Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (242) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div615" type="section" level="2" n="109">
            <pb o="242" file="514.01.274" n="274" rhead="LIBER"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17828" xml:space="preserve">uincatur, uſque adeò, ut eos ſubsternere ſoleant, qui limites figunt ad conuincendum litigantem, quiſ-
                <lb/>
              quis poſt quantalibet tempora extiterit, fixumq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17829" xml:space="preserve">limitem non eſſe contenderit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17830" xml:space="preserve">Quis eos in terra humida, in
                <lb/>
              foßa ubi ligna putreſcerent, tandiu durare incorruptibiliter poſſe, niſi rerum ille corruptor ignis efficiat? </s>
              <s xml:id="echoid-s17831" xml:space="preserve">Ac-
                <lb/>
              cedente igne ſic uertuntur in contrarium, ut de lignis pulcherrimis tetri, fragilesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s17832" xml:space="preserve">, de duris, imputribiles de
                <lb/>
              putribilibus fiant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17833" xml:space="preserve">Sed nos adrem, ſi aduertamus primum, quæ quibus temporibus facienda ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17834" xml:space="preserve">Nam alia
                <lb/>
              fundamentis fodiendis, alia complendis, alia parietibus attollendis, alia testudinibus imponendis, alia cruſtis
                <lb/>
              inducendis tempora, atque anni, aerisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17835" xml:space="preserve">modus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17836" xml:space="preserve">facies debentur, ut admonet Albertus libro tertio cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s17837" xml:space="preserve">ul-
                <lb/>
              timo inquiens. </s>
              <s xml:id="echoid-s17838" xml:space="preserve">Etenim fodiuntur quidem commodiſſiè per caniculam, atque ipſum per autumnum tellure
                <lb/>
              arenti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17839" xml:space="preserve">humoris exuber antia foſſiones non impediente. </s>
              <s xml:id="echoid-s17840" xml:space="preserve">Complent etiam haud omnino incommodè ad primũ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.274-01" xlink:href="note-514.01.274-01a" xml:space="preserve">10</note>
              uer, maxime ubi profundiora ſint, nam ab æſtatis ardoribus ſatis protegentur tellure obſidente atque circum-
                <lb/>
              fouente, ſed longè commodius complebuntur ad brumæ initium, modo ea regio non ſit ſub cœli axe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17841" xml:space="preserve">eiuſ-
                <lb/>
              modi, ut eueſtigio gelet potius, quàm cohæreat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17842" xml:space="preserve">Paries quoque cum æſtus nimios, tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17843" xml:space="preserve">acres algores, atq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17844" xml:space="preserve">ſubitas gelationes, atque præcæteris aquilones uentos odit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17845" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17846" xml:space="preserve">in primis teſtudo omnium maximè æquabilem,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17847" xml:space="preserve">contemperatam cœli tempeſtatem optat, quoad obfirmauerit opus ſe ſe, atque duruerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17848" xml:space="preserve">Cruſtas per quam
                <lb/>
              attemperate inducemus ad uergiliarum ortum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17849" xml:space="preserve">per eos demum dies quibus multo afflarint, humectarintq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17850" xml:space="preserve">
                <lb/>
              auſtri. </s>
              <s xml:id="echoid-s17851" xml:space="preserve">Nam ni prorſus humectum fit, quod cruſta aut opere albario ueſtiatur, non cohæreſcent appoſita, ſed
                <lb/>
              paßim diffiſa, diſcerptaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17852" xml:space="preserve">decident, crebraq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17853" xml:space="preserve">ſcabritie opus dehoneſtabitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17854" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div619" type="section" level="2" n="110">
            <head xml:id="echoid-head117" style="it" xml:space="preserve">De ratione pingendi in ædificijs. Cap. V.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17855" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CAeteris</emph>
              conclauibus, ideſt uernis, autumnalibus, æſtiuis, etiam atrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17856" xml:space="preserve">periſtylijs con-
                <lb/>
              ſtitutæ ſunt ab antiquis ex certis rebus, certæ rationes picturarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17857" xml:space="preserve">Namque pictura ima-
                <lb/>
              go fit eius, quòd eſt, ſeu poteſt eſſe, uti hominis, ædificij, nauis, reliquarumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17858" xml:space="preserve">rerum, è
                <lb/>
              quarũ formis, certisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17859" xml:space="preserve">corporum finibus figurata ſimilitudine ſumuntur exempla, ex eo
                <lb/>
              antiqui, qui initia expolitionibus inſtituerunt, imitati ſunt, primum cruſtarum marmorearum uarie-
                <lb/>
              tates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17860" xml:space="preserve">collocationes, deinde coronarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17861" xml:space="preserve">ſilacearum, miniaceorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17862" xml:space="preserve">cuneorum inter ſe uarias
                <lb/>
              diſtributiones; </s>
              <s xml:id="echoid-s17863" xml:space="preserve">poſtea ingreſsi ſunt, ut etiam ædificiorum figuras, columnarumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17864" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17865" xml:space="preserve">faſtigiorum emi-
                <lb/>
              nentes proiecturas imitarentur, patentibus autem locis uti exedris propter amplitudinem parietum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.274-03" xlink:href="note-514.01.274-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ſcenarum frontes tragico more, aut comico, ſeu ſatyrico deſignarent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17866" xml:space="preserve">ambulationibus uero propter
                <lb/>
              ſpatia longitudinis uarietatibus topiorum ornarent, ab certis locorum proprietatibus, imagines ex-
                <lb/>
              primentes, pinguntur enim portus, promontoria, littora flumina, fontes, euripi, fana, luci, montes,
                <lb/>
              pecora, paſtores, nonnullis locis item ſignorum megalographiam habentem Deorum ſimulachra, ſeu
                <lb/>
              fabularum diſpoſitas explicationes, non minus Troianas pugnas, ſeu Vlyſsis errationes per topia, cæte-
                <lb/>
              raq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s17867" xml:space="preserve">, quæ ſunt eorum ſimilibus rationibus ab rerum natura procreata. </s>
              <s xml:id="echoid-s17868" xml:space="preserve">Sed hæc quæ a ueteribus ex
                <lb/>
              ueris rebus exempla ſumebantur, nunc iniquis moribus improbantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17869" xml:space="preserve">Nam pinguntur tectorijs
                <lb/>
              monſtra potius, quàm ex rebus finitis imagines certæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17870" xml:space="preserve">pro columnis cnim ſtatuuntur calami, pro fa-
                <lb/>
              ſtigijs harpaginetuli ſtriati cum criſpis folijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17871" xml:space="preserve">uolutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17872" xml:space="preserve">Item candelabra ædi cularum ſuſtinentia fi-
                <lb/>
              guras ſupra faſtigia earum ſurgentes ex radicibus cum uolutis coliculi teneri plures habentes in ſe ſine
                <lb/>
              ratione ſedentia ſigilla. </s>
              <s xml:id="echoid-s17873" xml:space="preserve">Non minus etiam ex coliculis flores dimidiata habentes ex ſe exeuntia ſigilla,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.274-04" xlink:href="note-514.01.274-04a" xml:space="preserve">40</note>
              alia humanis, alia beſtiarum capitibus ſimilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s17874" xml:space="preserve">Hæcautem, nec ſunt, nec fieri poſſunt, nec fuerunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17875" xml:space="preserve">Ergo ita noui mores coegerunt uti inertia mali iudices conniueant artium uirtutes. </s>
              <s xml:id="echoid-s17876" xml:space="preserve">Quemadmodum
                <lb/>
              enim poteſt calamus uerè ſuſtinere tectum, aut candelabrum ædiculas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17877" xml:space="preserve">ornamenta faſtigij, ſeu coli-
                <lb/>
              culus tam tenuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17878" xml:space="preserve">mollis ſuſtinere ſedens ſigillum, aut de radicibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17879" xml:space="preserve">coliculis, ex parte flores, di-
                <lb/>
              midiataq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17880" xml:space="preserve">ſigilla procreari? </s>
              <s xml:id="echoid-s17881" xml:space="preserve">At hæc falſa uidentes homines non reprehenduntur, ſed delectantur, ne-
                <lb/>
              que animaduertunt, ſi quid eorum fieri poteſt, nec ne. </s>
              <s xml:id="echoid-s17882" xml:space="preserve">Iudicijs autem infirmis obſcuratæ mentes, non
                <lb/>
              ualent probare, quod poteſt eſſe cum auctoritate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17883" xml:space="preserve">ratione decoris. </s>
              <s xml:id="echoid-s17884" xml:space="preserve">Neque enim picturæ probari de
                <lb/>
              bent, quæ non ſunt ſimiles ueritati, nec ſi factæ ſunt elegantes ab arte, ideo de his ſtatim debent re-
                <lb/>
              pentè iudicari, niſi argumẽtationis habuerint rationes ſine offenſionibus explicatas, etenim etiam Tral
                <lb/>
              libus cum Apaturius Alabandeus eleganti manu finxiſſet ſcenam in minuſculo theatro, quod eccliſia-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.274-05" xlink:href="note-514.01.274-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſtirium apud eos uocitatur, in eaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17885" xml:space="preserve">feciſſet pro columnis ſigna, centaurosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17886" xml:space="preserve">ſuſtinentes epiſtylia, tho-
                <lb/>
              lorum rotunda tecta, faſtigiorum prominentes uerſuras, coronasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17887" xml:space="preserve">capitibus leoninis ornatas, quæ
                <lb/>
              omnia ſtillicidiorum è tectis habent rationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17888" xml:space="preserve">preterea ſupra eam nihilominus epiſcenium, in quo
                <lb/>
              tholi, pronai, ſemifaſtigia, omnisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17889" xml:space="preserve">tecti uarius pictoris fuerat ornatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17890" xml:space="preserve">Itaque cum aſpectus eius ſce-
                <lb/>
              næ propter aſperitatem eblandiretur omnium uiſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17891" xml:space="preserve">iam id opus probare ſuiſſent parati: </s>
              <s xml:id="echoid-s17892" xml:space="preserve">tum Li-
                <lb/>
              cinius mathematicus prodijt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17893" xml:space="preserve">ait Alabandeos ſatis acutos ad omnes res ciuiles haberi, ſed propter
                <lb/>
              non magnum uitium indecentiæ inſipienteseos eſſe iudicatos, quod in gymnaſio eorum quæ ſunt ſta
                <lb/>
              tuæ, omnes ſunt cauſas agentes, in foro autem diſcos tenentes, aut currentes, ſeu pila ludentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s17894" xml:space="preserve">Ita in-
                <lb/>
              decens inter locorum proprietates ſtatus ſignorum publicè ciuitati uitium exiſtimationis adiecit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17895" xml:space="preserve">Videamus item nuc ne Apaturij ſcena eſſiciat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17896" xml:space="preserve">nos Alabandeos, aut Abderitas. </s>
              <s xml:id="echoid-s17897" xml:space="preserve">Quis enim uni-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.274-06" xlink:href="note-514.01.274-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>