Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum gener a ſpectare debeant,
ut uſui, & ſalubritati ſint idonea. Cap. VII.
ut uſui, & ſalubritati ſint idonea. Cap. VII.
NVnc explicabimus quibus proprietatibus genera ædificiorum ad uſum, &
cœli regiones
debeant ſpectare. Hyberna triclinia, & balnearia occidentem hybernum ſpectent, ideo
1110 quod ueſpertino lumine opus eſt uti: præterea quod etiam Sol occidens aduerſum ha-
bens ſplendorem, calorem remittens, efficit ueſpertino tempore regionem tepidiorem.
Cubicula, & bibliothecæ ad orientem ſpectare debent, uſus enim matutinum poſtulat lumen. Item
in biblio thecis libri non putreſcent. Nam in his, quæ ad meridiem, & occidentem ſpectant, a tineis
& humore uitiantur, quod uenti humidi aduenientes procreant eas, & alunt, infundentesq́; humidos
ſpiritus, pallore uolumina corrumpunt. Triclinia uerna,& autumnalia ad orientem: cum enim præ-
tenta luminibus aduerſus Solis impetus progrediens ad occidentem, efficit ea temperata adid tem-
pus,quo opus ſolitum eſt uti. Aeſtiua ad ſeptentrionem, quod ea regio (non ut reliquæ, quæ per
ſolſtitium propter calorem efficiuntur æſtuoſæ) eo quod eſt auerſa a Solis curſu, ſemper refrigerata,
& ſalubritatem,& uoluptatem in uſu præſtat. Non minus pinacothecæ, & plumariorum textrinæ,
2220 pictorumq́ officinæ, uti colores eorum in opere, propter conſtantiam luminis, immutata perma-
neant qualitate.
debeant ſpectare. Hyberna triclinia, & balnearia occidentem hybernum ſpectent, ideo
1110 quod ueſpertino lumine opus eſt uti: præterea quod etiam Sol occidens aduerſum ha-
bens ſplendorem, calorem remittens, efficit ueſpertino tempore regionem tepidiorem.
Cubicula, & bibliothecæ ad orientem ſpectare debent, uſus enim matutinum poſtulat lumen. Item
in biblio thecis libri non putreſcent. Nam in his, quæ ad meridiem, & occidentem ſpectant, a tineis
& humore uitiantur, quod uenti humidi aduenientes procreant eas, & alunt, infundentesq́; humidos
ſpiritus, pallore uolumina corrumpunt. Triclinia uerna,& autumnalia ad orientem: cum enim præ-
tenta luminibus aduerſus Solis impetus progrediens ad occidentem, efficit ea temperata adid tem-
pus,quo opus ſolitum eſt uti. Aeſtiua ad ſeptentrionem, quod ea regio (non ut reliquæ, quæ per
ſolſtitium propter calorem efficiuntur æſtuoſæ) eo quod eſt auerſa a Solis curſu, ſemper refrigerata,
& ſalubritatem,& uoluptatem in uſu præſtat. Non minus pinacothecæ, & plumariorum textrinæ,
2220 pictorumq́ officinæ, uti colores eorum in opere, propter conſtantiam luminis, immutata perma-
neant qualitate.
Maxime reſpiciebant antiqui ad decorum, de quo nos primo uolumine plura.
ſimiliter &
diſtributionis cu-
ram habebant, ut rerum uſui inſeruirent. hinc Vitr. hoc capite deijs agit, quæ aduſum,& commodum perti-
nent, ſequenti uerò reſpiciens ad perſonarum dignitatem, ea,quæ decent, abſoluet. Quanquam uerò non omnia,
quæ ad uſum parari poſſunt Vitr. proſequitur, tantum tamen luminis affert, ut poſſimus ingenio, & acumi-
ne prouidere quæ ad uſum reliquarum rerum erunt neceſſaria. Docet igitur ad quas cœli regiones, quæq́ ædi-
ficiorum partes ſpectare debeant, ut uſui, & ſalubritati ſint aptæ. Cœnaculorum alia æſtiua, alia byberna, alia
mediaſtina, Aeſtiua aquam, & uiridia poſcunt hortorum. Hyberna teporem, & focum, in utriſque amplitu-
do, hilaritas, & lautities. Lautiſſimum eſt cœnacula non eadem habere æſtate, atque bruma; & iuxta Lu-
3330 cullum, non oportet ingenuum hominem deteriorem in ſorte eſſe, quàm grues, atque hirundines. Mediaſtina
cœnacula ſunt, in quibus autumno, & uere cœnamus. hæc ad orientem debent ſpectare . pictores æqualitatem
luminis deſiderant, item & qui acu pingunt, ſiue ſimp liciter, ſiue tomento confarciant, ut ijſunt,quos recama-
tores, & imbotitores nominamus, quos latini plumarios uocant; & ij, qui in Flandria mantilia texunt, &
aulæa, quos Arazos dicunt, deſiderant enim æqualitatem luminis, & conſtantiam, ut uerè, quod uerum est,
imitentur, quare eorum officinæ, uel textrinæ ad ſeptentrionem uergere debent.
ram habebant, ut rerum uſui inſeruirent. hinc Vitr. hoc capite deijs agit, quæ aduſum,& commodum perti-
nent, ſequenti uerò reſpiciens ad perſonarum dignitatem, ea,quæ decent, abſoluet. Quanquam uerò non omnia,
quæ ad uſum parari poſſunt Vitr. proſequitur, tantum tamen luminis affert, ut poſſimus ingenio, & acumi-
ne prouidere quæ ad uſum reliquarum rerum erunt neceſſaria. Docet igitur ad quas cœli regiones, quæq́ ædi-
ficiorum partes ſpectare debeant, ut uſui, & ſalubritati ſint aptæ. Cœnaculorum alia æſtiua, alia byberna, alia
mediaſtina, Aeſtiua aquam, & uiridia poſcunt hortorum. Hyberna teporem, & focum, in utriſque amplitu-
do, hilaritas, & lautities. Lautiſſimum eſt cœnacula non eadem habere æſtate, atque bruma; & iuxta Lu-
3330 cullum, non oportet ingenuum hominem deteriorem in ſorte eſſe, quàm grues, atque hirundines. Mediaſtina
cœnacula ſunt, in quibus autumno, & uere cœnamus. hæc ad orientem debent ſpectare . pictores æqualitatem
luminis deſiderant, item & qui acu pingunt, ſiue ſimp liciter, ſiue tomento confarciant, ut ijſunt,quos recama-
tores, & imbotitores nominamus, quos latini plumarios uocant; & ij, qui in Flandria mantilia texunt, &
aulæa, quos Arazos dicunt, deſiderant enim æqualitatem luminis, & conſtantiam, ut uerè, quod uerum est,
imitentur, quare eorum officinæ, uel textrinæ ad ſeptentrionem uergere debent.
4440
De priuatorum, & communium ædificiorum proprijs lociset ge-
neribus, ad quaſcunque perſonarum qualitates con-
uenientibus. Cap. VIII.
neribus, ad quaſcunque perſonarum qualitates con-
uenientibus. Cap. VIII.
CVm ad regiones cœli, ita ea fuerint diſpoſita, tunc ctiam animaduertendum eſt, quibus
rationibus priuatis ædiſicijs propria loca patribus familiarum, & quemadmodum com-
munia cum extraneis ædificari debeant. Nanque ex his, quæ propria ſunt, in ea non eſt
poteſtas omnibus introeundi, niſi inuitatis, quemadmodum ſunt cubicula, triclinia,bal-
nea, cæteraq́; , quæ eaſdem habent uſus rationes. communia autem ſunt, quibus etiam inuocati ſuo
iure de populo poſſunt uenire, ideſt ueſtibula, caua ædium, periſtylia, quæq; eundem habere poſſunt
uſum. Igitur his qui communi ſunt fortuna, non nece ſſaria magnifica ueſtibula,nec tablina, neque
atria, quod hi alijs officia præſtant ambiundo,quæ ab alijs ambiuntur. Quiautem fructibus ruſti-
5550 cis ſeruiunt, in eorum ueſtibulis ſtabula, tabernæ, in ædibus cryptæ, horrea, apothecæ, cæteraq́; , quæ
ad fructas ſeruandos magis, quàm ad elegantiæ decorem poſſunt eſſe, ita ſunt facienda. Item fœne-
ratoribus, & publicanis, commodiora & ſpecioſiora, & ab inſidijs tuta. Forenſibus autem, & diſertis
elegantiora, & ſpatioſiora ad conuentus excipiendos. Nobilibus uerò, qui honores, magiſtratusq́;
gerendo præſtare debent officia ciuibus, facienda ſunt ueſtibula regalia, alta atria, & periſtylia am-
pliſsima, ſyluæ, ambulationesq́; laxiores ad decorem maieſtatis perfectæ. Præterea bibliothecas,pi-
nacothecas, baſilicas, non diſsimili modo,quàm publicorum operum magnificentia comparatas,quod
eorum in domibus ſæpius, & publica conſilia, & priuata iudicia conficiuntur. Ergo ſi his rationi-
bus ad ſingulorum generum perſonas, uti in libro primo de decore eſt ſcriptum, ita diſpoſita erunt
ædificia, non erit quod reprehendatur. Habebunt enim ad omnes res commodas, & emendatas ex-
6660
rationibus priuatis ædiſicijs propria loca patribus familiarum, & quemadmodum com-
munia cum extraneis ædificari debeant. Nanque ex his, quæ propria ſunt, in ea non eſt
poteſtas omnibus introeundi, niſi inuitatis, quemadmodum ſunt cubicula, triclinia,bal-
nea, cæteraq́; , quæ eaſdem habent uſus rationes. communia autem ſunt, quibus etiam inuocati ſuo
iure de populo poſſunt uenire, ideſt ueſtibula, caua ædium, periſtylia, quæq; eundem habere poſſunt
uſum. Igitur his qui communi ſunt fortuna, non nece ſſaria magnifica ueſtibula,nec tablina, neque
atria, quod hi alijs officia præſtant ambiundo,quæ ab alijs ambiuntur. Quiautem fructibus ruſti-
5550 cis ſeruiunt, in eorum ueſtibulis ſtabula, tabernæ, in ædibus cryptæ, horrea, apothecæ, cæteraq́; , quæ
ad fructas ſeruandos magis, quàm ad elegantiæ decorem poſſunt eſſe, ita ſunt facienda. Item fœne-
ratoribus, & publicanis, commodiora & ſpecioſiora, & ab inſidijs tuta. Forenſibus autem, & diſertis
elegantiora, & ſpatioſiora ad conuentus excipiendos. Nobilibus uerò, qui honores, magiſtratusq́;
gerendo præſtare debent officia ciuibus, facienda ſunt ueſtibula regalia, alta atria, & periſtylia am-
pliſsima, ſyluæ, ambulationesq́; laxiores ad decorem maieſtatis perfectæ. Præterea bibliothecas,pi-
nacothecas, baſilicas, non diſsimili modo,quàm publicorum operum magnificentia comparatas,quod
eorum in domibus ſæpius, & publica conſilia, & priuata iudicia conficiuntur. Ergo ſi his rationi-
bus ad ſingulorum generum perſonas, uti in libro primo de decore eſt ſcriptum, ita diſpoſita erunt
ædificia, non erit quod reprehendatur. Habebunt enim ad omnes res commodas, & emendatas ex-
6660