252220LIBER
partes quinque,&
ex his duæ tablino contribuuntur.
Quis eſt igitur, qui non uideat plus eſſe duas tertias
quàm dimidium? plus dimidium, quàm duæ quintæ? Cum hæc igitur ita ſint conſideranda, inquit Vitr.
quàm dimidium? plus dimidium, quàm duæ quintæ? Cum hæc igitur ita ſint conſideranda, inquit Vitr.
Itaque generatim magnitudinum rationes exquiſitas, &
utilitate, &
aſpectui conſeribendas putaui.
Vtilitati ſeruit alarum latitudo, nam ſi anguſtæ ſunt, ambulatlones impediuntur.
Tablinum quoque in quo
statuæ maiorum ponebantur,& armaria,ſi anguſtum ſit, caret uſu, ſi uastum ,& amplum caret uenuſtate.
nam in re uaſta diſſoluitur uiſus, in anguſta occupatur. Si tablinum ab atrio longo pedes uiginti ſumptumba-
buerit proportionem atrijlongi pedes ſexaginta, nullum uſum habebit. octo enim pedibus conſtabit latitudo
eius ſi quintæ duæ ſumantur. contra uero ſi proportio permutetur, nimis uaſtum erit. nam cum duæ tertiæ con-
ſtet illa proportio,tablinum erit pedum quadraginta, & offendetur aſpectus, cum ex atrio in tablinum paulo
1110 minus atrio ueniendum erit. Longitudo tablini ex airijproportione ſumatur.
statuæ maiorum ponebantur,& armaria,ſi anguſtum ſit, caret uſu, ſi uastum ,& amplum caret uenuſtate.
nam in re uaſta diſſoluitur uiſus, in anguſta occupatur. Si tablinum ab atrio longo pedes uiginti ſumptumba-
buerit proportionem atrijlongi pedes ſexaginta, nullum uſum habebit. octo enim pedibus conſtabit latitudo
eius ſi quintæ duæ ſumantur. contra uero ſi proportio permutetur, nimis uaſtum erit. nam cum duæ tertiæ con-
ſtet illa proportio,tablinum erit pedum quadraginta, & offendetur aſpectus, cum ex atrio in tablinum paulo
1110 minus atrio ueniendum erit. Longitudo tablini ex airijproportione ſumatur.
Altitvdo tablini ad trabem adiecta latitudinis octaua conſtituatur.
Lacunariaeiustertialati-
tudinis ad alticudinem adiecta extollantur.
tudinis ad alticudinem adiecta extollantur.
T ablinum igitur noſtræ icnographiæ altum erit duæ quintæ latitudinis atrij, ideſt paulo plus ped.
22.
Atrium eimlatumeſtped. 53. unius tertij, altum pedes 22. unius octauæ, adtrabem, cui altitudini dabitur
etiam tertia pars latitudinis tablini, uſque ad lacunaria,atque hoc modo expeditum erit atrium, alæ,& ta-
blinum, quantumadcommenſus,& ſymmetrias eorum membrorum ſpectat. Quoniamueroantiquimulta
atria, caua ædium, periſtylia, columnationesq́ habebant, ideo fauces erant in eorum ædibus, aditusq́ ad illa
membra, & partes. Quare Vitr. inquit.
Atrium eimlatumeſtped. 53. unius tertij, altum pedes 22. unius octauæ, adtrabem, cui altitudini dabitur
etiam tertia pars latitudinis tablini, uſque ad lacunaria,atque hoc modo expeditum erit atrium, alæ,& ta-
blinum, quantumadcommenſus,& ſymmetrias eorum membrorum ſpectat. Quoniamueroantiquimulta
atria, caua ædium, periſtylia, columnationesq́ habebant, ideo fauces erant in eorum ædibus, aditusq́ ad illa
membra, & partes. Quare Vitr. inquit.
Favces minoribus atrijs e tablini latitudine, demptatertia, maioribus dimidia conſtituantur.
2220
Fauces, aditus ſunt, &
traiectiones ex loco ad locum, nos anditus uocamus.
huiuſmodi partes ſuis orna-
mentis ornatas fuiſſe credendum eſt. Quia uero tablinorum uſus in imaginibus maiorum collocandis poſitus
erat, ideo ut conuenienti loco altæ ponantur, demonſtrat Vitr.
mentis ornatas fuiſſe credendum eſt. Quia uero tablinorum uſus in imaginibus maiorum collocandis poſitus
erat, ideo ut conuenienti loco altæ ponantur, demonſtrat Vitr.
Imagines item altæ cum ſuis ornamentis ad latitudinem alarum ſint conſtituendæ.
Nos octo pedes altas imagines in ortographia tablini poſuimus, tanta enim est alarum latitudo.
Reliqua
ſunt facilia, & regulis traditis libro tertio, & quarto comprehenſa.
ſunt facilia, & regulis traditis libro tertio, & quarto comprehenſa.
Latitvdines oſtiorum ad latitudinem, ſi Dorica erunt, uti'Dorica:
Si Ionica erunt, uti Ionica
perficiantur. Quemadmodum de thyromatis, in quibus quarto libro rationes ſymmetriarum ſunt
expoſitæ.
perficiantur. Quemadmodum de thyromatis, in quibus quarto libro rationes ſymmetriarum ſunt
expoſitæ.
Atque hæc ſunt facilia ex quarto libro, &
nos in orthographia regulas ſymmetriarum obſeruauimus.
3330
Implvviilumen latum latitudinis atrij, ne minus quarta,ne plus tertia parte relinquatur;
longi-
tudouti atrij pro rata parte fiat. Periſtylia autem in trauſuerſo tertia parte longiora ſint,quàm in-
trorſus. Columnæ tam altæ, quàm porticus latæ fuerint. Periſty liorum intercolumnia ne minus triũ,
ne plus quatuor columnarum craſsitudine inter ſe diſtent. Sin autem Dorico more in periſtylio co-
lumnęerunt faciendæ,uti in quarto libro de Doricis ſcripſi, ita moduli ſumantur ,ut ad eos modu-
los, triglyphorumq́; rationes diſponantur.
tudouti atrij pro rata parte fiat. Periſtylia autem in trauſuerſo tertia parte longiora ſint,quàm in-
trorſus. Columnæ tam altæ, quàm porticus latæ fuerint. Periſty liorum intercolumnia ne minus triũ,
ne plus quatuor columnarum craſsitudine inter ſe diſtent. Sin autem Dorico more in periſtylio co-
lumnęerunt faciendæ,uti in quarto libro de Doricis ſcripſi, ita moduli ſumantur ,ut ad eos modu-
los, triglyphorumq́; rationes diſponantur.
Impluuium locus eſt ſine tecto in ædibus, quo impluere imber in domum poſſit.
cum uero de impluuio ſit
mentio in atriorum deſcriptione, ſatis firmum argumentum eſt, atria, & caua ædium ad idem reſpicere, ut ca-
ua ædium ratione impluuij. Atriaratione circumcludentis fabricæ dicantur, & forte atria ab atro colore
non fumi, ſed parui lumin is, quod habebant,dici poſſunt.
4440mentio in atriorum deſcriptione, ſatis firmum argumentum eſt, atria, & caua ædium ad idem reſpicere, ut ca-
ua ædium ratione impluuij. Atriaratione circumcludentis fabricæ dicantur, & forte atria ab atro colore
non fumi, ſed parui lumin is, quod habebant,dici poſſunt.
De triclinijs, exedris, & pinacothecis, & eorum dimen-
ſionibus. Cap. V.
ſionibus. Cap. V.
TRicliniorvm quanta latitudo fuerit,bis tanta longitudo fieri debebit.
Altitudines
omnium conclauiorum,quæ oblonga fuerint, ſic habere debent rationem, ut longitudi-
nis, & latitudinis menſura componatur,& ex ea ſumma dimidium ſumatur, & quantum
fuerit, tantum altitudini detur. Sin autem exedræ,aut Oeci quadrati fuerint, latitudini
dimidia addita altitudines educantur. Pinacothecæ uti exedræ amplis magnitudinibus ſunt conſti-
tuendæ. Oeci Corinthij, tetraſtyliq́; , quiq́ Aegyptij uocantur, latitudinis,& longitudinis, uti ſupra
5550 tricliniorum ſymmetriæ ſcriptæ ſunt,ita habeant rationem, ſed propter columnarum interpoſitio-
nes, ſpatioſiores conſtituantur.
omnium conclauiorum,quæ oblonga fuerint, ſic habere debent rationem, ut longitudi-
nis, & latitudinis menſura componatur,& ex ea ſumma dimidium ſumatur, & quantum
fuerit, tantum altitudini detur. Sin autem exedræ,aut Oeci quadrati fuerint, latitudini
dimidia addita altitudines educantur. Pinacothecæ uti exedræ amplis magnitudinibus ſunt conſti-
tuendæ. Oeci Corinthij, tetraſtyliq́; , quiq́ Aegyptij uocantur, latitudinis,& longitudinis, uti ſupra
5550 tricliniorum ſymmetriæ ſcriptæ ſunt,ita habeant rationem, ſed propter columnarum interpoſitio-
nes, ſpatioſiores conſtituantur.
Hactenus de communibus ædificiorum partibus ſermo habitus eſt, nunc deproprijs agit, quales ſunt cœna-
cula, thalami, conclauiaq́; , & alia ad uſum priuatum pertinentia. Huiuſmodi partes nominibus diuerſis
nominantur. Triclinium, locus erat in quo cœnabant a tribus ſtratis, lectisq́; dictum, nam ſuper lectos cu-
bito innitentes edebant, non tamen ibi dormiebant, forte Turcharum ijs, quos Maſtabeos uocant,ſimiles erãt,
a numero lectorum dicebatur diclinium, triclinium, tetraclinium, & decaclinium. Philander multa recte ad
propoſitum de triclinijs affert. ab uno menſæ latere tantum ſtrati, in lectulo edebant. menſa tripode fulcieba-
tur, quam mutabant aduentu ferculorum, ita ut primis conſumptis ferculis,menſa prior auferebatur,indealia
nouis dapibus reſerta afferebatur. fœmin æantiqua conſuetudine ſedebant. uiri cubito ( ut dixi )nitentes ſtra-
6660
cula, thalami, conclauiaq́; , & alia ad uſum priuatum pertinentia. Huiuſmodi partes nominibus diuerſis
nominantur. Triclinium, locus erat in quo cœnabant a tribus ſtratis, lectisq́; dictum, nam ſuper lectos cu-
bito innitentes edebant, non tamen ibi dormiebant, forte Turcharum ijs, quos Maſtabeos uocant,ſimiles erãt,
a numero lectorum dicebatur diclinium, triclinium, tetraclinium, & decaclinium. Philander multa recte ad
propoſitum de triclinijs affert. ab uno menſæ latere tantum ſtrati, in lectulo edebant. menſa tripode fulcieba-
tur, quam mutabant aduentu ferculorum, ita ut primis conſumptis ferculis,menſa prior auferebatur,indealia
nouis dapibus reſerta afferebatur. fœmin æantiqua conſuetudine ſedebant. uiri cubito ( ut dixi )nitentes ſtra-
6660