Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
231
231 (199)
232
232 (200)
233
233 (201)
234
234 (202)
235
235 (203)
236
236 (204)
237
237 (205)
238
238 (206)
239
239 (207)
240
240 (208)
< >
page |< < (206) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div538" type="section" level="2" n="91">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15319" xml:space="preserve">
                <pb o="206" file="514.01.238" n="238" rhead="LIBER"/>
              ſitentur non arte uera, ſed ſa@o nominantur Archticti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15320" xml:space="preserve">Quas ob res corpus Architecturæ, rationesq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15321" xml:space="preserve">eius putaui diligentiſsime conſcribendas, opinans id munus omnibus gentibus noningratum futurũ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15322" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Igitur quoniam in quinto de opportunitate communium operum perſcripſi, in hoc uolumine priua-
                <lb/>
              torum ædiſciorum ratiocinationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15323" xml:space="preserve">commenſus ſymmetriarum explicabo.</s>
              <s xml:id="echoid-s15324" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15325" xml:space="preserve">De priuatorum ædificijs tractat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15326" xml:space="preserve">libro ſexto, ea parte lamab ſoluta, quæ ad publica opera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15327" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
              munia pertinebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15328" xml:space="preserve">proponit pulcherrimum huic libro proœmium, quod Galeno tantum placuit, ut magnam eius
                <lb/>
              partem ſumeret in eo libello, in quo iuuenes ad capeſcendas diſciplinas hortatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15329" xml:space="preserve">Tranſacto proæmio generalia
                <lb/>
              quædam præcepta dat fabricaturis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15330" xml:space="preserve">Capite primo regionum qualitates, cœliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15331" xml:space="preserve">aſpectus, cliuos, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15332" xml:space="preserve">ani-
                <lb/>
              maduertendos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15333" xml:space="preserve">conſiderandos eſſe docet, ſecund um quos diſponenda ſunt ædificia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15334" xml:space="preserve">Sed capite ſecundo, ne
                <lb/>
              putet Architectus ſe in publicis operibus tantum ea ſeruare debere, quæ primo libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s15335" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s15336" xml:space="preserve">ſunt dicta. </s>
              <s xml:id="echoid-s15337" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-01" xlink:href="note-514.01.238-01a" xml:space="preserve">10</note>
              petit ferè eadem, conditiones Architecti præmonſtrans: </s>
              <s xml:id="echoid-s15338" xml:space="preserve">In reliquis ad priuatorum ædificiorum commenſus
                <lb/>
              explicandos exordens ab ijs ædium partibus, quæ nobis primo occurrunt, paulatim nos ſub tecto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15339" xml:space="preserve">in pene-
                <lb/>
              tralia ducit; </s>
              <s xml:id="echoid-s15340" xml:space="preserve">nullas partes inoſtenſas relinquens, quæ ad utilitatem, firmitatem, &</s>
              <s xml:id="echoid-s15341" xml:space="preserve">
                <gap/>
                <lb/>
              poßint, nec urbis delicijs contentus, ad ruris amœnitatem ſuauiter nos conducit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15342" xml:space="preserve">omnia, quæ ad uſum,
                <lb/>
              neccſſitatem, decorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15343" xml:space="preserve">ſpectant, diligenter exequitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15344" xml:space="preserve">fundationum demque regulas firmitatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15345" xml:space="preserve">proponit,
                <lb/>
              clauditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15346" xml:space="preserve">librum pulcherrimis obſeruationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15347" xml:space="preserve">Proœmium facile, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15348" xml:space="preserve">moratum eſt maxime, ſententijs oma-
                <lb/>
              tum, exemplis, authoritatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15349" xml:space="preserve">comparationibus refertum, compar at enim fortunæ uirtutem, bonis ex-
                <lb/>
              terioribus, animi bona, imperitis, audacibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15350" xml:space="preserve">proteruis, doctos, ingenuos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15351" xml:space="preserve">fideles, oſtenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15352" xml:space="preserve">quantum
                <lb/>
              inter ea ſit diſcriminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15353" xml:space="preserve">Verba autem aliqua ſunt exponenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s15354" xml:space="preserve">Aristippus igitur in arena ſe uidiſſe hominum
                <lb/>
              ueſtigia dixit, non tamen intellexit ueſtigia hominum pedibus impreſſa, ſed ueſtigia humanæ mentis, nam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-02" xlink:href="note-514.01.238-02a" xml:space="preserve">20</note>
              mathematicæ figuræ in arena deſcriptæ prius mente fuerunt conceptæ, ac rationibus doctiſſimorum uirorum
                <lb/>
              ante tractatæ, poste a in arena deſignatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15355" xml:space="preserve">quemadmodum ſcriptio ſermonis inditium est, ſermo autem men-
                <lb/>
              tis, ita mathemdticæ deſignationes, ac geometricæ figuræ erant tanquam ſigna conceptionum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15356" xml:space="preserve">Dixit ergo
                <lb/>
              Ariſtippus, video nestigia hominum, ideſt ron brutorum, quoniam bruta non ratioc nantur, neque partium
                <lb/>
              humani corporis, ſed mentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15357" xml:space="preserve">rationis, a quo homo habet, ut homo ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15358" xml:space="preserve">Explicata Ariſtippi ſententia, eam
                <lb/>
              probat teſtibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15359" xml:space="preserve">exemplis philoſophorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15360" xml:space="preserve">poetarum, adducitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15361" xml:space="preserve">Athenienſium legem, ſecundum quam
                <lb/>
              de ſe ipſo, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15362" xml:space="preserve">ſuis progenitoribus modeſſtè loquendo, oſtendit quantum curæ, ac ſtudij parentes ponere debent,
                <lb/>
              ut eorum liberi, boni potius, quàm diuites; </s>
              <s xml:id="echoid-s15363" xml:space="preserve">eruditi, quàmimperiti; </s>
              <s xml:id="echoid-s15364" xml:space="preserve">digni, quàm indigni habeantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15365" xml:space="preserve">Solon
                <lb/>
              lege ſanxit liberos parentibus neceßaria uitæ ſubſidia non debere, a quibus nullam artem didicißent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15366" xml:space="preserve">quam
                <lb/>
              legem Athenienſes approbauere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15367" xml:space="preserve">{ Encyclioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15368" xml:space="preserve">omnium doctrinarum } libro primo coniunctionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15369" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-03" xlink:href="note-514.01.238-03a" xml:space="preserve">30</note>
              municationem quandam eſſe ſcientiarum docuit, quam aliqui encyelopediam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15370" xml:space="preserve">utq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15371" xml:space="preserve">oſtendat ſibi non
                <lb/>
              defuiſſe, quod ad bonum Architectum faciendum pertinet, memor eorum, quæ libro primo dixit: </s>
              <s xml:id="echoid-s15372" xml:space="preserve">utitur duo-
                <lb/>
              bus uerbis { philologis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15373" xml:space="preserve">philotechnis, } quihus altero ratiocinationem, altero fabricam, ideſt rem ſigni-
                <lb/>
              ficatam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15374" xml:space="preserve">rem ſignificantem oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15375" xml:space="preserve">Philologia est ardor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15376" xml:space="preserve">
                <gap/>
              studium diſciplinarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15377" xml:space="preserve">cum ma-
                <lb/>
              xima uoluptatee percunctatio rationis rerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15378" xml:space="preserve">Philotechnia autem eſt artium, ſubtiltatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15379" xml:space="preserve">artificiorum ue-
                <lb/>
              hemens inquiſitio. </s>
              <s xml:id="echoid-s15380" xml:space="preserve">quare qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s15381" xml:space="preserve">rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15382" xml:space="preserve">rei faciendæ modum ſtudioſe quærit, is philologus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15383" xml:space="preserve">philo-
                <lb/>
              technos nominari potſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15384" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div541" type="section" level="2" n="92">
            <head xml:id="echoid-head99" style="it" xml:space="preserve">De diuerſis regionum qualit atibus, & uarijs cœli aſpectibus,</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div542" type="section" level="2" n="93">
            <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">ſecundum quos ſunt ædificia diſponenda.#Cap.#I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15385" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">HAec</emph>
              autem ita erunt rectè diſpoſita, ſi primo animaduerſum fuerit, quibus regionibus,
                <lb/>
              aut quibus inclinationibus mundi conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15386" xml:space="preserve">Nanq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15387" xml:space="preserve">aliter A egypto, aliter Hiſpa-
                <lb/>
              nia, non eodem modo Ponto, diſsimiliter Romæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15388" xml:space="preserve">Item cæteris terrarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15389" xml:space="preserve">regionum
                <lb/>
              proprietatibus oportere uidentur conſtitui genera ædiſiciorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s15390" xml:space="preserve">quod alia parte Solis
                <lb/>
              curſu premitur tellus, alia longe ab eo diſtat, alia per medium temperatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15391" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15392" xml:space="preserve">Quemadmodum in ædificanda ciuitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15393" xml:space="preserve">mœnibus collocandis, publicisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15394" xml:space="preserve">operibus faciendis, cœli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15395" xml:space="preserve">
                <lb/>
              regionis ſalubritas est quærenda, ita in priuatorum ædibus obſeruandum eſt, in qua quiſque regione ſibi ædiſi-
                <lb/>
              candum proponit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15396" xml:space="preserve">Habet enim quælibet regio rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15397" xml:space="preserve">comparationem quandam ad Solis curſum, quam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-05" xlink:href="note-514.01.238-05a" xml:space="preserve">50</note>
              omnino cognoſcere eſt neceſſe, alia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15398" xml:space="preserve">n. </s>
              <s xml:id="echoid-s15399" xml:space="preserve">remotior eſt ab impetu Solis, alia propinquior, alia temperate ſe habet,
                <lb/>
              quatenus inclinatio, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15400" xml:space="preserve">cœli diuerſus, diuerſis finitoribus eſſe ſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15401" xml:space="preserve">Monet igitur nos hoc capite, qua
                <lb/>
              ratione ſit ad cœli climata reſpiciendum ijs, qui ſunt priuatorum œdes facturi. </s>
              <s xml:id="echoid-s15402" xml:space="preserve">Vt autem oſtendat quanti ſit
                <lb/>
              momenti regiones, cœli ſpectare, pulcherrima digreſſione oſtendit ab hominum, animantium, rerumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15403" xml:space="preserve">natura,
                <lb/>
              quid cœli cuique ferat inclinatio proprietatis.</s>
              <s xml:id="echoid-s15404" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Igitvr</emph>
              uti conſtitutio mundi ad terræ ſpatium inclmatione ſigniferi circuli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15406" xml:space="preserve">Solis curſu, di-
                <lb/>
              ſparibus qualitatibus, naturaliter eſt collocata, ad eundem modum, etiam ad regionum rationes, cœ-
                <lb/>
              liq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15407" xml:space="preserve">uarietates, uidentur æ dificiorum debere dirigi collocationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s15408" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15409" xml:space="preserve">In aliquibus locis ſignifer, quem Zodiacum uocant, inclinatior est ad terræ ad terræ ſpatium, in aliquibus remotiori
                <lb/>
              ſitu Solis cur ſum, qui in eo fit, amouet, unde diſpares qualitates regionum oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15410" xml:space="preserve">Præmonstrante igitur ipſa
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-06" xlink:href="note-514.01.238-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>