279247SEPTIMVS.
Expoſitio quorundam uocabulorum aperta reddet ea, quæ decimo cap.
dicuntur.
Laconicum eſt ueluti ca-
merata in hemiſphærium turricula in balneis. hic ex appoſita, & adſtructa fornacula, uult in id fumum re-
ſinæ deferri, unde fuligo, ideſt denſatus ille fumus parietibus laconici adhæreat, in eo fit atramentum, de quo
etiam Plin. libro 35. ca. plt. Atramentum autem librarium, & ſcriptorium idem eſt. Glutinum fit præſtan-
tißimum, ut ait Plin. lib. 38. cap. 10. ex taurorum auribus, & genitalibus: adulterari uero quibuſdam
pellibus inueteratis, calciamentis etiam decoctis. Alia glutini traduntur genera, collecta a Phil. auri chry-
ſocolla, ferri argilla, ærearum maſſarum cadmia, laminarum alumen, aramentorum ſtatomum, stanni ar-
gentum, marmoris, & plumbi reſina, plumbi albi album, nigri album oleo. Marmoris autem lithocolla fit
ex eiuſdem marmoris aut lapidis puluere, cum tauri glutino. Sarmenta uero, aut tedæ Schidiæ ſunt fragmen-
1110 ta, & ueluti aſſulæ, & ſecamenta tedæ arboris. De Indico uero, quid dicam neſcio, nam cum inter floridos
colores a Plinio numeretur, certè nos id genus Indici non habemus, quoniam non nimis præcioſum eſt id, quo
nostri utuntur, quod fit ex Iſati ſatiua, quæ gueſdum, aut paſtillum dicitur, cum aliàs glaſtum diceretur, her-
ba ut ait Phil. & ſi inſignibus uirore cauliculis notata, ſucco tamen inficiens cæruleo truſſatilibus molis pre-
mitur, ut herbaceam ſaniem excludant, deinde exuctam digerunt, & poſt tinctos pannos cæruleam illam in-
natantem, feruentibus cortinis exemptam pictorum uſibus Indum uocant.
merata in hemiſphærium turricula in balneis. hic ex appoſita, & adſtructa fornacula, uult in id fumum re-
ſinæ deferri, unde fuligo, ideſt denſatus ille fumus parietibus laconici adhæreat, in eo fit atramentum, de quo
etiam Plin. libro 35. ca. plt. Atramentum autem librarium, & ſcriptorium idem eſt. Glutinum fit præſtan-
tißimum, ut ait Plin. lib. 38. cap. 10. ex taurorum auribus, & genitalibus: adulterari uero quibuſdam
pellibus inueteratis, calciamentis etiam decoctis. Alia glutini traduntur genera, collecta a Phil. auri chry-
ſocolla, ferri argilla, ærearum maſſarum cadmia, laminarum alumen, aramentorum ſtatomum, stanni ar-
gentum, marmoris, & plumbi reſina, plumbi albi album, nigri album oleo. Marmoris autem lithocolla fit
ex eiuſdem marmoris aut lapidis puluere, cum tauri glutino. Sarmenta uero, aut tedæ Schidiæ ſunt fragmen-
1110 ta, & ueluti aſſulæ, & ſecamenta tedæ arboris. De Indico uero, quid dicam neſcio, nam cum inter floridos
colores a Plinio numeretur, certè nos id genus Indici non habemus, quoniam non nimis præcioſum eſt id, quo
nostri utuntur, quod fit ex Iſati ſatiua, quæ gueſdum, aut paſtillum dicitur, cum aliàs glaſtum diceretur, her-
ba ut ait Phil. & ſi inſignibus uirore cauliculis notata, ſucco tamen inficiens cæruleo truſſatilibus molis pre-
mitur, ut herbaceam ſaniem excludant, deinde exuctam digerunt, & poſt tinctos pannos cæruleam illam in-
natantem, feruentibus cortinis exemptam pictorum uſibus Indum uocant.
De cærulei temperaturis. Cap. XI.
2220
CAerulei temperationes Alexandriæ primum ſunt inuentæ, poſtea item Veſtorius Puteolis
inſtituit faciundum. Ratio autem eius, e quibus eſt inuenta, ſatis habet admirationis.
Arena enim cum nitri flore conteritur adeò ſubtiliter, ut efficiatur quemadmodum fari-
na, & æri Cyprio, limis craſsis,(ut ſcobis) facto immixta conſpergitur, ut conglome-
retur. Deinde pilæ manibus uerſando efficiuntur, & ita colligantur, ut inareſcant. Hæ aridæ compo-
nuntur in urceo fictili. Vrceus in fornace ponitur, ita æs, & arena ea ab ignis uehementia conferue-
ſcendo cum coaruerint inter ſe dando, & accipiendo ſudores a proprietatibus diſcedunt, ſuisq́; rebus
perignis uehementiam confecta, cæruleo redigantur colore. Vſta uero quæ ſatis habet utilitatis in
operibus, tectorijs ſic temperatur. Gleba ſilis boni coquitur, ut ſit in igne Gandens, ea autem aceto
extinguitur, & efficitur purpureo colore.
3330inſtituit faciundum. Ratio autem eius, e quibus eſt inuenta, ſatis habet admirationis.
Arena enim cum nitri flore conteritur adeò ſubtiliter, ut efficiatur quemadmodum fari-
na, & æri Cyprio, limis craſsis,(ut ſcobis) facto immixta conſpergitur, ut conglome-
retur. Deinde pilæ manibus uerſando efficiuntur, & ita colligantur, ut inareſcant. Hæ aridæ compo-
nuntur in urceo fictili. Vrceus in fornace ponitur, ita æs, & arena ea ab ignis uehementia conferue-
ſcendo cum coaruerint inter ſe dando, & accipiendo ſudores a proprietatibus diſcedunt, ſuisq́; rebus
perignis uehementiam confecta, cæruleo redigantur colore. Vſta uero quæ ſatis habet utilitatis in
operibus, tectorijs ſic temperatur. Gleba ſilis boni coquitur, ut ſit in igne Gandens, ea autem aceto
extinguitur, & efficitur purpureo colore.
Cæruleum Græci cianum, azurum noſtri uocant.
Cæruleum autem &
naſcitur, &
fit.
reperitur in metal-
lis per ſe ortum, aut abraditur a materia mettallica. Plinio eſt arena. lege Plin. lib. 33. cap. ultimo. Nitri
flos intelligitur qui eſt in nitro leuiſſimum, & candidißimum, & fauilla nitri dicitur. Ait autem Vitr. {&
æri Cyprio, limis craßis, ut ſcobis, facto immixta conſpergitur. } ideſt delimatæ æris Cyprij ſcobiſiue ramento
trita arena mixta aſpergitur, ſed arena usta, quæ in operibus tectorijs ſatis habet utilitatis, ſic temperatur.
Gleba ſilis boni coquitur, ut ſit in igne candens, ea autem aceto extinguitur, & efficitur purpureo colore unde
Plin. fit & cremato ſile marmoroſo, & reſtincto aceto, ſine ea umbræ non fiunt.
lis per ſe ortum, aut abraditur a materia mettallica. Plinio eſt arena. lege Plin. lib. 33. cap. ultimo. Nitri
flos intelligitur qui eſt in nitro leuiſſimum, & candidißimum, & fauilla nitri dicitur. Ait autem Vitr. {&
æri Cyprio, limis craßis, ut ſcobis, facto immixta conſpergitur. } ideſt delimatæ æris Cyprij ſcobiſiue ramento
trita arena mixta aſpergitur, ſed arena usta, quæ in operibus tectorijs ſatis habet utilitatis, ſic temperatur.
Gleba ſilis boni coquitur, ut ſit in igne candens, ea autem aceto extinguitur, & efficitur purpureo colore unde
Plin. fit & cremato ſile marmoroſo, & reſtincto aceto, ſine ea umbræ non fiunt.
4440
Quomodo fiat ceruſſa, & ærugo, & Sandara-
ca. Cap. XII.
ca. Cap. XII.
DE Ceruſſa, ærugineq́;
, quàm noſtri ærucam uocant, non eſt alienum, quemadmodũ com-
paretur dicere. Rhodij enim in dolijs ſarmenta componentes acetum ſuffundunt, & ſu-
pra ſarmenta plumbeas maſſas collocant, deinde dolia operculis obturant, ne ſpiramen
tum obturata emittant, poſt certum tempus aperientes inueniunt e maſsis plumbeis
cæruſſam. eadem ratione lamellas æreas collocantes efficiunt æruginem, quæ eruca appellantur. Cæ-
ruſſa uero cum in fornace coquitur, mutato colore ad id ignis incendium efficitur ſandaraca. Id
autem incendio facto ex caſu didicerunt homines, & ea multo meliorem uſum præſtat, quàm quæ de
metallis per ſe nata foditur.
5550paretur dicere. Rhodij enim in dolijs ſarmenta componentes acetum ſuffundunt, & ſu-
pra ſarmenta plumbeas maſſas collocant, deinde dolia operculis obturant, ne ſpiramen
tum obturata emittant, poſt certum tempus aperientes inueniunt e maſsis plumbeis
cæruſſam. eadem ratione lamellas æreas collocantes efficiunt æruginem, quæ eruca appellantur. Cæ-
ruſſa uero cum in fornace coquitur, mutato colore ad id ignis incendium efficitur ſandaraca. Id
autem incendio facto ex caſu didicerunt homines, & ea multo meliorem uſum præſtat, quàm quæ de
metallis per ſe nata foditur.
Ceruſſa noſtris blacca dicitur.
Aerugo autem a noſtris virideæs, aut uiride ramum uocatur.
Cæterum
ceruſſa in fornace cocta mutato colore ad idignis incendium fit ſandaraca, quam noſtri minium uocant; de qua
ſupra dictum eſt. Vſta igitur inquit Plin. caſu reperta est in incendio pyræ. ceruſſa in orcis cremata in mulie-
bri thæca erat ceruſſa, in cuius pyra incendio facto cremata est, & caſu deprehenſa eo colore quo ſandraca
eſt. Ceruſſa pſimithium dicitur, laudatißima in Rhodo.
6660ceruſſa in fornace cocta mutato colore ad idignis incendium fit ſandaraca, quam noſtri minium uocant; de qua
ſupra dictum eſt. Vſta igitur inquit Plin. caſu reperta est in incendio pyræ. ceruſſa in orcis cremata in mulie-
bri thæca erat ceruſſa, in cuius pyra incendio facto cremata est, & caſu deprehenſa eo colore quo ſandraca
eſt. Ceruſſa pſimithium dicitur, laudatißima in Rhodo.