Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (203) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div529" type="section" level="2" n="90">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15167" xml:space="preserve">
                <pb o="203" file="514.01.235" n="235" rhead="QVINTVS."/>
              res naues ſubductæ fuerint, habeant cum laxamento ibi collocationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15168" xml:space="preserve">Quæ neceſſaria ad utilitetem
                <lb/>
              in ciuitatibus publicorum locorum ſuccurrere mihi potuerunt, quemadmodum conſtituantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15169" xml:space="preserve">per-
                <lb/>
              ficiantur, in hoc uolumine ſcripſi, priuatorum autem ædificiorum utilitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15170" xml:space="preserve">eorum ſymmetrias, in
                <lb/>
              ſequenti uolumine ratiocinabor.</s>
              <s xml:id="echoid-s15171" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15172" xml:space="preserve">Poſtquam temporibus noſtris nihil ex antiquorum operibus abſolutum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15173" xml:space="preserve">planè perfectum uidere licet,
                <lb/>
              nec eſt qui ſtudeat illorum ædiſiciorum magnificentiam imitari, pauciq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15174" xml:space="preserve">ſunt, qui arte, ac experientia auda-
                <lb/>
              cter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15175" xml:space="preserve">ingenio ſe tantas res aggredi queant, ul ampliſſima theatra, amphitheatra, circos, palæſtras, porticus,
                <lb/>
              baſilicas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15176" xml:space="preserve">reliqua opera, imperij maieſtate digna constituant, neſcirem ſane quid dicerem, niſi me uerterẽ
                <lb/>
              ad eas fabricarum rationes, quæ pro nostorum temporum conditione magnæ quidem, atque admirandæ ui-
                <lb/>
              dentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15177" xml:space="preserve">ac imprimis oppidorũ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15178" xml:space="preserve">urbium munimenta occurrunt, quæ illuſtrem quandam ſpeciem, atque ideam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-01" xlink:href="note-514.01.235-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ueterum ædificiorum præbere ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15179" xml:space="preserve">Quis enim non obſtupeſcet profundiſſimas ſubſtructionum fundationes,
                <lb/>
              murorum altitudines, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15180" xml:space="preserve">craſſitudines fidem ſuperantes? </s>
              <s xml:id="echoid-s15181" xml:space="preserve">Dij boni quam ſpectanda ſunt omnium generum pro-
                <lb/>
              pugnacula, foſſarum latitudines, aggerum amplitudines, portarum, pontiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15182" xml:space="preserve">munitiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15183" xml:space="preserve">moles flumini-
                <lb/>
              bus obiectæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15184" xml:space="preserve">cætera eiuſmodi, quæ quanquam neceſsitate fiunt, pari tamen, ne dicam maiori dignitate, ac
                <lb/>
              magnificentia cum ueteribus decertant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15185" xml:space="preserve">Erant olim in ur be theatra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15186" xml:space="preserve">circi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15187" xml:space="preserve">amphitheatra, nunc urbes
                <lb/>
              ipſæ totæ theatra ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15188" xml:space="preserve">circi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15189" xml:space="preserve">amphitheatra. </s>
              <s xml:id="echoid-s15190" xml:space="preserve">Videbantur moles illæ ingentes, quoniam magnitudo il-
                <lb/>
              larum uidentibus imminebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15191" xml:space="preserve">At oppida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15192" xml:space="preserve">munimenta noſtrorum ideo maiora illis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15193" xml:space="preserve">præſtantiora ſunt,
                <lb/>
              quia uel animo metiuntur, uel ambitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15194" xml:space="preserve">circumitione menſurantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15195" xml:space="preserve">Cæterum me ab his rationibus auocat
                <lb/>
              amplitudo V enetorum naualis, triremium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15196" xml:space="preserve">nauium apparatus, instrumentorum omnium copia, tormento-
                <lb/>
              rum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15197" xml:space="preserve">machinarum multitudo, munitionum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15198" xml:space="preserve">armorum omnis generis theſaurus, infinitorum artificum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-02" xlink:href="note-514.01.235-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſeries, rerum ordo, facilis uſus, promptaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15199" xml:space="preserve">ad omnes neceßitates expeditio. </s>
              <s xml:id="echoid-s15200" xml:space="preserve">Quæ omnia maritimæ rei præſtan-
                <lb/>
              tiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15201" xml:space="preserve">excellentiam illis merito tradidere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15202" xml:space="preserve">Nolo autem quod illius loci admiratione capiamur, propterea
                <lb/>
              quod res mira nmibus aduenis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15203" xml:space="preserve">hoſpitibus uideatur, ſed propterea quod illa are longe admirabiliori originẽ
                <lb/>
              ducit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15204" xml:space="preserve">quã maxime optare non babentes, &</s>
              <s xml:id="echoid-s15205" xml:space="preserve">ſumma cura ſeruare habentes debetn. </s>
              <s xml:id="echoid-s15206" xml:space="preserve">Diuturna & </s>
              <s xml:id="echoid-s15207" xml:space="preserve">inuiolata Reip.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15208" xml:space="preserve">libertas eam peperit amplitudinem, uſusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15209" xml:space="preserve">rerum maritimarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15210" xml:space="preserve">præclaræ occaſiones fecerunt, ut eæco-
                <lb/>
              piæ cum ciuitatis Genio quaſi ſuccreſcentes, ad eam dignitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15211" xml:space="preserve">maieſatem peruenerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15212" xml:space="preserve">Quare conſtare
                <lb/>
              omnibus illud debet nulla ui, nulla facultate quippiam breui effici poſſe, in quo tempus ius ſuum exercet, unde
                <lb/>
              non tam magni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15213" xml:space="preserve">ampli imperij, quàm liberæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15214" xml:space="preserve">perpetuæ administrationis opus illud est. </s>
              <s xml:id="echoid-s15215" xml:space="preserve">Quod ſi gladia-
                <lb/>
              tores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15216" xml:space="preserve">belluæ in ar enam, biſtriones in ſcenam, quadrigæ in circos non inducuntur, in V enetorum tamen
                <lb/>
              nauali acquirendarum prouinciarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15217" xml:space="preserve">regnorum tutandorum apparatus extruitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15218" xml:space="preserve">alijs illis nocendi uo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-03" xlink:href="note-514.01.235-03a" xml:space="preserve">30</note>
              luntas cohibetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15219" xml:space="preserve">quemadmodum eius urbis ſeueritatem diuina prouidentia architectata eſt, unde nec mœ-
                <lb/>
              nia, nec propugnacula, nec portas habet, ita quicquid homines pulchri fecerunt, ab eadem prouidentia ducti
                <lb/>
              fecerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s15220" xml:space="preserve">Acceſſit eò charitas quam ciues erga patriam habuere, cum in ea ornanda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15221" xml:space="preserve">amplificanda nul-
                <lb/>
              li periculo, nulli unquam labori pepercerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15222" xml:space="preserve">V nde in eo loco & </s>
              <s xml:id="echoid-s15223" xml:space="preserve">rerum copiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15224" xml:space="preserve">ordo mirabilis uidetur, ut uno
                <lb/>
              oculi ictu, quicquid ad inſtruendam iuſtam claſſem opus est, facillime educatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15225" xml:space="preserve">V ela, remos, funes, anchoras,
                <lb/>
              tormenta, machinas, organaq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15226" xml:space="preserve">omnia unico nutu in eductas triremes impoſita uideres. </s>
              <s xml:id="echoid-s15227" xml:space="preserve">Prouidit hoc Nicolaus
                <lb/>
              Zenus uir clariſſimus ſtudio, ac ingenio multo, cuius rei fructum postea patres multa cum laude, atq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15228" xml:space="preserve">admira-
                <lb/>
              tione hominum percepere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15229" xml:space="preserve">Exhibet autem modo non minus ea dignam occaſionem diuina prouidentia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15230" xml:space="preserve">rerũ
                <lb/>
              natura, quæ non amantem patriæ ſuæ quemlibet deterrere poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15231" xml:space="preserve">Tempus enim quod ſecum fert commoda om-
                <lb/>
              nia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15232" xml:space="preserve">incommoda, cum duobus elementis quaſi conſpirans urbi bellum intenta, mare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15233" xml:space="preserve">terram intelligo,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-04" xlink:href="note-514.01.235-04a" xml:space="preserve">40</note>
              quorum alterum cedere, altera occupare ſtagna iſta uelle uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15234" xml:space="preserve">Occaſionem hanc, quæ molestiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15235" xml:space="preserve">
                <lb/>
              curam patribus afferre deberet, alacriter ſumere omnes excitantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15236" xml:space="preserve">quoniam cum Deus illis fiuctus pacis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15237" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ocij benigne tribuat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15238" xml:space="preserve">quærat ut opportunitatis huius ſitus beneficium primis fundatoribus conceſſum agne-
                <lb/>
              ſcant, ingenia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15239" xml:space="preserve">animos exercere in maximo negotio student, ideoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15240" xml:space="preserve">fiet ut imperij huius magnitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15241" xml:space="preserve">
                <lb/>
              prudentiam ciuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15242" xml:space="preserve">iuuandæ patriæ deſiderium eorum omnes imitentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15243" xml:space="preserve">in qua re natur æ indagatorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15244" xml:space="preserve">
                <lb/>
              expertorum opus erit cauſas quærere unde ſtagna iſta muniantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s15245" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15246" xml:space="preserve">quemadmodum medici morborum cauſas
                <lb/>
              primum inquirunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15247" xml:space="preserve">inde opportuna remedia adhibent, ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s15248" xml:space="preserve">ipſi facient. </s>
              <s xml:id="echoid-s15249" xml:space="preserve">inuenient autem terram in hac
                <lb/>
              uſurpatione fluminibus tanquam ministris uti: </s>
              <s xml:id="echoid-s15250" xml:space="preserve">inuenient ſalſedinis proprium eſſe abſumere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15251" xml:space="preserve">quaſi abrode-
                <lb/>
              re, quicquid in ea immittitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s15252" xml:space="preserve">inuenient, quo plus aquæ in hos lacus influit, plus utilitatis afferri, quoniã uis
                <lb/>
              maior effluens plus terreni ſecum effert: </s>
              <s xml:id="echoid-s15253" xml:space="preserve">inuenient leuanda eſſe naturæ impedimenta, ut ipſa ſponte agat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15254" xml:space="preserve">id
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-05" xlink:href="note-514.01.235-05a" xml:space="preserve">50</note>
              efficiat, quod nullo ingenio, ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15255" xml:space="preserve">impenſa fieri potest. </s>
              <s xml:id="echoid-s15256" xml:space="preserve">ideo terram,. </s>
              <s xml:id="echoid-s15257" xml:space="preserve">quæ Sole ſicceſcens obduruit, mouebunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15258" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aquis facilem euectionem præbebunt, dirigent canalium curſus, permixtionem dulcium cum ſaiſis aquis pro-
                <lb/>
              hibebunt, agros prope paludes inaratos relinquent, ne ex illis terra imbribus ſoluta, in lacus iſtos deuoluatur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15259" xml:space="preserve">ac demum quam maxime fieri poterit, fluuios, tam magnos quam paruos ab his ſtagnis arcentes, elemento-
                <lb/>
              rum uictores ſalutis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15260" xml:space="preserve">ſecuritatis perpetuæ præmia conſequentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15261" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>