Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
61
61 (29)
62
62 (30)
63
63 (31)
64
64 (32)
65
65 (33)
66
66 (34)
67
67 (35)
68
68 (36)
69
69 (37)
70
70 (38)
< >
page |< < (92) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div286" type="section" level="2" n="62">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8732" xml:space="preserve">
                <pb o="92" file="514.01.124" n="124" rhead="LIBER"/>
              ſed ad duplicatum Aſſem, ideſt poſtquàm unum perfecerimus Aſſem ſenario concluſum, ſi quis alterum adij-
                <lb/>
              ciat Aſſem, incipiet iterum ab unitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s8733" xml:space="preserve">ſimili ratione cum a ſenario ad alterum Aſſem peruenimus addendo
                <lb/>
              aliquid; </s>
              <s xml:id="echoid-s8734" xml:space="preserve">animaduertendum est, non ſimpliciter tertiarium, aut quintarium dicendum eſſe, ſed addendum ter-
                <lb/>
              tiarium, aut quintarium alterum, quemadmodum dicitur bes alterum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8735" xml:space="preserve">quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s8736" xml:space="preserve">Cræca Hocabula indicant, ad
                <lb/>
              ditione illius particulæ epi. </s>
              <s xml:id="echoid-s8737" xml:space="preserve">Sed bæc facile ab animaduertentibus cognoſci poſſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s8738" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8739" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus etiam quod pes hominis altitudinis ſextam habet partem, ita etiam ex eo, quo perfi-
                <lb/>
              eitur pedum numero; </s>
              <s xml:id="echoid-s8740" xml:space="preserve">corpus his ſex altitudinis terminando, eum perſectũ conſtituerunt, cubitumq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8741" xml:space="preserve">animaduerterunt ex ſex palmis conſtare, digitis uiginti quatuor.</s>
              <s xml:id="echoid-s8742" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8743" xml:space="preserve">Ecce quod a ſenario numero altitudinis humanæ ſtaturæ dimenſio deſumpta est, quod uero dixit cubitum ex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-01" xlink:href="note-514.01.124-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſex palmis conſtare, conſiderandum eſt, nam infra pedem quatuor conſtare palmis aſſerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8744" xml:space="preserve">ſiigitur pes eſt ſex-
                <lb/>
              ta pars; </s>
              <s xml:id="echoid-s8745" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s8746" xml:space="preserve">ſex pedes ſunt palmi uigintiquatuor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8747" xml:space="preserve">cubitus eſt palmorum ſex, certe cubitus erit quarta pars,
                <lb/>
              quod ſuperius dixit, altitudinis bumani corporis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8748" xml:space="preserve">Quemadmodum uero ex digitis numerandi ratio profecta,
                <lb/>
              ita ex eiſdem menſuræ ortæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8749" xml:space="preserve">qtque id ob facilitatem; </s>
              <s xml:id="echoid-s8750" xml:space="preserve">quid enim magis babemus in promptu, quam digi-
                <lb/>
              tos, manus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8751" xml:space="preserve">pedes?</s>
              <s xml:id="echoid-s8752" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8753" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ex</emph>
              eo etiam uidentur ciuitates Græcorum feciſſe, uti quemadmodum cubitus eſt ſex palmorum,
                <lb/>
              ita in dracma quoque eo numero uterentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8754" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8755" xml:space="preserve">Ob perfectionem, quam ſenario numero tributam uidebant, Græci ad monetam quoque ſenaij numeri par-
                <lb/>
              titionem tranſtulere, eo modo, quo dicit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s8756" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8757" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Illae</emph>
              enim æreos ſignatos uti aſſes, ex æquo ſex, quos obolos appellant, quadrantesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8758" xml:space="preserve">obolo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-02" xlink:href="note-514.01.124-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rum, quæ alij dichalca, nonnulli trichalcha dicunt, pro digitis uigintiquatuor conſtituere.</s>
              <s xml:id="echoid-s8759" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8760" xml:space="preserve">Omnis intentio Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8761" xml:space="preserve">est, ut ostendat. </s>
              <s xml:id="echoid-s8762" xml:space="preserve">nos non debere dubitare, quin benefecerint bi, qui ædes Deorum im-
                <lb/>
              mortalium constituentes, ita membra operum ordinauerunt, ut proportionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8763" xml:space="preserve">ſymmetrijs ſepar atque
                <lb/>
              uniuerſæ conuenientes efficerentur diſtributiones, nam ſi ex partibus bominis, licuit numeros, licuit monetas,
                <lb/>
              licuit alia quoque metiri, quid dubitamus eos ſuſcipere, qui proportiones ſequuti ædes ſacras conſtituerunt?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8764" xml:space="preserve">Erat igitur apud Cræcos draema, cuius partes oboli uocabantur, ſex obolorum dracma erat, a ſenarij perfe-
                <lb/>
              ctione ita partita. </s>
              <s xml:id="echoid-s8765" xml:space="preserve">Obolus æreus erat nummus ſignatus, qui quia totum quoddam erat aſſis dicebatur, cuius
                <lb/>
              quarta pars, quæ quadrans nominatur dicbalca, aut tricbalcaratione rerum diuerſarum, dicta eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8766" xml:space="preserve">quemad-
                <lb/>
              modum ergo obolorum numerus in dracma palmorum numero in cubito reſpondebat, ita numerus dicbalco-
                <lb/>
              rum, ſeu trichalcorum reſpondebat numero digitorum, qui erant 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8767" xml:space="preserve">in cubito, ut infra dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8768" xml:space="preserve">bæc Cræci.</s>
              <s xml:id="echoid-s8769" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8770" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Nostri</emph>
              autem primo decem ſecerunt antiquum numerum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8771" xml:space="preserve">in denario denos ereos aſſes con-
                <lb/>
              ſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8772" xml:space="preserve">ea re compoſitio nummi ad hodiernum diem denarij nomen retinet, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8773" xml:space="preserve">quartam
                <lb/>
              eius partem, quod eſſiciebatur ex duobus aſsibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8774" xml:space="preserve">tertio ſemiſſe, ſeſtertium uocitauerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8775" xml:space="preserve">Poſtea
                <lb/>
              quam animaduerterunt, utroſque numeros eſſe perſectos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8776" xml:space="preserve">ſex, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8777" xml:space="preserve">decem, utroſque in unum conie-
                <lb/>
              cerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8778" xml:space="preserve">perfecerunt perſectiſsimum decuſsisſexis.</s>
              <s xml:id="echoid-s8779" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8780" xml:space="preserve">Licet denarij nomen a denario numero ſumptum ſit ab antiquis, propterea quod denarius numerus antiqui-
                <lb/>
              tus perfectus est babitus, tamen cum poſtea ſenarius perfectus eſſe uiſus ſit, additum est denario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8781" xml:space="preserve">ſenarius
                <lb/>
              obtinuit tamen uſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8782" xml:space="preserve">ſemper denarius nummus ſit appellatus, retinuit enim compoſitus nomen, quod ſimplex
                <lb/>
              babebat, ita ut ſexdecim ex duobus perfectis numeris perfectiſſimus babitus ſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s8783" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8784" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Hvivs</emph>
              autem rei authorem inuenerunt pedem: </s>
              <s xml:id="echoid-s8785" xml:space="preserve">E cubito enim cum dem pti ſunt palmi duo, re-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-04" xlink:href="note-514.01.124-04a" xml:space="preserve">Je Cor inge in fine Ea bule.</note>
              linquitur pes quatuor palmorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8786" xml:space="preserve">Palmus autem habet quatuor digitos, ita efficitur uti habeat pes
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-05" xlink:href="note-514.01.124-05a" xml:space="preserve">40</note>
              ſexdecim digitos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8787" xml:space="preserve">totidem aſſes æreos denarius.</s>
              <s xml:id="echoid-s8788" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8789" xml:space="preserve">Credendum est Vitruuio. </s>
              <s xml:id="echoid-s8790" xml:space="preserve">Duo uero palmorum genera, maior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8791" xml:space="preserve">minor, minor constat digitis quatuor,
                <lb/>
              maior. </s>
              <s xml:id="echoid-s8792" xml:space="preserve">12. </s>
              <s xml:id="echoid-s8793" xml:space="preserve">minor palesti, maior ſpitbame dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8794" xml:space="preserve">Digitus eſt ſpatium granorum quatuor ordei ſecundum eo-
                <lb/>
              rum latitudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8795" xml:space="preserve">Romani igitur primo denarium tanquàm perfectum accepere, ideo denarium monetam uoca
                <lb/>
              uere, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s8796" xml:space="preserve">nostris temporibus obſeruatur, in ea decem æreos aſſes poſuere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8797" xml:space="preserve">licet poſtea denarium cum
                <lb/>
              ſenario coniunxerint, uidentes ſenarium quoque perfectum eſſe, retinuere tarnen denarij nomen ſexdecim aſſium
                <lb/>
              denarium conſtituentes, qui aſſes ſexdecim digitis pedem conſtituentibus reſpondent. </s>
              <s xml:id="echoid-s8798" xml:space="preserve">Cum bæc igitur ita ſint,
                <lb/>
              concludit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s8799" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8800" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ergo</emph>
              ſi conuenit ex articulis hominis numerum inuentum eſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8801" xml:space="preserve">ex membris ſeparatis ad uni-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-06" xlink:href="note-514.01.124-06a" xml:space="preserve">50</note>
              uerſam corporis ſpeciem ratæ partis commenſus fieri reſponſum: </s>
              <s xml:id="echoid-s8802" xml:space="preserve">relinquitur, ut ſuſcipiamus eos, qui
                <lb/>
              etiam ædes Deorum immoratlium conſtituentes, ita membra operum ordinauerunt, ut proportioni-
                <lb/>
              bus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8803" xml:space="preserve">ſymmetrijs ſeparatæ, atque uniuerſæ conuenientes efficerentur eorum diſtributiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s8804" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8805" xml:space="preserve">Abſoluit negotium ſuum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8806" xml:space="preserve">multis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8807" xml:space="preserve">exemplis tractatum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8808" xml:space="preserve">Arcbitecti autem maxime ani-
                <lb/>
              maduertere debent ad ea, quæ dicta ſunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s8809" xml:space="preserve">nam ſi ars quælibet ſeparata non caſu ſed ratione regitur, quanto ma-
                <lb/>
              gis Arcbitectura artium domina, arbitra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8810" xml:space="preserve">iudex ratione ducetur? </s>
              <s xml:id="echoid-s8811" xml:space="preserve">Attendamus igitur ad ea, quæ Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8812" xml:space="preserve">aſ
                <lb/>
              fert. </s>
              <s xml:id="echoid-s8813" xml:space="preserve">bic uero finem buic capiti imponerem, ſed nibil refert; </s>
              <s xml:id="echoid-s8814" xml:space="preserve">modo rem intelligamus.</s>
              <s xml:id="echoid-s8815" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8816" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Aedivm</emph>
              autem principia ſunt, e quibus conſtat figurarum aſpectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8817" xml:space="preserve">primum in Antis, quod
                <lb/>
              Græce ναώς ε´ν παραςάσιν dicitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8819" xml:space="preserve">Optima ralione factum eſt a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8820" xml:space="preserve">ut cum uellet de templorum ædificatione tractare, ab ijs diſcriminibus
                <lb/>
              inciperet, quæ nobis primo ueniunt ſub aſpectum, ita enim cognitionis ordo poſtulat ( ut ſupra dixi ) ut ab uni-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-07" xlink:href="note-514.01.124-07a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>