Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (240) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17627" xml:space="preserve">
                <pb o="240" file="514.01.272" n="272" rhead="LIBER"/>
              aſperior eò arenationes denſius continebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17628" xml:space="preserve">Vnde Albertus inquit, Siinter astruendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17629" xml:space="preserve">dum uiret opus
                <lb/>
              primam quamuis tenuem arenationem induxeris, captus præſtabit ſuperinducendis tenaces, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17630" xml:space="preserve">indelibiles.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17631" xml:space="preserve">De tempore aũt incruſtandorum parietum ſic monet. </s>
              <s xml:id="echoid-s17632" xml:space="preserve">post auſtros autem commodißimè omne cruſtationis opus
                <lb/>
              inducetur, per boream, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17633" xml:space="preserve">frigora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17634" xml:space="preserve">æſtum aeris inducta præſertim cutis ultima inſcabreſcet. </s>
              <s xml:id="echoid-s17635" xml:space="preserve">Crustationum
                <lb/>
              uero aliæ inducuntur, aliæ adiguntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17636" xml:space="preserve">inducere eſt tectorium addere; </s>
              <s xml:id="echoid-s17637" xml:space="preserve">inducuntur calx, gypſum, arenatum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17638" xml:space="preserve">
                <lb/>
              marmoratum; </s>
              <s xml:id="echoid-s17639" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17640" xml:space="preserve">hæc omnia inducuntur inſtrumento, quod trullam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17641" xml:space="preserve">Colores uero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17642" xml:space="preserve">cera penicil-
                <lb/>
              lo inducuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17643" xml:space="preserve">Gypſum non niſi ſicciſſimo est in loco utile. </s>
              <s xml:id="echoid-s17644" xml:space="preserve">Adiguntur lapides, marmora, uitrum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17645" xml:space="preserve">ſimilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s17646" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Inductarum hæ ſum ſpecies Albaria, pura, inſignita, pictoria, ad quæmaceranda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17647" xml:space="preserve">præparanda calx est ut
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17648" xml:space="preserve">monuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17649" xml:space="preserve">In iam inductas cutes, uel crustas ſubareſcentes aliæ inducendæ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17650" xml:space="preserve">curandum est, ut om-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.272-01" xlink:href="note-514.01.272-01a" xml:space="preserve">10</note>
              nes uno tenore ſimul inareſcant, leuibus autem explanationibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s17651" xml:space="preserve">bacillis uerberatæ cruſtationes denſantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17652" xml:space="preserve">Vltima uero cutis in puro albario diligenter perfricata ſplendorem dabit ſpeculi, læuigabitur quidem bona, ſi
                <lb/>
              ſapone albo tepenti, aqua ſoluto modice inter læuigandum ſuperaſperſeris. </s>
              <s xml:id="echoid-s17653" xml:space="preserve">nam multa inunctura expalleſcet,
                <lb/>
              Signorum duo ſunt genera, alterum prominens, alterum caſtigatum, illud nos omnino releuatum, hoc ex de-
                <lb/>
              preſſo appellamus, ubi paries erectus est, ibi prominentia ſigilla commodius apponuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17654" xml:space="preserve">Cœlo autem teſtudi-
                <lb/>
              num retuſa magis conuenient, ne onere ſuo pendentia cadant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17655" xml:space="preserve">Pictoriæ crus̃tationes aliæ in udo, aliæ in ſicco
                <lb/>
              fient, udis color omnis natiuus ex lapide, terra, mineris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17656" xml:space="preserve">huiuſmodi ſumptus conueniet. </s>
              <s xml:id="echoid-s17657" xml:space="preserve">Factitius autem co-
                <lb/>
              lor ex igne qui mutatur, ſicca deſiderat: </s>
              <s xml:id="echoid-s17658" xml:space="preserve">calci, lunæ, auſtro inimicus; </s>
              <s xml:id="echoid-s17659" xml:space="preserve">ſed hæc ſuo loco, quemadmodum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17660" xml:space="preserve">de
                <lb/>
              adactis cruſtis dicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17661" xml:space="preserve">Maximè curandum eſt autem (ut optimè Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s17662" xml:space="preserve">monet) ut altitudines ſint ad perpen-
                <lb/>
              diculum, longitudines ad lineam, anguli ad normam fiant, quemadmodum antiquorum parietes facti inueniun
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.272-02" xlink:href="note-514.01.272-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tur, tam æquales ut linea ubiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17663" xml:space="preserve">contingat; </s>
              <s xml:id="echoid-s17664" xml:space="preserve">tam ſolidi, ut pro abacis utamur eis, tam expolitis, ut ſi panno de-
                <lb/>
              tergantur, tanquam ſpecula ſplendorem emittant, quemadmodum Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s17665" xml:space="preserve">dicit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17666" xml:space="preserve">commendatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17667" xml:space="preserve">tectorum Græ-
                <lb/>
              corum diligentiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s17668" xml:space="preserve">Post hæc craticiorum expolitiones oſtendit quomodo faciendæ ſunt, ut perdurent, quæ
                <lb/>
              omnia facilia ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17669" xml:space="preserve">Vocat autem ibi clauos muſcarios umbellatos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17670" xml:space="preserve">capite latiore, ut ait Phil. </s>
              <s xml:id="echoid-s17671" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17672" xml:space="preserve">ex paſſo
                <lb/>
              in orbem cacumine, niſi fortè clauos quoſdam intelligas, quibus pro umbella erat expreſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17673" xml:space="preserve">extans muſca,
                <lb/>
              qualis repertos audiuimus in grandi marmorea arca, quæ Mariæ Honorij Imperatoris coniugis credita eſtſe-
                <lb/>
              pulchrum fuiſſe, quod ab ijs, qui aderant, ſtatim receptum fuiſſe tradit Phil. </s>
              <s xml:id="echoid-s17674" xml:space="preserve">ſcilicet ut ij Vitruuiani muſca-
                <lb/>
              rij claui eſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17675" xml:space="preserve">Cæterum ſi quis uſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17676" xml:space="preserve">effectum eorum clauorum in Vitruuianis cannis aſſigendis conſide-
                <lb/>
              ret, non aſſentietur muſcam eorum capitibus expreſſam fuiſſe, neque enim eos ferreos, aut ex metallo aliquo
                <lb/>
              fuiſſe puto.</s>
              <s xml:id="echoid-s17677" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div615" type="section" level="2" n="109">
            <head xml:id="echoid-head116" style="it" xml:space="preserve">De politionibus in humidis locis. Cap. IIII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17678" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">QVibvs</emph>
              rationibus ſiccis locis tectoria oporteat ſieri, dixi; </s>
              <s xml:id="echoid-s17679" xml:space="preserve">nunc quemadmodum humidis
                <lb/>
              locis politiones expediantur, ut permanere poſsint ſine uitijs, exponam; </s>
              <s xml:id="echoid-s17680" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17681" xml:space="preserve">primum con
                <lb/>
              clauibus, quæ plano pede fuerint ab imo pauimento alte circiter pedibus tribus pro are-
                <lb/>
              nato teſta trulliſſetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17682" xml:space="preserve">dirigarur, uti eæ partes tectoriorum ab humore ne uitientur, ſin
                <lb/>
              autem aliquis paries perpetuos habuerit humores, paulum ab eo recedatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17683" xml:space="preserve">ſtruatur alter tenuis di-
                <lb/>
              ftans ab eo, quantum res patietur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17684" xml:space="preserve">inter duos parietes canalis ducatur inferior quàm libramentum
                <lb/>
              conclauis fuerit, habens nares ad locum patentem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17685" xml:space="preserve">Item cum in altitudinem perſtructus fuerit, relin-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.272-04" xlink:href="note-514.01.272-04a" xml:space="preserve">40</note>
              quantur ſpiramenta: </s>
              <s xml:id="echoid-s17686" xml:space="preserve">ſi enim non per nares humor & </s>
              <s xml:id="echoid-s17687" xml:space="preserve">in imo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17688" xml:space="preserve">in ſummo habuerit exitus, non minus
                <lb/>
              in noua ſtructura ſe diſsipabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17689" xml:space="preserve">His perfectis paries teſta trulliſſetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17690" xml:space="preserve">dirigatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17691" xml:space="preserve">tunc tectorio
                <lb/>
              poliatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17692" xml:space="preserve">Siautem locus non patietur ſtructuram fieri, canales fiant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17693" xml:space="preserve">nares exeant ad locum paten-
                <lb/>
              tem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17694" xml:space="preserve">Deinde tegulæ bipedales ex una parte ſupra marginem canalis imponantur, ex altera parte beſſa-
                <lb/>
              libus laterculis pilæ ſubſtruantur, in quibus duarum tegularum anguli ſedere poſsint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17695" xml:space="preserve">ita a pariete
                <lb/>
              eæ diſtent, ut ne plus pateant palmum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17696" xml:space="preserve">deinde inſuper erectæ hamatæ tegulæ ab imo ad ſummum pa-
                <lb/>
              rietem figantur, quarum interiores partes curioſius picentur, ut ab ſe reſpuant liquorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17697" xml:space="preserve">Item in imo,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17698" xml:space="preserve">in ſummo ſupra cameram habeant ſpiramenta, tum autem calce ex aqua liquida dealbentur, uti trul-
                <lb/>
              liſſationem teſtaceam non reſpuant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17699" xml:space="preserve">Namque propter ieiunitatem, quæ eſt a fornacibus excocta,
                <lb/>
              trulliſſationem non poſſunt recipere, nec ſuſtinere, niſi calx ſubiecta, utraſque res inter ſe congluti-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.272-05" xlink:href="note-514.01.272-05a" xml:space="preserve">50</note>
              net, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17700" xml:space="preserve">cogat coire. </s>
              <s xml:id="echoid-s17701" xml:space="preserve">Trulliſſatione inducta pro arenato teſta dirigatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17702" xml:space="preserve">Et cætera omnia, (uti ſu-
                <lb/>
              pra ſcripta ſunt in tectoriorum rationibus) perficiantur, ipſi autem politionis eorum ornatus pro-
                <lb/>
              prias debent habere decoris rationes, uti & </s>
              <s xml:id="echoid-s17703" xml:space="preserve">ex locis aptas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17704" xml:space="preserve">ex generum diſcriminibus non alienas
                <lb/>
              habeant dignitates. </s>
              <s xml:id="echoid-s17705" xml:space="preserve">Triclinijs hybernis non eſt utilis hæc compoſitio, nec megalographia, nec came-
                <lb/>
              rarum coronario opere ſubtilis ornatus; </s>
              <s xml:id="echoid-s17706" xml:space="preserve">quòd ea, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17707" xml:space="preserve">ab ignis fumo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17708" xml:space="preserve">ab luminum crebris fuliginibus
                <lb/>
              corrumpuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17709" xml:space="preserve">In his uero ſupra podia abaci ex atramento ſunt ſubigendi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17710" xml:space="preserve">poliendi cuneis ſilaceis,
                <lb/>
              ſeu miniaceis interpoſitis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17711" xml:space="preserve">Cum explicatæ fuerint cameræ puræ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17712" xml:space="preserve">politæ, etiam pauimentorum non
                <lb/>
              erit diſplicens,(ſi quis animaduertere uoluerit) Græcorum hybernacu lorum uſus, qui minimè ſum-
                <lb/>
              ptuoſus eſt, ſed utilis apparatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17713" xml:space="preserve">Foditur enim intra libramentum triclinij altitudo circiter pedum
                <lb/>
              binum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17714" xml:space="preserve">ſolo fiſtucato inducitur, aut rudus, aut teſtaceum pauimentum, ita faſtigiatum, ut in cana-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.272-06" xlink:href="note-514.01.272-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>