7644LIBER
qui a Gnomone iã poſito Septentrionem uerſus mittebatur, est enim Alexandria citra æſtiuum circulum.
his
peractis ex ratione, quam habet Gnomon ad umbram, Geometrica uia inuenit angulum ſub Gnomone, & ra-
dio Solis comprehenſum eſſe partem quinquageſimam rectorum angulorum quatuor, quare cum is angulus ſit
æqualis illi angulo, quem ſolis radius in terræ centro per Syenem demiſſus una cum Gnomone Alexandriæ po-
ſito, quem imaginamur etiam ferri ad centrum terræ, nam cum radij ferè eſſent paralleli, & ſimiles, anguli
quoque mutuo reſpondebant, neceſſe erat ſpatium illud circumferentiæ, inter Alexandriam, & Syenem poſi-
tum eſſe totius partem quinquageſimam, cumq́; illud dimenſum eſſet ſtadiorum 5000. continuo ſequebatur,
totum orbem eſſe ſtadiorum 250000. cumq́; octo stadij milliare faciant, conſequens eſt ut 250000. ſtadia
ſint milliaria 312050. atque ita Tlinius, Vitruuius, alijq́; authores componendi ſunt, & ſi diuerſitas aliqua
1110 eſt inter eos, eam a menſurarum diuerſitate proficiſci puto. Hæc ex ſchemate ubi †. habebis.
peractis ex ratione, quam habet Gnomon ad umbram, Geometrica uia inuenit angulum ſub Gnomone, & ra-
dio Solis comprehenſum eſſe partem quinquageſimam rectorum angulorum quatuor, quare cum is angulus ſit
æqualis illi angulo, quem ſolis radius in terræ centro per Syenem demiſſus una cum Gnomone Alexandriæ po-
ſito, quem imaginamur etiam ferri ad centrum terræ, nam cum radij ferè eſſent paralleli, & ſimiles, anguli
quoque mutuo reſpondebant, neceſſe erat ſpatium illud circumferentiæ, inter Alexandriam, & Syenem poſi-
tum eſſe totius partem quinquageſimam, cumq́; illud dimenſum eſſet ſtadiorum 5000. continuo ſequebatur,
totum orbem eſſe ſtadiorum 250000. cumq́; octo stadij milliare faciant, conſequens eſt ut 250000. ſtadia
ſint milliaria 312050. atque ita Tlinius, Vitruuius, alijq́; authores componendi ſunt, & ſi diuerſitas aliqua
1110 eſt inter eos, eam a menſurarum diuerſitate proficiſci puto. Hæc ex ſchemate ubi †. habebis.
Itaqve dextra, ac ſiniſtra circa Auſtrum, Euronotus, &
Altanus flare ſolent, circa Affricam Li-
bonotus, & ſubueſperus. Cirea Fauonium Argeſtes, & certis temporibus Etheſiæ. Ad latera Cau-
ri, Circius, & Corus, circa Septentrionem Traſcias, & Gallicus. Dextra ac ſiniſtra circa Aquilonem
Supernas, & Boreas, circa Solanum Carbas, & certo tempore Ornithiæ. Euri uerò medias partes te-
nent in exrremis Cæcias & Vulturnus.
bonotus, & ſubueſperus. Cirea Fauonium Argeſtes, & certis temporibus Etheſiæ. Ad latera Cau-
ri, Circius, & Corus, circa Septentrionem Traſcias, & Gallicus. Dextra ac ſiniſtra circa Aquilonem
Supernas, & Boreas, circa Solanum Carbas, & certo tempore Ornithiæ. Euri uerò medias partes te-
nent in exrremis Cæcias & Vulturnus.
Atque hoc modo quatuor &
uiginti nomina uentorum habentur, quemadmodum figura I.
oſtendit.
Svnt autem &
alia plura nomina, flatusq́;
Ventorum, a locis, aut fluminibus, aut montium pro
cellis tracta. Præterea auræ matutinæ, quas ſol cum emergit de ſubterranea parte uerſando pulſat ae-
ris humorem, & impetu ſcandendo trudens, exprimit aurarum antelucano ſpiritu flatus. qui cũ exor
2220 to ſole permanſerint, Euri uenti tenent partes. Et ea re, quod ex auris procreatur a Græcis σμρος ui
detur eſſe appellatus. Craſtinus quoque dies propter auras matutinas σμρς fertur eſſe uocitatus.
cellis tracta. Præterea auræ matutinæ, quas ſol cum emergit de ſubterranea parte uerſando pulſat ae-
ris humorem, & impetu ſcandendo trudens, exprimit aurarum antelucano ſpiritu flatus. qui cũ exor
2220 to ſole permanſerint, Euri uenti tenent partes. Et ea re, quod ex auris procreatur a Græcis σμρος ui
detur eſſe appellatus. Craſtinus quoque dies propter auras matutinas σμρς fertur eſſe uocitatus.
Videbat Vitr.
multas uentorum denominationes a locis particularibus deſumptas, nec ignorabat inconstan
tes eas eſſe appellationes, ideò eas poſuit, ut ſciremus non eſſe curandum quid quiſque ponat, ſed ad rem ipſam
communi quadam ratione intendendum: ſunt igitur plura nomina flatusq́; uentorum a locis, aut fluminibus,
aut montium procellis tracta. Vocat montium procellas tempestates, quæ a quibuſdam montibus uidentur
proueniri, quod patet his, qui iuxta Benacum incolunt, & alijs qui a montibus imbres procellas præidet fu-
turas. Sunt etiam uenti qui ***πγο\’μοι uocantur, quoniam ab humo exiliunt. alij ἐκκόλπα qui a maris ſinibns per
flant, allij ἐκνέφiομ quod a nebulis profluant. Sed quis enumerabit tot flatus nomina, ſitus, regionesq́; Ventorũ?
tes eas eſſe appellationes, ideò eas poſuit, ut ſciremus non eſſe curandum quid quiſque ponat, ſed ad rem ipſam
communi quadam ratione intendendum: ſunt igitur plura nomina flatusq́; uentorum a locis, aut fluminibus,
aut montium procellis tracta. Vocat montium procellas tempestates, quæ a quibuſdam montibus uidentur
proueniri, quod patet his, qui iuxta Benacum incolunt, & alijs qui a montibus imbres procellas præidet fu-
turas. Sunt etiam uenti qui ***πγο\’μοι uocantur, quoniam ab humo exiliunt. alij ἐκκόλπα qui a maris ſinibns per
flant, allij ἐκνέφiομ quod a nebulis profluant. Sed quis enumerabit tot flatus nomina, ſitus, regionesq́; Ventorũ?
Svnt autem nonnulli qui negant Eratoſthenem ueram menſuram orbis terræ potuiſſe colligere,
3330 quæ ſiue eſt certa, ſiue non uera, non poteſt noſtra ſcriptura non ueras habere terminationes regio-
num unde uentorum ſpiritus oriantur.
3330 quæ ſiue eſt certa, ſiue non uera, non poteſt noſtra ſcriptura non ueras habere terminationes regio-
num unde uentorum ſpiritus oriantur.
Quamuis opponant aliqui, affirmentq́;
Eratoſthenem non potuiſſe ueram menſuram orbis terræ colligere, non
tamen impediunt rationem Vitruuij, quæ poſita eſt in eo maximo interuallo, quod quiſque uentus occupat, in
quo plures mutationes ſolent fieri acceſſu, & receſſu uentorum. ideo inquit Vitr.
tamen impediunt rationem Vitruuij, quæ poſita eſt in eo maximo interuallo, quod quiſque uentus occupat, in
quo plures mutationes ſolent fieri acceſſu, & receſſu uentorum. ideo inquit Vitr.
Ergo ſi ita eſt tantum erit, uti non certam menſuræ rationem, ſed aut maiores impetus, aut mino
res habeant ſinguli uenti.
res habeant ſinguli uenti.
Si igitur non.
certam uenti habent menſuræ rationem, magnaq́;
occupant interualla, &
quandoque maio-
res, quandoque minores habeant impetus, nihil refert an certam orbis menſuram iuuenerit Eratosthenes. ideò
4440 Vitr. non contendit pro Eratosthene, ſed ſuam ſententiam tuetur. Cæterum obſeruatum eſt parti uni,quam
gradum appellant in maiori aliquo cœli circulo reſpondere in terris ſexaginta duo millia paſſuum cum dimidio,
& ideò uniuerſum ambitum eſſe ſtadia 180000. quæ ſunt milliaria 22500. Obſeruatio autem huiuſmodiſu-
mitur hoc modo, metimur arcum circuli magni interpoſitum duorum locorum uerticibus. metimur etiam loco
rum interuallum in terra, quod cœli interuallo reſpondet, idemq́; habet centrum, & quoniam ſimiles circum
ferentiæ habent cum proprijs circulis comparationem, ideo ut ſe habebit arcus inter uertices locorum ad cir-
culum uniuerſum, ita ſe habebit terreſtris itineris ſpatium inter duo loca, ad uniuerſum terræ ambitum. Sed
hæc Geometris relinquendas, & Vitruuiana præcepta audienda. Quoniam igitur breuius aliquanto uideba-
tur Vitr. expoſuiſſe regiones uentorum, & qua ratione eorum flatus noxij uitare poſſemus in dirigendis uijs, &
angiportis ideo inquit.
res, quandoque minores habeant impetus, nihil refert an certam orbis menſuram iuuenerit Eratosthenes. ideò
4440 Vitr. non contendit pro Eratosthene, ſed ſuam ſententiam tuetur. Cæterum obſeruatum eſt parti uni,quam
gradum appellant in maiori aliquo cœli circulo reſpondere in terris ſexaginta duo millia paſſuum cum dimidio,
& ideò uniuerſum ambitum eſſe ſtadia 180000. quæ ſunt milliaria 22500. Obſeruatio autem huiuſmodiſu-
mitur hoc modo, metimur arcum circuli magni interpoſitum duorum locorum uerticibus. metimur etiam loco
rum interuallum in terra, quod cœli interuallo reſpondet, idemq́; habet centrum, & quoniam ſimiles circum
ferentiæ habent cum proprijs circulis comparationem, ideo ut ſe habebit arcus inter uertices locorum ad cir-
culum uniuerſum, ita ſe habebit terreſtris itineris ſpatium inter duo loca, ad uniuerſum terræ ambitum. Sed
hæc Geometris relinquendas, & Vitruuiana præcepta audienda. Quoniam igitur breuius aliquanto uideba-
tur Vitr. expoſuiſſe regiones uentorum, & qua ratione eorum flatus noxij uitare poſſemus in dirigendis uijs, &
angiportis ideo inquit.
Qvoniam hæcanobis ſunt breuiter expoſita, ut facilius intelligantur, uiſum eſt mihi in extremo
5550 uolumine formam, ſiue uti Græci χήματα dicunt duo explicare. Vnum ita deformatum, ut appareat un
de certi uentorum ſpiritus oriantur. Alterum quemadmodum ab impetu eorum aduerſis directioni-
bus uicorum, & platearum uitentur nocentes flatus. Idem repetit, quod ſupra dixit, ſed facilius & ex
peditius. inquit igitur.
5550 uolumine formam, ſiue uti Græci χήματα dicunt duo explicare. Vnum ita deformatum, ut appareat un
de certi uentorum ſpiritus oriantur. Alterum quemadmodum ab impetu eorum aduerſis directioni-
bus uicorum, & platearum uitentur nocentes flatus. Idem repetit, quod ſupra dixit, ſed facilius & ex
peditius. inquit igitur.
Erit autem in exæquata planitie centrum ubi eſt litera A.
Gnomonis autem antemeridiana
umbra ubi eſt B. Et ab centro ubi eſt A. diducto circino ad id ſignum umbræ ubi eſt B. circum-
agatur linea rotundationis, repoſito autem Gnomone ubi ante fuerat, expectanda eſt dum decreſcat,
faciatq́; iterum creſcendo parem antemeridianæ umbræ poſtmeridianam, tangatq́; lineam rotunda-
tionis, ubi erit littera C. tunc ab ſigno, ubi eſt B. & ab ſigno ubi eſt C. circino decuſſatim de-
ſcribatur, ubi erit D. Deinde per decuſlationem ubi eſt D. & centrum producatur linea ad extre-
6660 mum, in qua erunt litteræ E. F. hæc linea erit index meridianæ, & ſeptentrionalis regionis.
umbra ubi eſt B. Et ab centro ubi eſt A. diducto circino ad id ſignum umbræ ubi eſt B. circum-
agatur linea rotundationis, repoſito autem Gnomone ubi ante fuerat, expectanda eſt dum decreſcat,
faciatq́; iterum creſcendo parem antemeridianæ umbræ poſtmeridianam, tangatq́; lineam rotunda-
tionis, ubi erit littera C. tunc ab ſigno, ubi eſt B. & ab ſigno ubi eſt C. circino decuſſatim de-
ſcribatur, ubi erit D. Deinde per decuſlationem ubi eſt D. & centrum producatur linea ad extre-
6660 mum, in qua erunt litteræ E. F. hæc linea erit index meridianæ, & ſeptentrionalis regionis.