Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (231) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div592" type="section" level="2" n="104">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16899" xml:space="preserve">
                <pb o="231" file="514.01.263" n="263" rhead="SEXTVS."/>
              ipſa ſolet afferre: </s>
              <s xml:id="echoid-s16900" xml:space="preserve">ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s16901" xml:space="preserve">Architecti non est copiarum genera, quibus oportet uti, ſemper habere prompta,
                <lb/>
              nam ea natura ipſa præstare ſolet; </s>
              <s xml:id="echoid-s16902" xml:space="preserve">natura uerò non in omnibus locis omnia generat, non enim ubique eſt pul-
                <lb/>
              uis puteolanus, neque in omnibus locis arenæ ſoſſitiæ, nec cæmentorum, nec abietis, nec ſapinorum, nec mar-
                <lb/>
              moris copia, ſed aliud alio loco naſcitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16903" xml:space="preserve">utendum autem est, ubi non eſt arena foſſitia, fluuiatica, aut marina
                <lb/>
              lota. </s>
              <s xml:id="echoid-s16904" xml:space="preserve">inopiæ quoque abietis, aut ſupinorum uitabuntur, utendo cupreſſo, populo, ulmo, pinu, ut ait libro primo
                <lb/>
              cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s16905" xml:space="preserve">2. </s>
              <s xml:id="echoid-s16906" xml:space="preserve">item eodem libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s16907" xml:space="preserve">5. </s>
              <s xml:id="echoid-s16908" xml:space="preserve">{De ipſo autem muro, e qua materia ſtruatur, aut perficiatur, ideo non eſt
                <lb/>
              præfiniendum, } & </s>
              <s xml:id="echoid-s16909" xml:space="preserve">reliqua, præterea licet natura rerum copias afferat, tamen in domini poteſtate eſt eligere
                <lb/>
              utrum his uel illis copijs uti uelit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16910" xml:space="preserve">Nibil enim Architecto est imputandum, ſi materia deeſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s16911" xml:space="preserve">quod uero Archi-
                <lb/>
              tecto tribuitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16912" xml:space="preserve">domino, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16913" xml:space="preserve">artiſici, eſt quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16914" xml:space="preserve">dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s16915" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16916" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              omnium operum probationes tripartito conſiderantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16917" xml:space="preserve">ideſt fabrili ſubtilitate, magniſi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-01" xlink:href="note-514.01.263-01a" xml:space="preserve">10</note>
              centia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16918" xml:space="preserve">diſpoſitione. </s>
              <s xml:id="echoid-s16919" xml:space="preserve">cum magniſicenter opus perſectum aſpicietur ab omni poteſtate impenſæ lau-
                <lb/>
              dabuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16920" xml:space="preserve">cum ſubtiliter officinatoris probabitur exactio. </s>
              <s xml:id="echoid-s16921" xml:space="preserve">cum uero uenuſtate, proportionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16922" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſymmetrijshabuerit authoritatem, tunc fuerit gloria Architecti. </s>
              <s xml:id="echoid-s16923" xml:space="preserve">Hæc autem rectè conſtituuntur,
                <lb/>
              cum is & </s>
              <s xml:id="echoid-s16924" xml:space="preserve">a ſabris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16925" xml:space="preserve">ab idiotis patiatur accipere ſe conſilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s16926" xml:space="preserve">Nanque omnes homines, non ſolum
                <lb/>
              Architecti, quod eſt bonum, poſſunt probare, ſed inter idiotas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16927" xml:space="preserve">eos hoc eſt diſcrimen, quod idiota
                <lb/>
              niſi ſactum uiderit, non poteſt ſcire quid futurum ſit: </s>
              <s xml:id="echoid-s16928" xml:space="preserve">Architectus autem ſimul animo conſtituerit,
                <lb/>
              antequam inceperit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16929" xml:space="preserve">uenuſtate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16930" xml:space="preserve">uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16931" xml:space="preserve">decore, quale ſit futurum habet definitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s16932" xml:space="preserve">Quas res pri-
                <lb/>
              uatis ædiſicijs utiles putaui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16933" xml:space="preserve">quemadmodum ſit faciendum, quàm apertiſsime potui, perſcripſi.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16934" xml:space="preserve">De expolititionibus autẽ eorũ, ut ſint elegantes & </s>
              <s xml:id="echoid-s16935" xml:space="preserve">ſine uitijs ad uetuſtatẽ, in ſequenti uolumine exponã.</s>
              <s xml:id="echoid-s16936" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16937" xml:space="preserve">Est in ædificatione qui diſponit, est qui operatur, eſt qui impenſam ſncit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16938" xml:space="preserve">Architectus diſponit; </s>
              <s xml:id="echoid-s16939" xml:space="preserve">oſſicinator,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-02" xlink:href="note-514.01.263-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſeu faber operatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s16940" xml:space="preserve">dominus impenſam facit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16941" xml:space="preserve">Laudatur Architectus, qui uenuſtate, uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16942" xml:space="preserve">decore diſponit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16943" xml:space="preserve">Laudatur faber qui ſubtiliter manibus efficit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16944" xml:space="preserve">operatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16945" xml:space="preserve">Laudatur, dominus, qui magnificè expendens præ-
                <lb/>
              cioſas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16946" xml:space="preserve">amplas copias ſubminiſtrat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16947" xml:space="preserve">materia igitur dominum, forma Architectum, opus artificem commen-
                <lb/>
              dat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16948" xml:space="preserve">magnificentia a domino, ſubtilitas ab artifice, diſpoſitio ab Architecto prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16949" xml:space="preserve">maxime autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16950" xml:space="preserve">op-
                <lb/>
              time fortunæ est, ſi optimus Architectus liberalem dominum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16951" xml:space="preserve">ſubtilem fabrum inuenerit, nam omnis operũ
                <lb/>
              laus in ipſum demum Architectum redundat, qui domino liberalitatem conſuluiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16952" xml:space="preserve">fabro rectè ordinaſſe
                <lb/>
              iudicatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16953" xml:space="preserve">Quare monendus eſt Architectus, ut expertos quandoque audiat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16954" xml:space="preserve">operatios, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16955" xml:space="preserve">eorum non
                <lb/>
              temnat conſilia, nam quemadmodum non omnis tellus omnia fert, ita non omnis homo omnia intelligit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16956" xml:space="preserve">Con-
                <lb/>
              tentus ſit Architectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16957" xml:space="preserve">ſe diſcrimine ab idiota ſeiungi, quod multo ante prouideat, probetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16958" xml:space="preserve">quodfuturũ
                <lb/>
              est, quàm opus uideat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16959" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s16960" xml:space="preserve">idiota nil niſi factum cognoſcat.</s>
              <s xml:id="echoid-s16961" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div603" type="section" level="2" n="105">
            <head xml:id="echoid-head112" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER SEPTIMVS.
              <lb/>
            Proœmium.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16962" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Aiores</emph>
              cum ſapienter, tum etiam utiliter inſtituerunt per commentario-
                <lb/>
              rum relationes cogitata tradere poſteris; </s>
              <s xml:id="echoid-s16963" xml:space="preserve">uti ea non interirent, ſed ſingulis
                <lb/>
              ætatibus creſcentia uoluminibus edita gradatim peruenirent uetuſtatibus
                <lb/>
              ad ſummam doctrinarum ſubtilitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s16964" xml:space="preserve">Itaque non mediocres, ſed inſinitæ
                <lb/>
              ſunt his agendæ gratiæ, quod non inuidioſi ſilentes prætermiſerunt, ſed
                <lb/>
              omnium generum ſenſus conſcriptionibus memoriæ tradendos curaue-
                <lb/>
              ſrunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16965" xml:space="preserve">Namq́ ſi non ita feciſſent, non potuiſſemus ſcire, quæ res in Troia
                <lb/>
              fuiſſent geſtæ, nec quid Thales, Democritus, Anaxagoras, Xenophanes,
                <lb/>
              reliquiq́ phyſici ſenſiſſent de rerum natura, quasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16966" xml:space="preserve">Socrates, Plato, Ari-
                <lb/>
              ſtoteles, Zenon, Epicurus, alijq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16967" xml:space="preserve">Philoſophi, hominibus agendæ uitæ terminationes finiuiſſent, ſeu
                <lb/>
              Crœſus, Alexander, Darius, cæteriq́ Reges, quas res, aut quibus rationibus geſsiſſent, fuiſfent notæ,
                <lb/>
              niſi maiores præceptorum comparationibus omnium memoriæ ad poſteritatem commentarijs extu-
                <lb/>
              liſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s16968" xml:space="preserve">Itaque quemadmodum his gratiæ ſuntagendæ, ſic contra, qui eorum ſcripta furantes, pro
                <lb/>
              ſuis prædicant, ſunt uituperandi, quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16969" xml:space="preserve">non proprijs cogitationibus nituntur ſcriptorum, ſed inuidis
                <lb/>
              moribus aliena uiolantes gloriantur, non modo ſunt reprehendendi, ſed etiam quia impio more ui-
                <lb/>
              xerunt, pœna condemnandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s16970" xml:space="preserve">Nec tamen hæ res non uindicatæ curioſius ab antiquis eſſe memoran-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-04" xlink:href="note-514.01.263-04a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>