Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (194) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div506" type="section" level="2" n="86">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14599" xml:space="preserve">
                <pb o="194" file="514.01.226" n="226" rhead="LIBER"/>
              unum trigoni ſcenæ frontem conſtituebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14600" xml:space="preserve">Sic & </s>
              <s xml:id="echoid-s14601" xml:space="preserve">in Græcis latus unum quadrati ſcenæ ſrontem faciebat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14602" xml:space="preserve">
                <lb/>
              proſcenium terminabat, ſed integra ſcenæ frons in linea poſita erat, quæ ultra circumferentiam protendeba-
                <lb/>
              tur, per circumſerentiam tranſiens, æqueq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14603" xml:space="preserve">diſtans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14604" xml:space="preserve">parallelos eius lateris quadrati, quod proſcenium fi-
                <lb/>
              niebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14605" xml:space="preserve">Hinc erat, quod Græcorum ſcena remotior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14606" xml:space="preserve">magis recedens erat, quàm Latinorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14607" xml:space="preserve">præterea du-
                <lb/>
              cebatur linea per centrum tanquam diametros æque diſtans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14608" xml:space="preserve">parallelos dicto lateri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14609" xml:space="preserve">ſcenæ fronti in ex-
                <lb/>
              tremis huius lineæ partibus, qua circinationis lineamſecabant, centrum collocabatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14610" xml:space="preserve">in uno extremo cir-
                <lb/>
              cini pede collocato, alter ad centrum diducebatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14611" xml:space="preserve">cum circumuoluebatur terminos maioris circinatio-
                <lb/>
              nis præfiniebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14612" xml:space="preserve">nam qua parte proſcenij lineam tangebat, ibi erat circinationis terminus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14613" xml:space="preserve">præcinctionis
                <lb/>
              ultimæ theatri, quemadmodum eſt in puncto b, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14614" xml:space="preserve">c, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14615" xml:space="preserve">in linea c, b, centra autem a dextris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14616" xml:space="preserve">a ſini-
                <lb/>
              ſtraſunt d, c, macbina trigona uerſatilis, O, ibi etiam ualuæ regiæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14617" xml:space="preserve">frons ſcenæ F, g. </s>
              <s xml:id="echoid-s14618" xml:space="preserve">Orcheſtra,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-01" xlink:href="note-514.01.226-01a" xml:space="preserve">10</note>
              p, reliqua ſunt facilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s14619" xml:space="preserve">Hoſpitalia enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s14620" xml:space="preserve">reliqua quemadmodum in Latinorum theatris, ſed in uestigio
                <lb/>
              Latini theatri in ſcena tres fecimus portas, in ſingulis trigonum uerſatilem poſuimus, ut mediæ frontis facies,
                <lb/>
              cum reliquis ad opticæ rationem accommodaremus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14621" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14622" xml:space="preserve">diuerſo modo ſcenam cum theatro coniumxi-
                <lb/>
              mus, nec negarem, quin alio quoque modo coniungi poſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14623" xml:space="preserve">Sed conſultius ſic fecimus, adiuti ex ruinis cu-
                <lb/>
              iuſdam antiqui theatri Vincentiæ in hortis cuiuſdam nobilis collocati, quod ingenioſus Palladius meus mihi
                <lb/>
              oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s14624" xml:space="preserve">Scenici autem comicos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14625" xml:space="preserve">tragicos complectuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14626" xml:space="preserve">Thymelici uerò cytharædi, tibicines,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14627" xml:space="preserve">hu-
                <lb/>
              iuſmodi ſymphoniaci apo tis thymelis dicti, quæ pars erat theatri, ubi hiſtriones peragebant.</s>
              <s xml:id="echoid-s14628" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14629" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eivs</emph>
              logei altitudo, non minus eſſe debet pedum decem, non plus duodecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s14630" xml:space="preserve">Gradationes ſca-
                <lb/>
              larum inter cuneos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14631" xml:space="preserve">ſedes, contra quadratorum angulos dirigantur ad primam præcinctionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s14632" xml:space="preserve">ab
                <lb/>
              ca præcinctione inter eas iterum mediæ dirigantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14633" xml:space="preserve">ad ſummam quoties præcinguntur, altero tan-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-02" xlink:href="note-514.01.226-02a" xml:space="preserve">20</note>
              to ſemper amplificatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14634" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14635" xml:space="preserve">Logeum a Polluce Vomon, ſiue uima, hoc eſt aram, ſeu pulpitum dicitur, quod altius eſſe debet in theatris
                <lb/>
              Græcorum, quoniam Græcorum pulpitum remotius erat a ſpectatoribus, quam Latinorum, erat enim orche-
                <lb/>
              stra Græcorum amplior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14636" xml:space="preserve">diſtantia res depreſſiores uideri facit, quod optici obſeruant, nam ſi prope do-
                <lb/>
              mos eas, tecta non uides, ſi recedas paululum, mox incipis uidere. </s>
              <s xml:id="echoid-s14637" xml:space="preserve">Erecto pulpito, dirigit ſcalaria, quemad-
                <lb/>
              modum fecit in Latinorum theatris: </s>
              <s xml:id="echoid-s14638" xml:space="preserve">ita ut ſcalæ, quæ ad primam præcinctionem ſcandunt, non ſint dirctæ ijs,
                <lb/>
              quæ ad ſecundam ducunt, ſimiliter aberrent & </s>
              <s xml:id="echoid-s14639" xml:space="preserve">tertiæ a ſceundis, ita ut quotiens præcinguntur, altero tan-
                <lb/>
              to ſemper amplificentur, nam maior intercapedo est inter ſcalas ſummæ præcinctionis, quàm inter ſca-
                <lb/>
              las imas.</s>
              <s xml:id="echoid-s14640" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14641" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              hæc omnia ſumma cura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14642" xml:space="preserve">ſolertia explicata ſint’
                <unsure/>
              , tunc etiam diligentius eſt animaduerten-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-03" xlink:href="note-514.01.226-03a" xml:space="preserve">30</note>
              dum, uti ſit electus locus in quo leniter applicet ſe uox, neque repulſa reſiliens incertas auribus reſe-
                <lb/>
              rat ſigniſicationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14643" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14644" xml:space="preserve">Maxime urget Vitruuium uoci locum aptare, ideo præter ea, quæ dicta ſunt, multa quoque addit præce-
                <lb/>
              pta pulcherrima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14645" xml:space="preserve">ſumma obſeruatione digna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14646" xml:space="preserve">certè non ſine ratione, nam finis uniuerſæ huius rei est,
                <lb/>
              ut recte uideatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14647" xml:space="preserve">audiatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14648" xml:space="preserve">Diſtinguit ergo loca ſecundum naturam ſoni dicens.</s>
              <s xml:id="echoid-s14649" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14650" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svnt</emph>
              enim nonnulli loci naturaliter impedientes uocis motus, uti diſſonantes, qui Græce dicun-
                <lb/>
              tur catichuntes: </s>
              <s xml:id="echoid-s14651" xml:space="preserve">circumſonantes, qui apud cos nominantur perichuntes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14652" xml:space="preserve">Item reſonantes, qui dicun-
                <lb/>
              tur antichuntes: </s>
              <s xml:id="echoid-s14653" xml:space="preserve">conſonantesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s14654" xml:space="preserve">, quos appellant ſinichuntes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14655" xml:space="preserve">Diſſonantes ſunt, in quibus uox prima,
                <lb/>
              cum eſt elata in altitudinem, offenſa ſuperioribus ſolidis corporibus, repulſaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s14656" xml:space="preserve">, reſiliensq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14657" xml:space="preserve">in imum,
                <lb/>
              opprimit inſequentis uocis elationem.</s>
              <s xml:id="echoid-s14658" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14659" xml:space="preserve">Quaſi dicat, ſi primus orbis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14660" xml:space="preserve">prima circinatio uocis offenderet aliquidſolidum, deorſum reijceretur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14661" xml:space="preserve">
                <lb/>
              frangeret ſecundum orbem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14662" xml:space="preserve">inſequentem circulationem, unde diſſonantia, ideſt deorſum reiectus ſonus ne-
                <lb/>
              ceſſe est fieri.</s>
              <s xml:id="echoid-s14663" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14664" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Circvmsonantes</emph>
              autem ſunt, in quibus circumuagando coacta uox ſe ſoluens in medio, ſine
                <lb/>
              extremis caſibus ſonans, ibi extinguitur, incerta uerborum ſigniſicatione.</s>
              <s xml:id="echoid-s14665" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14666" xml:space="preserve">Bombum faciunt buiuſmodi loca, quæ circumſonantia dicuntur, quoniam in ea idem ſonus redit, quemad-
                <lb/>
              modum inter campanas perditur ſonus ceſſante ictu.</s>
              <s xml:id="echoid-s14667" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14668" xml:space="preserve">Reſonantes uerò, in quibus cum in ſolido tactu percuſſa reſiliat imagines exprimendo, nouiſsimos
                <lb/>
              caſus duplices faciunt auditu.</s>
              <s xml:id="echoid-s14669" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14670" xml:space="preserve">Reſonat uox percutiendo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14671" xml:space="preserve">retro redeundo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14672" xml:space="preserve">quemadmodum Solis radij cum reſlectuntur, quoniam du-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-05" xlink:href="note-514.01.226-05a" xml:space="preserve">50</note>
              plices ſunt, fortiores, ac uehementiores habentur, ita uox iterum ſonans imaginem ſuam duplicando maior eſ-
                <lb/>
              ficitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14673" xml:space="preserve">caſus ſuos duplices, ut echo, reddit, quod malum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s14674" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14675" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              conſonantes ſunt, in quibus uox ab imis auxiliata cum incremento ſcandens, ingreditur ad
                <lb/>
              aures diſcreta uerborum claritate.</s>
              <s xml:id="echoid-s14676" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14677" xml:space="preserve">Conſonantes omnino aduerſantur diſſonantibus, quoniam in illis uox a centro ad circumferentiam ducitur
                <lb/>
              unita, adiuta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14678" xml:space="preserve">æqualiter creſcens, in his a circumferentia ad centrum reijcitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14679" xml:space="preserve">frangitur, quare ut nil
                <lb/>
              peius eſt diſſonantibus, ita nil melius est conſonantibus locis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14680" xml:space="preserve">Hic enim integra uox, uno caſu, certa claritate
                <lb/>
              percipitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14681" xml:space="preserve">ibifracta, incerta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14682" xml:space="preserve">obſcura percipitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14683" xml:space="preserve">Voxigitur, ſi debet rectè audiri, ex loci, qualitate uni-
                <lb/>
              ca, integra, clara, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14684" xml:space="preserve">diſcreta percipi debet, ex reſonantibus locis duplex, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14685" xml:space="preserve">diſſonantibus fracta, ex circum-
                <lb/>
              ſonantibus obſcura, ex conſonantibus diſcreta fit. </s>
              <s xml:id="echoid-s14686" xml:space="preserve">quare concluditur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14687" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>