Vitruvius - De architectura libri decem

Scan	Original
71	39
72	40
73	41
74	42
75	43
76	44
77	45
78	46
79	47
80	48
81	49
82	50
83	51
84	52
85	53
86	54
87	55
88	56
89	57
90	58
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68

9664LIBER tes, alligant eorum alternis corijs coagmenta, & fic maxime ad æternitatem firmas perſiciunt
uirtutes.

Lapides ſunt quidam lateribus, angulis, planis æqualibus, quidam incertis. ſunt item & alĳ magnæmolis,
nec niſi machinis ad opus deducuntur; ſunt, & minuti quidam, qui uel una manu tractantur; ſunt & medĳ
nonnulli æqua, & tractabili magnitudine. ſtructura quæ ex quadratis magnis, uel mediocribus ordine, & non
aceruatim ad perpendiculum , normam, & libellam collocatis conficitur, ordinaria nominatur: minutam
Græcirecuſant eam ſcilicet, quæ ex molli cæmento ſtruitur, & intelligit de farctura media, item & ordinariam
illam, quæ ex quadrato ſaxo ſtruitur, prior enim incerta eſt, & dubia, nocetq́; materiæ extimæ, poſterior dif
ficilis, & impenſæ maioris. relinquitur his ordinaria, quæuel ex ſilice, uele durigeneris lapide ponitur. in or-
dinaria igitur structura, quæ lateritiam in collocatione lapidum imitatur; duplici modo lapides ponunt, ut
1110 inquit Vitru.

Haec autem duobus generibus ſtruuntur, ex his unum iſodomum, alterum pſeudiſodomum.
Iſodomum dicitur, cum omnia coria æqua craſsitudine fucrint ſtructa, pſeudiſodomum cum impa
res, & inæquales ordines coriorum diriguntur. Ea utraque ſunt ideo firma , quod ipſa cæmenta ſu@@
ſpiſſa, & ſolida proprietate, neque demateria poſſunt exugere liquorem, ſed conſeruant eam in ſ@o
humore ad ſummam uetuſtatem, ipſaq́; eorum cubilia primum plana , & librata poſita non patiuntur
ruere materiam, ſed perpetua parietum craſsitudine religata continent ad ſummam uetuſtatem.

Ordinaria ſtructura lateritiam imitatur iuxta modum collocandorum lapidum, ordinem enimſeruat, dupli-
cem tamen æqualem, & inæqualem. æqualis modus eſt, cum omnia coria æqua craſſitudine ſtruuntur. hinc eſt,
ut hoc ædificandi genus iſodomon dicatur. æquabilis enim ſpecies, & uniuſmodi in ſingulis ordinibus conſpici-
2220 tur. inæqualis modus eſt, cum ordme quidem collocantur lapides, & impares ipſi ſunt, & inæquales, quoniam
non æqua craſſitudine lapides in his ponuntur, hac ratione genus hoc, uel aniſodomon, ideſt inæqualis fabrican-
dimodus, uel pſeudiſodomon quaſi mentiens æquale genus, mentitur enim, quia ordinem ſeruat, utiſodomon,
ſed imparem & inæqualem. Vtrunque tamen genusfirmum eſt, tum ex parte extima, quæ cernitur, tum ex
parte media, nam in media non ſunt mollia cæmenta, ſed quæ ſunt ſpiſſa, & ſolida proprietate, & hac de cau-
ſa demateria non poſſunt exugere liquorem, unde euanida fiat: ex parte extima ſunt firma quia cubilia lapi-
dum bene ſunt coagmentata, plana, & librata & inter ſecohærentia. Quæ hactenus dicta ſunt diagramma-
te ostenduntur inferius, cumſuis notis.

Altera eſt quam emplecton appellant, qua etiam noſtri ruſtici utuntur, quorum frontes poliun
tur, reliqua uti ſunt nata, cum materia collocata, alternis alligant coagmentis: ſed noſtri celeritate ſtu-
3330 dentes, erecta coria locantes, frontibus ſeruiunt, & in medio farciunt, fractis ſeparatim cum materia
cæmentis, ita tres ſuſcitantur in ea cruſtæ, duæ frontium, & una media farcturæ. Græci uero non
ita, ſed plana collocantes, & longitudines coriorum alternis coagmentis in craſsitudinem inſtruentes;
non media farciunt, ſed eſuis frontatis perpetuum, & in unam craſsitudinem parietem conſolidant, &
præter cætera interponunt ſingalos perpetua craſsitudine utraque parte frontatos, quos diatonos
appellant, qui maximè religando confirmant parietum ſoliditatem .

In ſtructura latinorũ, & in´inſtructione oculis potius, quàm firmitati conſulebatur , unde Plin. Ruinarum
urbis ea maxima cauſa, quod furto calcis ſine ferrumine ſuo cæmenta componuntur, lib. 37. 23. Græci di-
ligentiores erant, frontes enim coagmentis religabant, lateres per craßitudinem muri longos interponebant,
quibus frontes inter ſe continebantur, hos diatonos quaſi extentos uocabant, erant autem farcturæloco, quia
4440 partes medias continenter replebant , ſed in unam craßitudinem parietem conſolidabant, nec crustas illas ſu-
ſcitabant, quemadmodum latini, crustæ nomine non dubitauit author farcturam mediam nominare.

Itaqve ſi quis uoluerit ex his commentarijs animaduertere, & eligere genus ſtructuræ perpetui-
tatis poterit rationem habere.

Non firmas tantum, ſed ſpecioſas quoque ſtructuras eligere ex Vitruuianis commentarĳs facultas erit, ſed
utilitati potius inſeruiendum, unde Vitr.

Non enim quæ ſuntemolli cæmento ſubtilifacie uenuſtatis, non eæ poſſunt eſſe in uetuſtatem
non ruinoſæ.

Negantes particulæ multæ obſcurant ſenſum, ſedratio facilis, quæ inquit uenuſtati conſulunt, potius quam
uetustati, quales ſunt, quæ exmolli cæmento struuntur, ruinoſæ neceſſario ſunt. molle cæmentum, & hic &
5550 ſuperius nominauit, ut uideatur plura eſſe cæmentorum genera, quod & Plin. lib. 36. innuit, dum dicit, cum
hoc etiam in cæmentis multorum generum accidat, & infra. ereliquis pallidus in cæmento raro utilis eſt, erāt
& parietes, formacei dicti, de quibus Plin. lib. 35. cap. 14. hunc in modum . Quidnon & in Aphrica, Hiſpa-
niaq́: ex terra parietes, quos appellant formaceos, quoniam in forma circundati utrinque duabus tabulis in-
farciuntur, ueriusq́; instruuntur, æuis durant, incorrupti imbribus, uento, ignibus, omniq́ue cæmento firmio-
res? Sed adlateritios ueniamus, de quibus copioſe Vitr. hoc loco tractat. ſumpto prius testimonio ab ipſa
parietum æſtimatione, in quo uidetur comparare lateritios parietes cum his quie molli cæmento fiunt, ut cum
Plinio dicamus lateritios inſtrui, cæmentitios infarciri, inquit igitur Vitr.

Itaqve cum arbitria communium parietum ſumuntur, non æſtimant eos, quanti facti fuerint;
ſed cum ex tabulis inueniunt eorum locationes, pretio præteritorum annorum ſingulorum deducunt
6660

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
71	39
72	40
73	41
74	42
75	43
76	44
77	45
78	46
79	47
80	48
81	49
82	50
83	51
84	52
85	53
86	54
87	55
88	56
89	57
90	58
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68

Scan	Original
71	39
72	40
73	41
74	42
75	43
76	44
77	45
78	46
79	47
80	48
81	49
82	50
83	51
84	52
85	53
86	54
87	55
88	56
89	57
90	58
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68

Scan	Original
71	39
72	40
73	41
74	42
75	43
76	44
77	45
78	46
79	47
80	48
81	49
82	50
83	51
84	52
85	53
86	54
87	55
88	56
89	57
90	58
91	59
92	60
93	61
94	62
95	63
96	64
97	65
98	66
99	67
100	68