Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (257) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div660" type="section" level="2" n="124">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19191" xml:space="preserve">
                <pb o="257" file="514.01.289" n="289" rhead="OCTAVVS."/>
              lerabilia, tum propter continuas niues, tum propter uentos frigidos perftantes. </s>
              <s xml:id="echoid-s19192" xml:space="preserve">Cæterum niſi alia de cauſa bu-
                <lb/>
              miditas ingruat, frigida illa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19193" xml:space="preserve">ſicca erunt loca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19194" xml:space="preserve">ideo ſalubria. </s>
              <s xml:id="echoid-s19195" xml:space="preserve">Montes ab ortu frigidam faciunt regionem,
                <lb/>
              quia Solem prohibent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19196" xml:space="preserve">craffos humores emittunt ob uentos occiduos. </s>
              <s xml:id="echoid-s19197" xml:space="preserve">Montes ab occaſu frigora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19198" xml:space="preserve">humi-
                <lb/>
              ditates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19199" xml:space="preserve">atras nebulas ſpargent. </s>
              <s xml:id="echoid-s19200" xml:space="preserve">V allis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19201" xml:space="preserve">profunda habitatio inſalubris erit ob craſſs uapores continen-
                <lb/>
              ter exhalantes, qui nec uento diſſipari poſſunt ob craſſitiem, nec facilè immutari queunt, quare fiet, ut locus
                <lb/>
              altus non ex montibus, ſed ex ſoli natura optimus ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19202" xml:space="preserve">ſaluberrimus, quia frigidus eſt, nec nimium ſiccus,
                <lb/>
              frigore enim reprimuntur uapores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19203" xml:space="preserve">caligines quæ fuſcum cælum reddere ſolent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19204" xml:space="preserve">quamprimum recipit
                <lb/>
              temporum qualitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s19205" xml:space="preserve">Stagna uero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19206" xml:space="preserve">paludes inficiunt loca peſtilentibus halitibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19207" xml:space="preserve">craſſitia nebularum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19208" xml:space="preserve">qui uero in medijs ſyluis habitant, habent aerem ſpiſſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19209" xml:space="preserve">caliginoſum, quia ſolum ubi ſyluæ ſunt uaporoſum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-01" xlink:href="note-514.01.289-01a" xml:space="preserve">10</note>
              eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19210" xml:space="preserve">Vapor autem cum emittitur, non poteſt exire in apertum cœlum contigentibus undique arboribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19211" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quaſi ſuffocantibus terrenos halitus. </s>
              <s xml:id="echoid-s19212" xml:space="preserve">V aporibus autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19213" xml:space="preserve">humoribus abundare ea loca ſcimus eo experi-
                <lb/>
              mento, quod plerunq; </s>
              <s xml:id="echoid-s19214" xml:space="preserve">ſucciſione ſyluarum flumina ſint oborta. </s>
              <s xml:id="echoid-s19215" xml:space="preserve">Diuerſitatem quoque faciunt elementa in his,
                <lb/>
              quæ, ex illis conſtant, ex terra enim habent firmitudinem, conſtantiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19216" xml:space="preserve">ſignorum conſeruationem; </s>
              <s xml:id="echoid-s19217" xml:space="preserve">ex aqua
                <lb/>
              hahent, ut contineantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19218" xml:space="preserve">cohæreant quæ terrena ſunt, cum ipſa aqua ſua humiditate proprietate intermi-
                <lb/>
              nabilis ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s19219" xml:space="preserve">Ignis in permixtione corporum aperit meatus ad ſpiritus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19220" xml:space="preserve">uirtutes extendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19221" xml:space="preserve">protendit
                <lb/>
              corpora. </s>
              <s xml:id="echoid-s19222" xml:space="preserve">Aer ſui commixtione materia eſt ſpiritus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19223" xml:space="preserve">motu ſuo ducit aquam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19224" xml:space="preserve">terram ſibi permixtam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s19225" xml:space="preserve">generatorum uirtutes uebit, quare constat ex elementis uarias rerum proprietates fieri, varietas quoq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19226" xml:space="preserve">accidentium maxima eorμm, quæ fiunt ex determinata aliqua diuerfitate fieri ſolet, hinc quæ locis calidißimis
                <lb/>
              naſcuntur calidißima ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19227" xml:space="preserve">nimia ſiccitate rugoſa, qualia ſunt grana piperis, quæ item nigra ſunt ob eorum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-02" xlink:href="note-514.01.289-02a" xml:space="preserve">20</note>
              caliditatem, quales ſunt Aetbiopes quibus accidunt multa ob diuerſas rationes, ſunt enim albi dentes, ha-
                <lb/>
              bent ora prominentia, agili ſunt corpore, corde timido, cito ſeneſcunt, atra bili laborant, mulieres eorum fa-
                <lb/>
              cile pariunt, ægrè concipiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19228" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qh</emph>
              i uero ſub æquatore habitant, uigent propter ſubtilitatem ſpirituum, ua-
                <lb/>
              lent inuentionibus, calore ſpiritus mouente, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19229" xml:space="preserve">acuente, unde factum ut philoſophi in India præſtantes fuerint,
                <lb/>
              præſertim Mathematici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19230" xml:space="preserve">qui magicis rebus incumberent. </s>
              <s xml:id="echoid-s19231" xml:space="preserve">V alidæ enim in illis regionibus ob minimas cœ-
                <lb/>
              li inclinationes ſyderum uires habentur, nam qui ſeeundo tractu ſub cancro ſunt poſiti propter caloris in-
                <lb/>
              temperiem ſunt leues corpore, mente fatui, colore nigerrimo, capillo criſpo: </s>
              <s xml:id="echoid-s19232" xml:space="preserve">contra uero quibus contraria est
                <lb/>
              cæli inclinatio, ut ſexto libro dixit V itr. </s>
              <s xml:id="echoid-s19233" xml:space="preserve">albi ſunt colore, magna corporatura, forti ſlomacbo, hebeti ſunt in-
                <lb/>
              genio, febrium impatientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19234" xml:space="preserve">alios habent mores quales ſupra deſcripſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s19235" xml:space="preserve">cum igitur multa ſint, quæ lo-
                <lb/>
              cis accidant, multa quoque ijs accidere oportet, quæ in illis locis oriuntur, unde non ſolum, quæ proueniunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-03" xlink:href="note-514.01.289-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ex cœli inclinationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19236" xml:space="preserve">radiorum immiſſionibus conſideranda ſunt, ſed etiam quæ ex diuerſitate earum
                <lb/>
              rerum, quæ locis adueniunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19237" xml:space="preserve">Naſcentes enim petroſis in locis, planis, frigidis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19238" xml:space="preserve">ſiccis, fortiſſimi ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19239" xml:space="preserve">
                <lb/>
              robuſti, patientes laborum, amatores bellorum, obſtinatis moribus, ut ſaxa eos potius, quàm homines credas.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19240" xml:space="preserve">pulchri uero ſunt qui humentibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s19241" xml:space="preserve">frigidis locis naſcuntur, carnoſi quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s19242" xml:space="preserve">pingues, audaces, ſed cito in
                <lb/>
              labore deficientes, libidinoſi tamen, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19243" xml:space="preserve">proni in uenerem, Monticolæ autem uel ſubalpini strumoſa habent
                <lb/>
              guttura, rudes quoque ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19244" xml:space="preserve">inflationibus laborant. </s>
              <s xml:id="echoid-s19245" xml:space="preserve">ſimilis ration de alijs, neque ſolum homines, ſed bruta,
                <lb/>
              plantæ, lapides, metalla contrahunt naturales proprietates a locorum diuerſitate, unde V itr.</s>
              <s xml:id="echoid-s19246" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19247" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              nonita diſsimiliter eſſicerentur, niſi proprietates ſingularum terrarum in regionibus ad
                <lb/>
              Solis poteſtatem temperarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19248" xml:space="preserve">Sunt enim Bœotiæ flumina, Cephyſus & </s>
              <s xml:id="echoid-s19249" xml:space="preserve">Melas, Lucaniæ Crathis,
                <lb/>
              Troiæ Xantus, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19250" xml:space="preserve">agris Clazomeniorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s19251" xml:space="preserve">Erythreorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19252" xml:space="preserve">Laodicenſium fontes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19253" xml:space="preserve">flumina, cum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-04" xlink:href="note-514.01.289-04a" xml:space="preserve">40</note>
              pecora ſuis temporibus anni parantur ad conceptionem partus, per id tempus adiguntur eo quo-
                <lb/>
              tidie potum, ex eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19254" xml:space="preserve">quamuis ſint alba, procreant alijs locis lcucophæa, alijs locis pulla, alijs lo-
                <lb/>
              cis coracino colore.</s>
              <s xml:id="echoid-s19255" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19256" xml:space="preserve">Vidi in Scotia oues ſlauenti lana. </s>
              <s xml:id="echoid-s19257" xml:space="preserve">id ex potu, uel pabulo prouenire nen dubito. </s>
              <s xml:id="echoid-s19258" xml:space="preserve">In ſcripturis ſacris colorem
                <lb/>
              ouium immutari didicimus cum Iacob. </s>
              <s xml:id="echoid-s19259" xml:space="preserve">Leucophæa cinerei coloris, nostri beretina, uel griſea dicunt, colon
                <lb/>
              mixtus ex albo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19260" xml:space="preserve">fuſco. </s>
              <s xml:id="echoid-s19261" xml:space="preserve">Color autem Coracinus est qui nigerrimus, qualis coruis ineſt, pullus uero terræ
                <lb/>
              color est, non planè obſcurus.</s>
              <s xml:id="echoid-s19262" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19263" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ita</emph>
              proprietas liquoris cum init in corpus proſeminat intinctam ſui cuiuſque generis qualitatẽ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19264" xml:space="preserve">Igitur quoniam in campis Troianis proximẽ flumen armenta rufa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19265" xml:space="preserve">pecora leucophæa naſcuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s19266" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ideo id flumen Ilienſes Xanthum appellauiſſe dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19267" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19268" xml:space="preserve">inueniuntur aquæ genera morti-
                <lb/>
              fera, quæ per maleſicum ſuccum terræ percurrentia recipiunt in ſe uim uenenatam, Uti fuiſſe dicitur
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-05" xlink:href="note-514.01.289-05a" xml:space="preserve">50</note>
              Terracinę fons, qui uocabatur Neptunius, ex quo qui biberant imprudentes uita priuabantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s19269" xml:space="preserve">qua-
                <lb/>
              propter antiqui eum obſtruxiſſe dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19270" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s19271" xml:space="preserve">apud Cychros in Thracia lacus, ex quo non ſolam qui
                <lb/>
              biberint moriuntur, ſed etiam qui lauerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s19272" xml:space="preserve">Item in Theſſalia fons eſt profluens, ex quo fonte nec pe-
                <lb/>
              cus ullum guſtat, nec beſtiarum genus ullum propius accedit, ad quem fontem proximè eſt arbor
                <lb/>
              florens purpureo colore. </s>
              <s xml:id="echoid-s19273" xml:space="preserve">Non minus in Macedonia, quo loco ſepultus eſt Euripides, dextra, ac ſi-
                <lb/>
              niſtra monumenti aduenientes duo riui concurrunt in unum, accumbentes uiatores pranſitare ſolent,
                <lb/>
              propter aquæ bonitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s19274" xml:space="preserve">Ad riuum autem qui eſt in altera parte monumenti, nemo accedit, quòd
                <lb/>
              mortiferam aquam dicitur habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s19275" xml:space="preserve">Item eſt in Arcadia Nonacris nominata terræ regio, quæ habet
                <lb/>
              in montibus e ſaxo ſtillantes frigidiſsimos humores. </s>
              <s xml:id="echoid-s19276" xml:space="preserve">Hæc autem aqua ſtygos hydor nominatur, quam
                <lb/>
              neque argenteum, neque aureum, neque ferreũuas poteſt ſuſtinere, ſed diſsilit & </s>
              <s xml:id="echoid-s19277" xml:space="preserve">diſsipatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19278" xml:space="preserve">Con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-06" xlink:href="note-514.01.289-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>