Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
61
61 (29)
62
62 (30)
63
63 (31)
64
64 (32)
65
65 (33)
66
66 (34)
67
67 (35)
68
68 (36)
69
69 (37)
70
70 (38)
< >
page |< < (70) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div251" type="section" level="2" n="56">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s6451" xml:space="preserve">
                <pb o="70" file="514.01.102" n="102" rhead="LIBER"/>
              quitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6452" xml:space="preserve">Atque bæc de cædendi tempore. </s>
              <s xml:id="echoid-s6453" xml:space="preserve">Demodo autem ſic. </s>
              <s xml:id="echoid-s6454" xml:space="preserve">Addehis, quod multo fideliores putant fu
                <unsure/>
                <lb/>
              turas, ſi non statim proſternantur, uerum circumcidantur, ut stantes ſic areſcant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6455" xml:space="preserve">Quin & </s>
              <s xml:id="echoid-s6456" xml:space="preserve">abietem arborum
                <lb/>
              alioquin contra humoris contagionem haud quaquã firmiſſimam, ſi Luna decreſcente decorticetur, futuram
                <lb/>
              affirmant, ut aquis non corrumpatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6457" xml:space="preserve">Sunt qui attestentur, robur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6458" xml:space="preserve">quercum graues materias, quæ aquis
                <lb/>
              natura ſubſidant, ſi circundantur uere primo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6459" xml:space="preserve">post amiſſam frondem prosternantur, reddi ut aquis ad diẽ
                <lb/>
              uſque nonageſimum adnatent. </s>
              <s xml:id="echoid-s6460" xml:space="preserve">Alij amplius concidiſtantis arboris craſſitudinem iubent ad mediam uſque me
                <lb/>
              dullam, quo ſanies, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6461" xml:space="preserve">malus ſuccus ſtillando effuſius depleatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6462" xml:space="preserve">His addunt ne ullam ſternas arborem do-
                <lb/>
              landam, aut ſecandam ante ſuos editos fructus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6463" xml:space="preserve">ſeminis maturitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s6464" xml:space="preserve">perciſam inde arborem ut præſertim
                <lb/>
              quæ fructum ferat, nudari penitus cortice admonent oportere, nam facile quidem ſub libro dum cortice opertæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-01" xlink:href="note-514.01.102-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſtent, contaminantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6465" xml:space="preserve">Nunc de cæſæmateriei cuſtodia, ac lenitione, deque aduerſus futuros morbos re-
                <lb/>
              medijs, atque apta collocatione dicendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6466" xml:space="preserve">Cæſam materiam habere conditam oportet loco ubi graues ſo-
                <lb/>
              les, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6467" xml:space="preserve">aeres uentorum afflatus non appellant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6468" xml:space="preserve">præſertim quæ ſponte dantur, umbra penitus conteſtas eſſe
                <lb/>
              oportet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6469" xml:space="preserve">Quin & </s>
              <s xml:id="echoid-s6470" xml:space="preserve">buius gratia fimo illinitæ maxime bouillo, ueteres Architecti obſeruarunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6471" xml:space="preserve">id ea de re fieri
                <lb/>
              Theophraſtus diſſerebat, quod circumcluſis egreſſibus, concreta pituita, immodicaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6472" xml:space="preserve">uaporum uis per me-
                <lb/>
              dullam ſenſim instillet, atque reſpiret; </s>
              <s xml:id="echoid-s6473" xml:space="preserve">quo fit ut cætera ligni ſiccitas ſicciſcendo coæqualibus condenſetur; </s>
              <s xml:id="echoid-s6474" xml:space="preserve">ſtan
                <lb/>
              tes item cacumine, quàm inuerſo commodius ſiccari arbitrantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6475" xml:space="preserve">Tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s6476" xml:space="preserve">contra uetuſtatem, ac futuros mor
                <lb/>
              bos uana adhibeant remedia. </s>
              <s xml:id="echoid-s6477" xml:space="preserve">Theophraſtus defoſſam materiem multo denſari arbitratur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6478" xml:space="preserve">Cato iubet cæſam
                <lb/>
              materiem amurca illiniri, quo a tinea, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6479" xml:space="preserve">carie immunis ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6480" xml:space="preserve">Quæ aquis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6481" xml:space="preserve">mariuitientur, pici tutari in prom
                <lb/>
              ptu eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6482" xml:space="preserve">Referunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s6483" xml:space="preserve">ligna, quæmacerata ſint amurca, nullo fumi tædio ardere. </s>
              <s xml:id="echoid-s6484" xml:space="preserve">Ad labyrintbum Aegy-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-02" xlink:href="note-514.01.102-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ptium poſitas eſſe trabes ex ſpina Aegyptia incoctas oleo ſcribit Plinius. </s>
              <s xml:id="echoid-s6485" xml:space="preserve">Viſco inquit Theophrastus illitam
                <lb/>
              materiam non ardere, Neque hoc prætermittam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6486" xml:space="preserve">Extat apud Gellium ex annalibus Quinti Claud. </s>
              <s xml:id="echoid-s6487" xml:space="preserve">turrim li-
                <lb/>
              gneam ad Pyreum, quod eam Archelaus Mitridatis præfectus multo alumine obliniſſet, Sylla oppugnante
                <lb/>
              minime arſiße. </s>
              <s xml:id="echoid-s6488" xml:space="preserve">Sunt præterea quæ modis uarijs denſentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6489" xml:space="preserve">contra tempestatum iniurias corroborentur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6490" xml:space="preserve">Nam citream quidem materiem condunt terra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6491" xml:space="preserve">illiniunt cæra, imponuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6492" xml:space="preserve">aceruis frumenti ſeptenis die-
                <lb/>
              bus, totidem intermiſſis. </s>
              <s xml:id="echoid-s6493" xml:space="preserve">Quo fit ut cum firmior, tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s6494" xml:space="preserve">ad opus commodior reddatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6495" xml:space="preserve">Mirum enim in
                <lb/>
              modum ponderi detrabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6496" xml:space="preserve">Hancipſam etiam ſiccatam mari duritiem acquirere affirmant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6497" xml:space="preserve">ſpißam & </s>
              <s xml:id="echoid-s6498" xml:space="preserve">incor
                <lb/>
              ruptibilem Caſtaneam aquis maris purgari constat. </s>
              <s xml:id="echoid-s6499" xml:space="preserve">Ficum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6500" xml:space="preserve">Aegyptiam ſcribit Plinius ſtagno immergunt, ut
                <lb/>
              ſiccetur, atque læuigetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6501" xml:space="preserve">nam ea quidem prius aquis ſubſidit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6502" xml:space="preserve">Nostros fabros lignarios uidemus aquis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6503" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-03" xlink:href="note-514.01.102-03a" xml:space="preserve">30</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s6504" xml:space="preserve">luto ſubmerſam, qua præſertim torno utuntur, materiam ſeruare dies triginta, quod maturius exſicca-
                <lb/>
              tam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6505" xml:space="preserve">fieri ad omnes uſus habiliorem putant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6506" xml:space="preserve">ſunt qui affirmant materiem quam ( ſi adhuc uiret) defodias
                <lb/>
              in bumido æternam eſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s6507" xml:space="preserve">ſed ſiue defodias, ſiue illitam lucisve conditam ſerues, banc in ſententiam periti om-
                <lb/>
              nes conueniunt, ut niſi poſt trimeſtre tangi curent: </s>
              <s xml:id="echoid-s6508" xml:space="preserve">Denſari enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6509" xml:space="preserve">quandam quaſi maturitatem firmitatis
                <lb/>
              imbuiſſe oportet priuſquam in opus producatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6510" xml:space="preserve">ſic habitam iubet Cato eximi, produciq; </s>
              <s xml:id="echoid-s6511" xml:space="preserve">ad Solem Luna de-
                <lb/>
              creſcente, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6512" xml:space="preserve">post meridiem, decreſcentisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6513" xml:space="preserve">Lunæ ipſius quatuor proximos dies, quibus plena fuerit, impro-
                <lb/>
              bat, admonetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6514" xml:space="preserve">ne austro flante educatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6515" xml:space="preserve">cum eduxeris cauendum ne trahas per rorem, ne ue rorulen-
                <lb/>
              tam, aut gelidam, aut non uſque quaque ſiccam doles, aut profindas ſerra. </s>
              <s xml:id="echoid-s6516" xml:space="preserve">His expeditis de uſu, natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6517" xml:space="preserve">
                <lb/>
              potestate arborum dicam. </s>
              <s xml:id="echoid-s6518" xml:space="preserve">Materiem uiſus est putaſſe Theophraſtus:</s>
              <s xml:id="echoid-s6519" xml:space="preserve">
                <unsure/>
              non ante triennium bene exſiccatam
                <lb/>
              fore ad aſſeres præſertim & </s>
              <s xml:id="echoid-s6520" xml:space="preserve">ualuarum uſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6521" xml:space="preserve">operi ædificiorum commodiſſimas putant arbores has, cerrum,
                <lb/>
              quercum, robora, æſculum, populum, tiliam, ſalicem, alnum, fraxinum, pinum, cupreſſum, oleaſtrum, oleam,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-04" xlink:href="note-514.01.102-04a" xml:space="preserve">40</note>
              castaneam, laricem, buxum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6522" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s6523" xml:space="preserve">cedrum. </s>
              <s xml:id="echoid-s6524" xml:space="preserve">Item & </s>
              <s xml:id="echoid-s6525" xml:space="preserve">bebenum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6526" xml:space="preserve">item uitim. </s>
              <s xml:id="echoid-s6527" xml:space="preserve">Sed his omnibus uaria est natu-
                <lb/>
              ra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6528" xml:space="preserve">proinde uarijs uſibus accommodandæ, nam aliæ ſub diuo cæteris præstant, aliæ in umbra ſeruantur, aliæ
                <lb/>
              nitent aere, aliæ dureſcunt inter aquas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6529" xml:space="preserve">defoſſæ æterniores ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6530" xml:space="preserve">Iccirco bæ laminis, aſſeribus, ſculpturis,
                <lb/>
              inteſtinisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6531" xml:space="preserve">operibus, alteræ tignis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6532" xml:space="preserve">trabibus, reliquæ ſubdiualibus pauimentis ferendis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6533" xml:space="preserve">operimentis
                <lb/>
              habendis exiſtunt firmiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6534" xml:space="preserve">præſertim alnus fluuialibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6535" xml:space="preserve">palustribus palationibus fundamentorum om
                <lb/>
              nes exuperat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6536" xml:space="preserve">humoris patientiſſima eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6537" xml:space="preserve">Eadem in aere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6538" xml:space="preserve">ſolibusnon durat. </s>
              <s xml:id="echoid-s6539" xml:space="preserve">Contra, æſculus impatiens.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s6540" xml:space="preserve">eſt bumoris, vlmus aere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6541" xml:space="preserve">in propatulo denſatur, alibi panditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6542" xml:space="preserve">non perſistit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6543" xml:space="preserve">Picea & </s>
              <s xml:id="echoid-s6544" xml:space="preserve">item pinus ſi
                <lb/>
              terra obruantur æterna ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6545" xml:space="preserve">At robur quidem ſpiſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6546" xml:space="preserve">neruoſa ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6547" xml:space="preserve">denſa, mmutisq́, foraminibus prædi-
                <lb/>
              ta humorem non reccipiens terrenis quibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6548" xml:space="preserve">ædiſicationibus perquam aptiſſima eſt, maximeq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6549" xml:space="preserve">poſita ut fe-
                <lb/>
              rat pondera erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6550" xml:space="preserve">tum quidem pro columna admodum ualidiſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s6551" xml:space="preserve">Verum huic natura; </s>
              <s xml:id="echoid-s6552" xml:space="preserve">cum tantam immiſe-
                <lb/>
              rit duritiem, ut perterebrari nequeat niſi madefacta, tamen affirmaut ſupr a terram eſſe inconſtantem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6553" xml:space="preserve">ri-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-05" xlink:href="note-514.01.102-05a" xml:space="preserve">50</note>
              moſam fieri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6554" xml:space="preserve">contorquere ſe ſe; </s>
              <s xml:id="echoid-s6555" xml:space="preserve">eandemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6556" xml:space="preserve">etiam aqua marina facile corrumpi. </s>
              <s xml:id="echoid-s6557" xml:space="preserve">id oleæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6558" xml:space="preserve">ilici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6559" xml:space="preserve">oleaſtro,
                <lb/>
              quæ cæteris in rebus cum robore conueniunt, non accidit, ut aquis eommacerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s6560" xml:space="preserve">Quercus nullo ſenio con-
                <lb/>
              ficitur, quia intimum ſuccoſa eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6561" xml:space="preserve">propè uti uirens ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s6562" xml:space="preserve">Fagum item, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6563" xml:space="preserve">iuglandem aquis non uſque corrum
                <lb/>
              pi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6564" xml:space="preserve">inter principales, quæ diffodiantur annumerant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6565" xml:space="preserve">ſuber item ad uſum columnarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6566" xml:space="preserve">pinus ſilueſtris,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s6567" xml:space="preserve">morus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6568" xml:space="preserve">acer, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6569" xml:space="preserve">vlmus non inutiles ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s6570" xml:space="preserve">Trabeationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6571" xml:space="preserve">tignis aptam putat Theophraſtus nu-
                <lb/>
              cem euboicam: </s>
              <s xml:id="echoid-s6572" xml:space="preserve">quod ea quidem antequam rumpatur, ſonitu ſignum det. </s>
              <s xml:id="echoid-s6573" xml:space="preserve">Exq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6574" xml:space="preserve">eo factum olim, ut ex balneo
                <lb/>
              apud Antandrum, qui inerant omnes incolumes ab ruina tectorum ſecuta effugerint, ſed omnium optima
                <lb/>
              abies. </s>
              <s xml:id="echoid-s6575" xml:space="preserve">Nam cum proceritate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s6576" xml:space="preserve">amplitudine primaria ſit, tum rigore naturali contenta non facile oneribus
                <lb/>
              preſſantibus flectitur, ſed directa, inuictaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s6577" xml:space="preserve">permanet. </s>
              <s xml:id="echoid-s6578" xml:space="preserve">Adde quod facilis est & </s>
              <s xml:id="echoid-s6579" xml:space="preserve">parietibus ſuo pondere non
                <lb/>
              moleſta. </s>
              <s xml:id="echoid-s6580" xml:space="preserve">Huic uni plurimæ adſcribuntur laudes. </s>
              <s xml:id="echoid-s6581" xml:space="preserve">plures de ſe præſtare utilitates affirmant. </s>
              <s xml:id="echoid-s6582" xml:space="preserve">Vnum tamen illi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.102-06" xlink:href="note-514.01.102-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>