>
              pulpiti cum corona, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14426" xml:space="preserve">lyſi duodecima orcheſtræ diametri. </s>
              <s xml:id="echoid-s14427" xml:space="preserve">Supra podium columnæ cum capitulis,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s14428" xml:space="preserve">ſpiris altæ quarta parte eiuſdem diametri. </s>
              <s xml:id="echoid-s14429" xml:space="preserve">Epiſtylia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14430" xml:space="preserve">ornamenta earum columnarum, altitu dinis
                <lb/>
              quinta parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s14431" xml:space="preserve">Item ſi tertia epiſcenos ſutura erit, mediani plutei ſummum ſit dimidia parte, columnæ
                <lb/>
              ſummæ medianarum minus altæ ſint quarta parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s14432" xml:space="preserve">Epiſtylia cum coronis earum columnarum item
                <lb/>
              habeant altitudinis quintam partem.</s>
              <s xml:id="echoid-s14433" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14434" xml:space="preserve">Albertus Leo inquit eorum parietum ſundamenta, qui ad extremos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14435" xml:space="preserve">remotiores a centro gradus aſcen-
                <lb/>
              dunt, tam longe a centro iacienda e{ſse}e, quantum est ſemidiametros mediæ are æ cum tertia eius parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s14436" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              primos gradus, idest centro proximos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14437" xml:space="preserve">imos, unde incipit gradatio, non ſtatim a ſolo conſtruendos, ſed in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.223-06" xlink:href="note-514.01.223-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>