Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
221
221 (189)
222
222 (190)
223
223 (191)
224
224 (192)
225
225 (193)
226
226 (194)
227
227 (195)
228
228 (196)
229
229 (197)
230
230 (198)
< >
page |< < (295) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div750" type="section" level="2" n="138">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22370" xml:space="preserve">
                <pb o="295" file="514.01.327" n="327" rhead="NONVS."/>
              Fauonio flante, Scorpionibus comparat æ qualem curſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22371" xml:space="preserve">Ita Sol ea ſigna peruagando certis tempo-
                <lb/>
              ribus auget, aut minuit dierum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22372" xml:space="preserve">horarum ſpatia. </s>
              <s xml:id="echoid-s22373" xml:space="preserve">Nunc de cæteris ſyderibus, quæ ſunt dextra, ac ſi-
                <lb/>
              niſtr a Zonam ſignorum Meridiana, Septentrionaliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22374" xml:space="preserve">parte mundi ſtellis diſpoſita, figurataq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22375" xml:space="preserve">dicam.</s>
              <s xml:id="echoid-s22376" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22377" xml:space="preserve">Rationem creſcentium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22378" xml:space="preserve">decreſcentium dierum affert Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22379" xml:space="preserve">ſed breuiter, ac potius effectum, quàm ratio-
                <lb/>
              nem, quem Sol facit in mundo dierum quantitatis, dum ſignum ex ſigno init. </s>
              <s xml:id="echoid-s22380" xml:space="preserve">ad hoc enim ratio breuis dedu-
                <lb/>
              citur, quod Sol ſupra terram maiores, aut minores arcus diurnos facit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22381" xml:space="preserve">Ideo hanc quo que rationem ſolue-
                <lb/>
              mus, rationem vniuerſalem afferentes, nam eo tempore, quo nobis decreſcunt dierum ſpatia, alijs augentur,
                <lb/>
              ideo cauſam uniuerſam debemus amplecti, non eam, quæ nobis citra æquinoctium babitantes tantum inſeruit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22382" xml:space="preserve">Dies igitur modis duobus capitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22383" xml:space="preserve">Primum ſpatium, quo Solis circuitus ſemel uniuerſum ambit termino hora-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-01" xlink:href="note-514.01.327-01a" xml:space="preserve">10</note>
              rum quatuor & </s>
              <s xml:id="echoid-s22384" xml:space="preserve">uiginti, atque hæc ordinaria, uulgataq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22385" xml:space="preserve">est diei acceptio, vulgatam dico, quoniam Aſtrorum
                <lb/>
              periti ambitui horarum quatuor & </s>
              <s xml:id="echoid-s22386" xml:space="preserve">uiginti addunt amplius, id ſcilicet, quod Sol eo ſpatio motu contrario per-
                <lb/>
              fecerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22387" xml:space="preserve">Atque bæc prima eſt diei acceptio ab ipſa ferè natura rerum inſtituta, neque mirum ſi eo ſpatio nox
                <lb/>
              includatur, nam ratione uniuerſi Sol ſemper lucet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22388" xml:space="preserve">diem aliquo loco facit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22389" xml:space="preserve">Altera diei acceptio est, diem
                <lb/>
              pro eo ſpatio ſumi, quo Sol alicubi ſupra borizontem fertur, priori modo incipit dies a meridie, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22390" xml:space="preserve">in meridiem
                <lb/>
              ſequentem finit, quoniam ſingulis terrarum incolis ſuis in regionibus permanentibus quotidie Sol ad eorum
                <lb/>
              meridiem peruenit ad eundem circulum, qui per uertices, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22391" xml:space="preserve">cardines defertur, uerticis punctum Zenith uo-
                <lb/>
              cant Barbari. </s>
              <s xml:id="echoid-s22392" xml:space="preserve">Circulum uerò illum noſtri Meridianum appellant, ea de cauſa, quod dum aliquo in eius puncto
                <lb/>
              Sol ſuper terram manet, meridiem facit, ſuus uerò cuiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s22393" xml:space="preserve">ſit meridianus uniuſmodi, licet diuerſi ſint meridiani.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22394" xml:space="preserve">Sed puncta orientis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22395" xml:space="preserve">occidentis Solis immutantur, nam uidemus Solem interim auero ortu, interim a late-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-02" xlink:href="note-514.01.327-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ribus conſurgere, occidereq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22396" xml:space="preserve">aliquando ad uerum occaſum, aliquando declinare. </s>
              <s xml:id="echoid-s22397" xml:space="preserve">V t igitur dierum uarietatẽ
                <lb/>
              ſciamus unde ueniat, animaduertendum est Solem non æque quotidie ſupra terram conſurgere, ideoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22398" xml:space="preserve">euenire
                <lb/>
              diem diei ſpatio æqualinon reſpondere, uerum tamen illud eſt quot gradibus abſcedentiæ ab æquinoctiali oritur
                <lb/>
              Sol, totidem etiam in oppoſita parte decumbit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22399" xml:space="preserve">Breuis uerò an longa ſit diei mora ſemper Sol ad ſuum cu-
                <lb/>
              iuſque meridianum circulum peruenit, nec propterea affirmo eodem momento ſingulis eſſe meridiem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22400" xml:space="preserve">Verum
                <lb/>
              illud ſtatuo quo quis ad orientem proxime manet, Solem illi citius oriri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22401" xml:space="preserve">ad eius meridianum peruenire.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22402" xml:space="preserve">Quare fieri poteſt meridiem aliquibus eſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22403" xml:space="preserve">eodem tempore alijs oriri Solem, alijs decidere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22404" xml:space="preserve">alijs eſſe in-
                <lb/>
              tempeſtam noctem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22405" xml:space="preserve">Quare cum terra ex aliquorum ſententia, ſex mille leucas ambiat, Solis corpus ſingulis
                <lb/>
              horis ſupra terræ, marisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22406" xml:space="preserve">ambitum leucas facit 262. </s>
              <s xml:id="echoid-s22407" xml:space="preserve">quo fit ut aliqua orbis parte noſcentes diei boram poſ-
                <lb/>
              ſimus etiam a lateribus regionis horam dignoſcere, cognito nobis regionum interuallo ab ortu in occaſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22408" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-03" xlink:href="note-514.01.327-03a" xml:space="preserve">30</note>
              Nunc Solem in Arietis initio collocemus, quod punctum æquinoctium facit, licet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22409" xml:space="preserve">id uelit eſſe in octaua
                <lb/>
              parte, quod quomodo intelligendum ſit, postea dicam. </s>
              <s xml:id="echoid-s22410" xml:space="preserve">incipiat Sol aduerſo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22411" xml:space="preserve">contrario motu per ſigniferi par-
                <lb/>
              tes conſurgere, imaginemur diei principium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22412" xml:space="preserve">finem tunc eſſe, cum in labro horizontis ab ortu & </s>
              <s xml:id="echoid-s22413" xml:space="preserve">ab occaſu
                <lb/>
              Solis centrum fuerit, tunc dico Diem nocte æquari, quoniam Sol dimidium ambitus ſupra terram deſignat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22414" xml:space="preserve">Tantundem mor æ infra horizontem ducens, quantum ſuperius per apertas cœli regiones permeauerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22415" xml:space="preserve">Mouea
                <lb/>
              tur die iam peracto contra uniuerſi uerſationem, per ſigna ingrediens, quœ ſunt citra æquinoctialem orbem,
                <lb/>
              quæ ſunt Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo. </s>
              <s xml:id="echoid-s22416" xml:space="preserve">a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22417" xml:space="preserve">ſeptentrionalia nuncupata, dico dies quotidie maiores
                <lb/>
              futuros, donec Sol ad Cancri ſignum peruenerit, a quo regrediens, vnde Tropici nomen deductum eſt, per ſe-
                <lb/>
              quentia ſigna permeando, breuiores dies facit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22418" xml:space="preserve">Tropici uerò cir culum eum imaginamur eſſe, quem ſi Sol Can-
                <lb/>
              cri ſignum iniens in cœlo percurrens formaret, aperte uideremus vestigijs eius relictis, quemadmodum æqui-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-04" xlink:href="note-514.01.327-04a" xml:space="preserve">40</note>
              noctialem orbem imaginemur eum, quem unius diei ſpatio in prima Arietis, aut Libræ parte Sol in cœlo defor-
                <lb/>
              maret, ſi ſui curſus apertas ſemitas deſcriberet. </s>
              <s xml:id="echoid-s22419" xml:space="preserve">A tropico igitur deſcendit Sol, minores arcus dierum perfi-
                <lb/>
              ciens ſupra terram, quoniam uero reuerſionis tempore parum moueri uidetur, quod ex vmbrarũ mutationibus
                <lb/>
              deprebendimus, ideo tempus illud ſolſtitum noninamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22420" xml:space="preserve">Tunc dies longiſſimns eſt ijs, qui citra æquinoctij or-
                <lb/>
              bem habitant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22421" xml:space="preserve">nox eſt breuiſſima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22422" xml:space="preserve">tanto longior eſt dies, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22423" xml:space="preserve">breuior nox, quanto obliquiori ambitu ho-
                <lb/>
              rizon terminatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22424" xml:space="preserve">Nam Sol ijs, qui magis inclinatum habent borizontem, magis conſurgit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22425" xml:space="preserve">ſupra terram
                <lb/>
              diutius moram facit, unde lucis ſpatium maius eſt, quare facile emendatur, quod in Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22426" xml:space="preserve">legitur, {ad Cancrũ,
                <lb/>
              qui breuiſſimum tenet cœli ſpatium,} nam legendum est, longiſſimum ratione Solis, qui iniens Cancri ſignum
                <lb/>
              maius iter ſupra horizontem peruagatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22427" xml:space="preserve">a ſolſtitio regrediens Sol ad ſequentia ſigna depreſſiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22428" xml:space="preserve">minores
                <lb/>
              arcus diurnos efficiens, continuo minores efficit dies, donec perueniens ad Libram ſecundo æ quat dies noctibus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-05" xlink:href="note-514.01.327-05a" xml:space="preserve">50</note>
              unde autumnale æquinoctium fit, deſcendensq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22429" xml:space="preserve">quotidie ad ulteriora ſigna, ſcilicet Scorpionem, Sagittarium,
                <lb/>
              Capricornum, Aquarium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22430" xml:space="preserve">Piſces, quæ ſigna meridiana nuncupantur, uarias efficit dierum mutationes,
                <lb/>
              nam uſque ad initium Capricorni dies breuiores redduntur, cum autem Capricornum Sol init, breuiſſimus dies
                <lb/>
              redditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22431" xml:space="preserve">propterea dies ille bruma, a breuitate, nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22432" xml:space="preserve">Sub Capricorno igitur Sole ſubeunte longio-
                <lb/>
              res noctes redduntur his, qui citra æquinoctium babitant, namijs, qui ultra, terras incolunt, contrarium ac
                <lb/>
              cidit, nam diurni arcus maiores, nocturni minores fiunt ijs, Solq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22433" xml:space="preserve">uerſando ſub ea ſigna eorum borizontem
                <lb/>
              inſuper diutius moratur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22434" xml:space="preserve">A Capricorno regrediens, quoniam ibi quoque eſt alius regreſſionis circulus, ſcan-
                <lb/>
              dere magis incipit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22435" xml:space="preserve">diurnos arcus producere, donec æquata nocte diei ad Arietem, a quo moueri cœpit,
                <lb/>
              iterum reuertatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22436" xml:space="preserve">Hæc a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22437" xml:space="preserve">dicta ſunt, in quibus breuiter multa ſcitu digna collegit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22438" xml:space="preserve">Nam non ſolum
                <lb/>
              ſignorum ordo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22439" xml:space="preserve">numerus, ſed etiam figurationes declarauit, ut hi qui ſpbæras conſtruunt, ſciant quo ordine
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.327-06" xlink:href="note-514.01.327-06a" xml:space="preserve">60</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s22440" xml:space="preserve">quibus modis imagmes collo centur, nam Sol Arietem init a capite, Taurum a cauda. </s>
              <s xml:id="echoid-s22441" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22442" xml:space="preserve">reliqua </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>