Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
61
61 (29)
62
62 (30)
63
63 (31)
64
64 (32)
65
65 (33)
66
66 (34)
67
67 (35)
68
68 (36)
69
69 (37)
70
70 (38)
< >
page |< < (143) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div410" type="section" level="2" n="72">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11693" xml:space="preserve">
                <pb o="143" file="514.01.175" n="175" rhead="QVARTVS."/>
              parte antepagmenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s11694" xml:space="preserve">Qua ratione autem debeat lumen ſuperius contrahi, non planèſcio. </s>
              <s xml:id="echoid-s11695" xml:space="preserve">non enim eam con-
                <lb/>
              tractionem obſeruarunt antiqui poſt Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11696" xml:space="preserve">vnicum tamen exemplar in Tyburtino templo conſpicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11697" xml:space="preserve">forſan
                <lb/>
              maioris firmitatis cauſa, forſan ut melius oſtium a longinquo inter Columnas appareat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11698" xml:space="preserve">nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s11699" xml:space="preserve">diductis cruri-
                <lb/>
              bus firmior homo est quàm paribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11700" xml:space="preserve">angulus acutus magis eſt, qui longiorib. </s>
              <s xml:id="echoid-s11701" xml:space="preserve">radijs clauditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11702" xml:space="preserve">Quid hoc ſit,
                <lb/>
              non ſatis exploratum habeo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11703" xml:space="preserve">eadem quoque ratione antepagmenta contrabenda iubet. </s>
              <s xml:id="echoid-s11704" xml:space="preserve">duodecima enim lu-
                <lb/>
              minis parte cum ſint in parte inferiori, quartadecima ſuperius parte ſuæ craſſitudinis uult imminui, atque ita
                <lb/>
              lumen luminis terminos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11705" xml:space="preserve">imum coronæ habemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11706" xml:space="preserve">Spatium quod ſupra lumen eſt, ita diſtribuitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11707" xml:space="preserve">ſuperci-
                <lb/>
              lium primum est tam craſſum, quàm antepagmentum ſuperius. </s>
              <s xml:id="echoid-s11708" xml:space="preserve">ſumitur inde ſexta ſupercilij pars, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11709" xml:space="preserve">ex ea
                <lb/>
              cymatium conſtituitur, cuius proiectura tanta est, quanta eius craßitudo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11710" xml:space="preserve">ſculpendum est cymatium Leſ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-01" xlink:href="note-514.01.175-01a" xml:space="preserve">10</note>
              bium cum aſtragalo, quod circum antepagmenta procurrit, nam de ſupercilij cymatio ſtatim loquitur Vitr.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11711" xml:space="preserve">cumq́ue dicat, quod ſupra cymatium, quod eſt in ſupercilio, collocatur hyperthyron, innuit ſe hoc loco de alio
                <lb/>
              cymatio intelligere: </s>
              <s xml:id="echoid-s11712" xml:space="preserve">cumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11713" xml:space="preserve">etiam dicat, {quod ſupra cymatium, quod erit in ſupercilio,} oſtendit quod in craſſi-
                <lb/>
              mdine, aut altitudine ſupercilij includatur cymatium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11714" xml:space="preserve">non ponitur ſupra ſupra ſupercilium. </s>
              <s xml:id="echoid-s11715" xml:space="preserve">Similiter ſupra cy-
                <lb/>
              matium, quod est in ſupercilio collocatur hyperthyron, fregium noſtri dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11716" xml:space="preserve">quod hyperthyrum eſt craßitu-
                <lb/>
              dine ſupercilij, in quo etiam includitur cymatium Doricum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11717" xml:space="preserve">astragalus Lesbius ſima ſcalptura, nam hæc
                <lb/>
              membra non debent multum prominere. </s>
              <s xml:id="echoid-s11718" xml:space="preserve">Super hyperthyron corona plana cum ſuo cymatio facienda est, quem-
                <lb/>
              admodum ex deſeriptione patet. </s>
              <s xml:id="echoid-s11719" xml:space="preserve">Sed quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11720" xml:space="preserve">dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11721" xml:space="preserve">{Dextra, ac ſiniſtra proiecturæ ſic ſunt faciendæ, uti
                <lb/>
              crepidines excurrant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11722" xml:space="preserve">in ungue ipſa cymatia coniungantur:</s>
              <s xml:id="echoid-s11723" xml:space="preserve">} Ita intelligendum puto, ut cymatia, quæ ſunt in
                <lb/>
              hyperthyro promineant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11724" xml:space="preserve">ubi inciduntur, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11725" xml:space="preserve">in ungue dicit, unà coniungantur cum his, quæ ſunt in uer
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-02" xlink:href="note-514.01.175-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſuris dextra, ac ſiniſtra uerſus parietes, ut pars prominens hyperthyri a lateribus non ſit ſine ornamẽto. </s>
              <s xml:id="echoid-s11726" xml:space="preserve">Corona
                <lb/>
              quanquã alta, ex Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11727" xml:space="preserve">tamẽ conſtituta non caret exemplo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11728" xml:space="preserve">licet forte reſpexerit ad columnas interiorespronai.</s>
              <s xml:id="echoid-s11729" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11730" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sin</emph>
              autem Ionico genere futuræ erunt, lumen altum ad eundem modum, quemadmodum in Do-
                <lb/>
              ricis, fieri uidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11731" xml:space="preserve">Latitudo conſtituatur, ut altitudo diuidatur in partes duas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11732" xml:space="preserve">dimidiam, eiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11733" xml:space="preserve">par-
                <lb/>
              tis unius ſemis ima luminis fiat altitudo: </s>
              <s xml:id="echoid-s11734" xml:space="preserve">contracturæ ita ut in Doricis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11735" xml:space="preserve">Craſsitudo antepagmento-
                <lb/>
              rum altitudine luminis in fróte quartadecima parte: </s>
              <s xml:id="echoid-s11736" xml:space="preserve">Cymatium huius craſsitudinis ſexta: </s>
              <s xml:id="echoid-s11737" xml:space="preserve">reliqua pars
                <lb/>
              præter cymatium diuidatur in partes 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s11738" xml:space="preserve">harũ trium prima corſa fiat cum aſtragalo, ſecunda quatuor,
                <lb/>
              tertia quinque, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11739" xml:space="preserve">corſæ cum aſtragalis circumcurrant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11740" xml:space="preserve">Hyperthyra autem ad eundem modum
                <lb/>
              componantur, quemadmodum in Doricis hyperthyridibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11741" xml:space="preserve">Ancones, ſiue prothyrides uocentur, ex-
                <lb/>
              culptæ dextra, ac ſiniſtra præpendeant ad imi ſupercilij libramentum præter folium. </s>
              <s xml:id="echoid-s11742" xml:space="preserve">Eæ habeant in
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-03" xlink:href="note-514.01.175-03a" xml:space="preserve">30</note>
              fronte craſsitudinex ex antepagmenti tribus partibus unam, in imo quarta parte graciliores, quàm
                <lb/>
              ſuperiora.</s>
              <s xml:id="echoid-s11743" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11744" xml:space="preserve">Ionicum genus oſtiorum abſoluit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11745" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s11746" xml:space="preserve">facilis eſt, modo quædam ſignificata intelligantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11747" xml:space="preserve">Corſa eſt an-
                <lb/>
              tepagmenti faſcia, prima corſa eſt ea, quæ propior eſt lumini. </s>
              <s xml:id="echoid-s11748" xml:space="preserve">Ancones menſulæ ſunt a lateribus oſtij. </s>
              <s xml:id="echoid-s11749" xml:space="preserve">S. </s>
              <s xml:id="echoid-s11750" xml:space="preserve">lit-
                <lb/>
              teræ ſimiles, quæ ſuis capitibus in uolutis conulountur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11751" xml:space="preserve">Græce prothyrides nominantur, cartellas noſtri uocant,
                <lb/>
              pendent ſub corona ad antepagmenta ad perpendiculum imi ſupercilij, præter folium, quemadmodum in de-
                <lb/>
              ſcriptione uidemus, neque credendum est oſtio Ionici generis coronam adhiberi æque libratam capitulis colum-
                <lb/>
              narum, quemadmodum in Doricis præceptum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s11752" xml:space="preserve"># Quare, quod Philander obijcit, nihil eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s11753" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11754" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Fores</emph>
              ita compingantur, uti ſcapi cardinales ſint ex altitudine luminis totius duodecima parte.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11755" xml:space="preserve">inter duos ſcapos tympana ex duodecim partibus habeant ternas partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s11756" xml:space="preserve">Impagibus diſtributiones ita
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-04" xlink:href="note-514.01.175-04a" xml:space="preserve">40</note>
              fient, uti diuiſis altitudinibus in partes quinque, duæ ſuperiori, tres inferiori deſignentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11757" xml:space="preserve">Super me-
                <lb/>
              dium medij impages collocentur, ex reliquis alij in ſummo, alij in imo compingantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11758" xml:space="preserve">Latitudo impa-
                <lb/>
              gis fiat tympani tertia parte, cymatium ſexta parte impagis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11759" xml:space="preserve">Scaporum latitudines impagis dimidia
                <lb/>
              parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s11760" xml:space="preserve">Item replum de impage dimidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11761" xml:space="preserve">ſexta parte. </s>
              <s xml:id="echoid-s11762" xml:space="preserve">Scapi qui ſunt ante ſecundum pagmentum, di-
                <lb/>
              midium impagis conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11763" xml:space="preserve">Sin autem ualuatæ erunt, altitudines ita manebunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s11764" xml:space="preserve">in latitudinem
                <lb/>
              adijciatur amplius foris latitudo (ſi quadriforis futura eſt) altitudo adijciatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11765" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11766" xml:space="preserve">Hactenus dictum eſt de ijs partibus oſtiorum, quæ a lateribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11767" xml:space="preserve">ſuperioribus partibus collocantur, ſiue
                <lb/>
              marmorea, ſiue lapidea ſint, nunc de foribus agitur, id est de opere, quod materia conſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11768" xml:space="preserve"># Debebat exequi
                <lb/>
              Atticum genus, ſed quia pauca de illo dicenda ſunt, tranſtulit id negocium in finem capitis. </s>
              <s xml:id="echoid-s11769" xml:space="preserve">nos uocabula quæ-
                <lb/>
              dam more nostro declarabimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11770" xml:space="preserve">Si prius Ionici generis oſtium deſcribamus.</s>
              <s xml:id="echoid-s11771" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11772" xml:space="preserve">Ianua primus aditus eſt in ædes, a Iano dicta, a quo omnia rerum principia ſumebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11773" xml:space="preserve">Cæterum com-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-05" xlink:href="note-514.01.175-05a" xml:space="preserve">50</note>
              muni ratione oſtia dicuntur, ſiue exterius, ſiue interius aperiantur, ſiue etiam conuoluantur, Græci Thiras.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11774" xml:space="preserve">Vanum autem id eſt lumen hypothyron. </s>
              <s xml:id="echoid-s11775" xml:space="preserve"># Latera, antæ, ſeu parastadæ, ab antis autem ornamenta dicta ſunt
                <lb/>
              antepagmenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s11776" xml:space="preserve">Diſcrimen latini ponunt inter ianuam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11777" xml:space="preserve">portam; </s>
              <s xml:id="echoid-s11778" xml:space="preserve">nam vrbium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11779" xml:space="preserve">oppidorum portas, alio-
                <lb/>
              rum ædificiorum ianuas eſſe dicunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s11780" xml:space="preserve">ſed poſtea nomina confunduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11781" xml:space="preserve">poſticum eſt ianua posterior, Gtæci
                <lb/>
              pſeudothyrum appellant, quaſi falſam ianuam. </s>
              <s xml:id="echoid-s11782" xml:space="preserve">Anticum eſt anterior ianua. </s>
              <s xml:id="echoid-s11783" xml:space="preserve">Fores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11784" xml:space="preserve">ornamenta ita fiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11785" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Stipites, qui cardinibus imponuntur ſcapi cardinales dictia Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11786" xml:space="preserve">ita fieri debent, ut prius altitudo luminis
                <lb/>
              dignoſcatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s11787" xml:space="preserve">hanc in duodecim partes diuidunt, ex ijs una stipitum aut ſcaporum longitudini deſignetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11788" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Verbigratia, ſi lumen erit altum pedes 12. </s>
              <s xml:id="echoid-s11789" xml:space="preserve">pedem unum dabis cardinalibus ſcapis, id est dimidium inferiori,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s11790" xml:space="preserve">dimidium ſuperiori ſcapo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11791" xml:space="preserve">Scapi ſuis capitibus tanquam maſculi, cardinibus tanquàm fœminis imponun-
                <lb/>
              tur, alter in liminari inferiori, alter in ſuperiori, ubi ſunt litteræ q. </s>
              <s xml:id="echoid-s11792" xml:space="preserve">r. </s>
              <s xml:id="echoid-s11793" xml:space="preserve">Antiquitus his moribus utebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.175-06" xlink:href="note-514.01.175-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>