376344LIBER
occludunt.
Cæterum liquet binc etiamnum quam ob cauſam in diuerſa procedens nauigium plus ſpatij, quàm
@@mi palmula tranſmit@at. Eadem enim magnitudo eadem ui mota in aere magis, quàm in aqua prouehitur.
ſit a b. remus, & c. ſcalmus, atque a. remi manubrium, quod intra nauigium extat, atque b. palmula.
quæting tur ſalo, itaque ſi a. remi caput tranſlatum fuerit eò ubi d. non erit b. ubi e. quando b e.
par eſt lineæ a d. eſſet nanque diuerſum ab eo palmæ extimo ſpatium æquale, uerum minus decurrit. erit
168[Figure 168]d a c b e gitur ubi f. Quamobrem g. punctum ſecat qui-
dem a b. lineam ſed minime ſecundum c. ut
potè cum aliquanto inferius ſit eo, palmulæq́; pro-
pinquius, minor enim est b f. quemadmodum, &
1110 g f. quàm d g. nam trianguli ſimiles inter ſe ſunt.
immotum autem erit medium illud, in quo c. ſi-
quidem b. remi extremum, quod lauatur undis in auerſum a. tendit, quod intra nauigium eſt, ſe a conce-
dit eo, ubi d. quo circa, & nauigium illuc tranſuehetur, quo remi ſcapulus fuerit deportatus. Idipſum
quoque & gubernaculum facit, præterquam quod nihil in anterior a mouendo nauigio confert, ſicuti diximus
ſupra, uerum puppim duntaxat, ultro citroq́; in obliquum detorquet, hoc enim pacto prora in contrarium ſpe-
ctat. Quamobrem qua parte gubernaculum carinæ alligatur, eam pro medio quodam molis dimounendæ ac-
@ipi debet, æque, atque ſcalmus in remo. At medium illud cedit, perinde ut clauus uerſatur: utique ſi intror-
ſum medium id obuertataur, ipſa etiam puppis eò tranſuehitur, prora uero m contra arium uergit, quippe cum
ipſa ſit in eodem, toatum nauigium ſimual deflectitur. Quando igitur breuis motio a puppi facta fue-
2220 rit, ob nauis longitudinem, quæ eſt a puppi ad propram, extremitas proræ deſignabit maximam circunfe-
rentiæ partem, & maiorem illa quam deſignaſſet longitudo a puppi ad malum, ideo recte fit ut gubernaculum,
quod eſt motionis principium, tanquam angulus in extremo collocetur.
@@mi palmula tranſmit@at. Eadem enim magnitudo eadem ui mota in aere magis, quàm in aqua prouehitur.
ſit a b. remus, & c. ſcalmus, atque a. remi manubrium, quod intra nauigium extat, atque b. palmula.
quæting tur ſalo, itaque ſi a. remi caput tranſlatum fuerit eò ubi d. non erit b. ubi e. quando b e.
par eſt lineæ a d. eſſet nanque diuerſum ab eo palmæ extimo ſpatium æquale, uerum minus decurrit. erit
168[Figure 168]d a c b e gitur ubi f. Quamobrem g. punctum ſecat qui-
dem a b. lineam ſed minime ſecundum c. ut
potè cum aliquanto inferius ſit eo, palmulæq́; pro-
pinquius, minor enim est b f. quemadmodum, &
1110 g f. quàm d g. nam trianguli ſimiles inter ſe ſunt.
immotum autem erit medium illud, in quo c. ſi-
quidem b. remi extremum, quod lauatur undis in auerſum a. tendit, quod intra nauigium eſt, ſe a conce-
dit eo, ubi d. quo circa, & nauigium illuc tranſuehetur, quo remi ſcapulus fuerit deportatus. Idipſum
quoque & gubernaculum facit, præterquam quod nihil in anterior a mouendo nauigio confert, ſicuti diximus
ſupra, uerum puppim duntaxat, ultro citroq́; in obliquum detorquet, hoc enim pacto prora in contrarium ſpe-
ctat. Quamobrem qua parte gubernaculum carinæ alligatur, eam pro medio quodam molis dimounendæ ac-
@ipi debet, æque, atque ſcalmus in remo. At medium illud cedit, perinde ut clauus uerſatur: utique ſi intror-
ſum medium id obuertataur, ipſa etiam puppis eò tranſuehitur, prora uero m contra arium uergit, quippe cum
ipſa ſit in eodem, toatum nauigium ſimual deflectitur. Quando igitur breuis motio a puppi facta fue-
2220 rit, ob nauis longitudinem, quæ eſt a puppi ad propram, extremitas proræ deſignabit maximam circunfe-
rentiæ partem, & maiorem illa quam deſignaſſet longitudo a puppi ad malum, ideo recte fit ut gubernaculum,
quod eſt motionis principium, tanquam angulus in extremo collocetur.
Eivsqve uela cum ſint, per altitudinem mediam mali pendentia non potendentia non poteſt habere nauis cele-
rem curſum: cum autem in ſummo cacumine antennæ ſubductæ ſunt, tunc uehementiori progreditur
impetu, quod non proxime calcem mali, quod eſt loco centri. Sed in ſummo longius, & ab eo pro-
greſſa recipiunt in ſe uela uentum, itaque uti uectis ſub onere ſubiectus, ſi per medium premitur, du-
rior eſt, neque incumbit. Cum autem caput eius ſummum dedicitur, faciliter onus extollit. Simi-
liter uela cum ſunt per medium temperata, minorem habent uirtutem. Quę autem in capite mali
ſummo collocantur, diſcedentia longius a centro, non acriore ſed codem flatu preſsione cacuminis
uehementius congunt progredi nauem.
3330rem curſum: cum autem in ſummo cacumine antennæ ſubductæ ſunt, tunc uehementiori progreditur
impetu, quod non proxime calcem mali, quod eſt loco centri. Sed in ſummo longius, & ab eo pro-
greſſa recipiunt in ſe uela uentum, itaque uti uectis ſub onere ſubiectus, ſi per medium premitur, du-
rior eſt, neque incumbit. Cum autem caput eius ſummum dedicitur, faciliter onus extollit. Simi-
liter uela cum ſunt per medium temperata, minorem habent uirtutem. Quę autem in capite mali
ſummo collocantur, diſcedentia longius a centro, non acriore ſed codem flatu preſsione cacuminis
uehementius congunt progredi nauem.
Sic Ariſtoteles quæſtione ſexta.
Cur quanto altius antennæ ſubductæ ſunt, tanto celerius nauigia currunt
eodem uelo, ac uento pari? An quod malus quaſi uectis ſit, ac preß io statumen illud excauatum, cui malus
impactus eſt, mouendumq́; pondus naguigium, quod uero mouet quantum ſlatus capitur uelo; ſed ſi eò faci-
lius citiusq́; uis eadem idem ponderis mouere ſolet, quo longius uectis fulchrum abſiſtet, ergo antennæ al-
tius ſubductæ efficiunt ut uelum etiam magis diſtet a carina, & imis stateuminibus, quæ preßionis uice
funguntur.
eodem uelo, ac uento pari? An quod malus quaſi uectis ſit, ac preß io statumen illud excauatum, cui malus
impactus eſt, mouendumq́; pondus naguigium, quod uero mouet quantum ſlatus capitur uelo; ſed ſi eò faci-
lius citiusq́; uis eadem idem ponderis mouere ſolet, quo longius uectis fulchrum abſiſtet, ergo antennæ al-
tius ſubductæ efficiunt ut uelum etiam magis diſtet a carina, & imis stateuminibus, quæ preßionis uice
funguntur.
Et remi circa ſcalmos ſtrophis religati, cum manibus impelluntur, &
reducntur, extremis pro-
gredientibus a centro palmis in maris uadis, ſummam impulſu uehementi protrudunt porrectam na-
uem ſecante prora liquoris raritatem.
gredientibus a centro palmis in maris uadis, ſummam impulſu uehementi protrudunt porrectam na-
uem ſecante prora liquoris raritatem.
Remus est inſtar uectis, ſcalmus preſſio eſt, mare onus, ſcapus uectis alter eſt a ſcalmo ad mare, alter a ſcal-
4440 mo ad manubrium. idem effectus qui & uectis est, & libræ circa maiores, & minores ſcapos. Quærit igitur
Aristoteles quæstione quarta. cur maxime nauim pellunt.
4440 mo ad manubrium. idem effectus qui & uectis est, & libræ circa maiores, & minores ſcapos. Quærit igitur
Aristoteles quæstione quarta. cur maxime nauim pellunt.
Onervm ucro maxima pondera cum feruntur a phalangarijs exaphoris, &
tetraphoris, exami-
nantur per ipſa media centra phalangarum, uti indiuiſi oneris ſolido pondere, certa quadam diuiſio-
nis ratione æquas partes collis ſinguli ferant operarij. Mediæ enim partes phalangarum, quibus lora
tetraphororum inuehuntur, clauis ſunt finitæ, ne labantur in unam uel alteram parteim. Cum enim
extra finem centri promouentur, premunt eius collum, ad quem propius acceſſerunt, quemadmo-
dum in ſtatera æquipondium cum examine progreditur ad fines ponderationum.
nantur per ipſa media centra phalangarum, uti indiuiſi oneris ſolido pondere, certa quadam diuiſio-
nis ratione æquas partes collis ſinguli ferant operarij. Mediæ enim partes phalangarum, quibus lora
tetraphororum inuehuntur, clauis ſunt finitæ, ne labantur in unam uel alteram parteim. Cum enim
extra finem centri promouentur, premunt eius collum, ad quem propius acceſſerunt, quemadmo-
dum in ſtatera æquipondium cum examine progreditur ad fines ponderationum.
Quærit Ariſtoteles nona &
uigeſima quæſtione, cur cum duo homines par onus phalangant, ligno, uel alio
quopiam id generis haud pro rata parte opprimuntur, ſi pondus a medio recedens alterutram in partem de-
5550 clinat, uerum ea ſarcina tãto magis urgetur, quanto ferentem propius accedit? an quoniam (reſpondet) palan-
ca illorum, qui huiuſmodi uectur æ dant operam, fit uectis, at que onus ipſum preßio, qui uero ſuccollantium est
oneri uicinior, pondus alias mouendum, & alter, quod mouet. Sed hic quo longius onere abſistit, eò facilius
dimouet, ſuumq́; inferendo conſortem magis premens adigit ſolo: ut pote cum onus impoſitum collo eiuſmodi,
proindeq́; preſſionis uicem gerens, contra nitatur. At cum onus iuxta medium hastilis collocatur, neuter ma-
gis alterum grauat, aut emouet, immo uterque utrique fit æquabiliter pondus. Phalangarij baiuli ſunt a
phalangis teretibus fustibus, quibus onera feruntur. qui ſi ſeni ſunt, exaphori, ſi quaternia, tetraphori no-
minantur.
quopiam id generis haud pro rata parte opprimuntur, ſi pondus a medio recedens alterutram in partem de-
5550 clinat, uerum ea ſarcina tãto magis urgetur, quanto ferentem propius accedit? an quoniam (reſpondet) palan-
ca illorum, qui huiuſmodi uectur æ dant operam, fit uectis, at que onus ipſum preßio, qui uero ſuccollantium est
oneri uicinior, pondus alias mouendum, & alter, quod mouet. Sed hic quo longius onere abſistit, eò facilius
dimouet, ſuumq́; inferendo conſortem magis premens adigit ſolo: ut pote cum onus impoſitum collo eiuſmodi,
proindeq́; preſſionis uicem gerens, contra nitatur. At cum onus iuxta medium hastilis collocatur, neuter ma-
gis alterum grauat, aut emouet, immo uterque utrique fit æquabiliter pondus. Phalangarij baiuli ſunt a
phalangis teretibus fustibus, quibus onera feruntur. qui ſi ſeni ſunt, exaphori, ſi quaternia, tetraphori no-
minantur.
Eadem ratione iumenta, cum iuga eorum ſubiugiorum loris per medium temperantur, ęqua-
liter trahunt onera; cum autem impates ſunt eorum uirtutes, & unum plus ualendo premit alterum
6660
liter trahunt onera; cum autem impates ſunt eorum uirtutes, & unum plus ualendo premit alterum
6660