6331PRIMVS.
Item turres ſunt proijciendæ in exteriorem partem, uti cum ad murum hoſtis impetu uelitappro
pinquare, a turribus dextra, ac ſiniſtra lateribus appertis telis uulneretus.
pinquare, a turribus dextra, ac ſiniſtra lateribus appertis telis uulneretus.
Turrium efficiendarum finis eſt murumtueri, &
tanquàm alateribus cortinam (ut aiunt Itali) defende-
re: hac de cauſa in exteriorem partemproijciendæſunt, ut cum hoſtis ad murum acceſſit, inter duasturres
utrinque uulneretur, & læſus amuris recedat. #Turrium uſum noſtris temporibus nullum habemus, niſi forte
appellatione Turrium, propugnacula illa uocemus, quæ Baloardos Itali uocant, de quibus aliàs dicemus.
re: hac de cauſa in exteriorem partemproijciendæſunt, ut cum hoſtis ad murum acceſſit, inter duasturres
utrinque uulneretur, & læſus amuris recedat. #Turrium uſum noſtris temporibus nullum habemus, niſi forte
appellatione Turrium, propugnacula illa uocemus, quæ Baloardos Itali uocant, de quibus aliàs dicemus.
Cvrandvamqve maxime uidetur, ut non facilis ſit aditus ad oppugnandũ murũ:
ſed ita circumdã-
dum ad locapræcipitia, & excogitandum, uti portarum itinera non ſint directa. ſed σμαία. Nanque cũ
ita factum ſuerit, tunc dextrum latus accedentibus, quod fcuto non erit tectum, proximũ erit muro.
1110dum ad locapræcipitia, & excogitandum, uti portarum itinera non ſint directa. ſed σμαία. Nanque cũ
ita factum ſuerit, tunc dextrum latus accedentibus, quod fcuto non erit tectum, proximũ erit muro.
Non ſolum turres impedire hoſtium acceſſum ad murum debent, ſed etiam reliqua, quæ adid proſunt, ac-
commodari, quemadmodum ſunt loca præcipitia, portarumq́ ſitus ita d ſpoſitus, ut qui ad eas acceſſurus ſit
hoſtis, dextrum latus, quod ſcuto non tegitur, expoſitum habeat uulneribus, iaculorumq́; miſſionibus. Por
tarum uſus est, ut commode importari & exportarires queant tum quæ ad uictum, tum quæ ad defcnſionem ſunt
neceſſariæ, item ut exire, & ingredi queant iumenta, hominesq́; : ſed quia quandoque hoſtes cum ciuibusper-
mixti ingredi poſſunt, maxime curandum est, ut quam tutiſſimo loco collocentur. #Ipſa quoque ſpeciem ali-
quam propugnaculi habere debent, ut & ſe, & murum defendant, non tamen ita munitæ eſſe debent parte
interiori quemadmodũ turres, ne forte cuſtodes proditionem moliẽtes in portis, tanquàm oppidis ſe ſe contineant
dum præſidium ab hostibus expectant. #Retardatur etiam impetus equitum, peditumq́ cum non directo curſu
ad eas accedere liceat. Sumptus uerò impenſasq́; quas his temporibus in extruendis portis facere ſolent, certe
non laudo, namſæpe fit ut pulchritudini potius, quàm munitionibus ſtudeant, cum earum aſpectus rudis eſſe
2220 debeat, & auſteritatem quandam præferre.
commodari, quemadmodum ſunt loca præcipitia, portarumq́ ſitus ita d ſpoſitus, ut qui ad eas acceſſurus ſit
hoſtis, dextrum latus, quod ſcuto non tegitur, expoſitum habeat uulneribus, iaculorumq́; miſſionibus. Por
tarum uſus est, ut commode importari & exportarires queant tum quæ ad uictum, tum quæ ad defcnſionem ſunt
neceſſariæ, item ut exire, & ingredi queant iumenta, hominesq́; : ſed quia quandoque hoſtes cum ciuibusper-
mixti ingredi poſſunt, maxime curandum est, ut quam tutiſſimo loco collocentur. #Ipſa quoque ſpeciem ali-
quam propugnaculi habere debent, ut & ſe, & murum defendant, non tamen ita munitæ eſſe debent parte
interiori quemadmodũ turres, ne forte cuſtodes proditionem moliẽtes in portis, tanquàm oppidis ſe ſe contineant
dum præſidium ab hostibus expectant. #Retardatur etiam impetus equitum, peditumq́ cum non directo curſu
ad eas accedere liceat. Sumptus uerò impenſasq́; quas his temporibus in extruendis portis facere ſolent, certe
non laudo, namſæpe fit ut pulchritudini potius, quàm munitionibus ſtudeant, cum earum aſpectus rudis eſſe
2220 debeat, & auſteritatem quandam præferre.
Collocanda ſunt oppida, non quadrata, nec procurrentibus angulis, ſed circuitionibus, uti
hoſtis ex pluribus locis conſpiciatur. In quibus enim anguli procurrunt, difficiliter defenditur, quod
angulus magis hoſtem tuetur, quàm ciuem.
hoſtis ex pluribus locis conſpiciatur. In quibus enim anguli procurrunt, difficiliter defenditur, quod
angulus magis hoſtem tuetur, quàm ciuem.
De forma oppidorum nunc agit Vitr.
&
uidetur tacite quodammodo formam orbicularem uel ſinuoſam
probare, ab Etymologia nominis. #Nam ſi oppidum a danda ope dicitur, certe curandum eſt, ut ea forma ſit fa
ctum, quæ nocere hoſtibus, prodeſſe ciuibus maxime poſſit. #Procurrentes anguli id habent#incommodi, ut
qui muros defendit, utrinque ab hoſtibus telis impeti poſſit, circuitiones uidentur hoſtes#concludere, & obſi-
dere, tum quia ex pluribus partibus conſpici poſſunt, tum quia in obſidendis urbibus ſinuoſis oppidorum ftexi-
bus intercluduntur. #Cæterum hæc ratio Vitruuianis temporibus forte melius, quàm noſtris accommodanda
3330 eſt, nam aliaratione angulos procurrentes noſtri homines quærunt, quemadmodum paulo poſt dicam.
probare, ab Etymologia nominis. #Nam ſi oppidum a danda ope dicitur, certe curandum eſt, ut ea forma ſit fa
ctum, quæ nocere hoſtibus, prodeſſe ciuibus maxime poſſit. #Procurrentes anguli id habent#incommodi, ut
qui muros defendit, utrinque ab hoſtibus telis impeti poſſit, circuitiones uidentur hoſtes#concludere, & obſi-
dere, tum quia ex pluribus partibus conſpici poſſunt, tum quia in obſidendis urbibus ſinuoſis oppidorum ftexi-
bus intercluduntur. #Cæterum hæc ratio Vitruuianis temporibus forte melius, quàm noſtris accommodanda
3330 eſt, nam aliaratione angulos procurrentes noſtri homines quærunt, quemadmodum paulo poſt dicam.
Crassitvdinem autem muri ita faciendam cenſeo, uti armati homines ſupra obuiam uenien-
tes alius alium ſine impeditione præterire poſsint.
tes alius alium ſine impeditione præterire poſsint.
De murorum craſſitudine (ut nihil deſideretur) aperte loquitur, in quare uidendum eſt, ne nimis extra
rationem craſſi hodie muri fiant, cum minus craſſi magis tuti, melius ſtructi eſſe poſſunt. inquit Vitr. { Craſ
ſitudinem muri ita faciendam, ut armati homines ſine impedimento ſibi obuiam uenientes#prætereant: } &
quoniam ſumptui parcendum eſt, quantum fieri poteſt, ideo docet quaratione craſſos & durabiles muros im-
penſa minor efficiamus, inquicens.
rationem craſſi hodie muri fiant, cum minus craſſi magis tuti, melius ſtructi eſſe poſſunt. inquit Vitr. { Craſ
ſitudinem muri ita faciendam, ut armati homines ſine impedimento ſibi obuiam uenientes#prætereant: } &
quoniam ſumptui parcendum eſt, quantum fieri poteſt, ideo docet quaratione craſſos & durabiles muros im-
penſa minor efficiamus, inquicens.
Tvm in craſsitudine eius perpetuæ taleæ oleagineæ uſtulatæ quàm creberrime.
Inſtuantur uti utræ
que muri frontes inter ſe (quemadmodum fibulis) his taleis colligatæ æternam habeant firmitatem.
4440 Nanque ei materiæ nec tempeſtas, nec caries, nec uetuſtas poteſt nocere. Sed ea & in terra obruta,
& in aqua collocata permanet ſine uitijs tilis ſempiterno.
que muri frontes inter ſe (quemadmodum fibulis) his taleis colligatæ æternam habeant firmitatem.
4440 Nanque ei materiæ nec tempeſtas, nec caries, nec uetuſtas poteſt nocere. Sed ea & in terra obruta,
& in aqua collocata permanet ſine uitijs tilis ſempiterno.
Erigebant antiqui duas frontes muri, alteram in exteriorem, alteram in interiorem partem#proſpicientem
(bac enim de cauſa frontes appellantur) inter utraſq; erat inter stitium pedum 20. colligabantur#autem bu-
inſmodi#frontes taleis#oleagineis#uſtulatis, tanquàm clauibus, quibus pectinatim diſpoſitis, & inter ſe
quemadmodum ſerræ dentes reuinctis, utrunque murum firmiter contineb atur. Cuius reitanta utilitas & fir-
mitas erat, ut Vitr. in fundamentis quoque eadem ratione id faciendum eſſe cenſeat, dicit itaqne.
(bac enim de cauſa frontes appellantur) inter utraſq; erat inter stitium pedum 20. colligabantur#autem bu-
inſmodi#frontes taleis#oleagineis#uſtulatis, tanquàm clauibus, quibus pectinatim diſpoſitis, & inter ſe
quemadmodum ſerræ dentes reuinctis, utrunque murum firmiter contineb atur. Cuius reitanta utilitas & fir-
mitas erat, ut Vitr. in fundamentis quoque eadem ratione id faciendum eſſe cenſeat, dicit itaqne.
Itaqve non ſolum in muro, ſed etiam in ſubſtructionibus quiq;
parietes murali craſsitudine
erunt faciendi, hac ratione religati non cito uitiabuntur.
erunt faciendi, hac ratione religati non cito uitiabuntur.
Etratio eſt quia ei materiæ nec uentorum imbriumq́ uis, nec caris, nec humor, nec ſiccitas nocere poteſt.
5550 {Quique parietes murali craſſitudine. } Non ſolum oppidorũ muricraſſitudinem habent. ſed interdum parie
tes aliqui ſunt ædificiorum, qui muralem craſſitudinem quærunt, moles enim ingentes, uel templorum, uel
theatrorum, uel arcium craſſos parietes tanquàm muros interdum#requirunt, in quibus conſtruendis ratio ea
dem ſeruanda est.
5550 {Quique parietes murali craſſitudine. } Non ſolum oppidorũ muricraſſitudinem habent. ſed interdum parie
tes aliqui ſunt ædificiorum, qui muralem craſſitudinem quærunt, moles enim ingentes, uel templorum, uel
theatrorum, uel arcium craſſos parietes tanquàm muros interdum#requirunt, in quibus conſtruendis ratio ea
dem ſeruanda est.
Intervalla autem turrium ita ſunt facienda ut ne longius ſit alia ab alia ſagittæ emiſsione, uti ſi
qua oppugnetur tum a turribus, quæ erunt dextra, æ ſiniſtra, ſcorpionibus, reliqùisq́ telorum miſ-
ſionibus hoſtes reijciantur.
qua oppugnetur tum a turribus, quæ erunt dextra, æ ſiniſtra, ſcorpionibus, reliqùisq́ telorum miſ-
ſionibus hoſtes reijciantur.
Turres non modo murum tueri, ſed ſe ipſas quoque inuicem defendere debent.
quare de interuallis turrium
agere oportet: præceptum it aque ut est ne ultratelorum emiſſionem turres inter ſe distent, quod & noſtris
temporibus obſeruandum est, quemadmodum infra dicitur. Interim uniuer ſam rationem antiquorũ exequamur.
6660agere oportet: præceptum it aque ut est ne ultratelorum emiſſionem turres inter ſe distent, quod & noſtris
temporibus obſeruandum est, quemadmodum infra dicitur. Interim uniuer ſam rationem antiquorũ exequamur.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib