Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (15) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1614" xml:space="preserve">
                <pb o="15" file="514.01.047" n="47" rhead="PRIMVS."/>
              paſſon, diapaſon cum diateſſaron, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1615" xml:space="preserve">diapente diapaſſon. </s>
              <s xml:id="echoid-s1616" xml:space="preserve">Ratio horum nominum ſuo loco explicabitur Muſi
                <lb/>
              ci Arithmeticis nominibus uti noluerunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1617" xml:space="preserve">Sed duplœ loco diapaſon, ſeſquialterœ diapente, ſeſquitertiœ dia-
                <lb/>
              teſſaron uti uoluerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s1618" xml:space="preserve">cauſa ſuo loco reddetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1619" xml:space="preserve">neceſſe uerò est, ( modo iucundiſſimè ad aures pertinere de-
                <lb/>
              beant ſoni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1620" xml:space="preserve">uoces:) </s>
              <s xml:id="echoid-s1621" xml:space="preserve">ut inter grauem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1622" xml:space="preserve">acutum ſonum proportio cadat: </s>
              <s xml:id="echoid-s1623" xml:space="preserve">ſimile quid in stellarum conſen-
                <lb/>
              ſu ineſſe opus eſt, ut earum in terris uirtus efficacior ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s1624" xml:space="preserve">Regulæ igitur Arithmetici efficiunt Muſicam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1625" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Aſtrologiam inter ſe conuenire: </s>
              <s xml:id="echoid-s1626" xml:space="preserve">quoniam proportio & </s>
              <s xml:id="echoid-s1627" xml:space="preserve">comparatio communis eſt omnibus rebus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1628" xml:space="preserve">quœ ſub men
                <lb/>
              ſuram, numerum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1629" xml:space="preserve">pondus collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1630" xml:space="preserve">Sed Geometricæ regulœ, quœ ad Opticen transferuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1631" xml:space="preserve">ad ea
                <lb/>
              quœin cœlo uidentur, ab Aſtronomis ſumuntur, quatenus ij rationem reddunt radiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1632" xml:space="preserve">aſpectuum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1633" xml:space="preserve">
                <lb/>
              interuallorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s1634" xml:space="preserve">hinc eſt quòd Aſtrologia non ſolum cum ipſa Muſica, ſed etiam cum Geometria commumonem
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.047-01" xlink:href="note-514.01.047-01a" xml:space="preserve">10</note>
              babeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s1635" xml:space="preserve">quatenus Optice ab ipſa Geometria lineam ſumit, quæ radius efficitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s1636" xml:space="preserve">cum uiſus additur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1637" xml:space="preserve">quœ igitur
                <lb/>
              dicta ſunt, his infraſcriptis deſcrim inibus innoteſcunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s1638" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1639" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ergo</emph>
              ſatis abundè uidetur feciſſe, qui ex ſingulis doctrinis partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1640" xml:space="preserve">rationes earum mediocriter
                <lb/>
              habet notas eas, quæ neceſſariæ ſunt ad Architecturam, uti ſi quid de his rebus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1641" xml:space="preserve">artibus iudicare,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1642" xml:space="preserve">probare opus fuerit, ne deſiciatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1643" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1644" xml:space="preserve">Huiuſmodi terminus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1645" xml:space="preserve">modus eſt in perdiſcendis tot ſcientijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1646" xml:space="preserve">diſciplinis: </s>
              <s xml:id="echoid-s1647" xml:space="preserve">ſed quoniã ſupra dictum eſt{non
                <lb/>
              enim debet, nec potes̄t eſſe Architectus Grammaticus, ut Aristarchus } & </s>
              <s xml:id="echoid-s1648" xml:space="preserve">reliqua, ideò hic declarat illud,
                <lb/>
              non debet, inquiens.</s>
              <s xml:id="echoid-s1649" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1650" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvibvs</emph>
              autem natura tantum tribuit ſolertiæ, acuminis, memoriæ, ut poſsint Geometriam,
                <lb/>
              Aſtrologiam, Muſicen, cæterasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1651" xml:space="preserve">diſciplinas penitus habere notas: </s>
              <s xml:id="echoid-s1652" xml:space="preserve">prætereunt officia Architccto-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.047-02" xlink:href="note-514.01.047-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1653" xml:space="preserve">efficiuntur Mathematici: </s>
              <s xml:id="echoid-s1654" xml:space="preserve">itaque faciliter contra eas diſciplinas diſputare poſſunt, quod pluri-
                <lb/>
              bus telis diſciplinarum ſunt armati. </s>
              <s xml:id="echoid-s1655" xml:space="preserve">hi autem inueniuntur raro.</s>
              <s xml:id="echoid-s1656" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1657" xml:space="preserve">Licet Architectus diuino quodam munere perfectè diſciplinas conſequi poſſet, non eſſet tamen Architectus
                <lb/>
              uocandus ob eam perfectionem: </s>
              <s xml:id="echoid-s1658" xml:space="preserve">nam ſic eruditus extra terminos Architecturæ egrederetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1659" xml:space="preserve">non quatenus
                <lb/>
              Architectus eas calleret, ac propterea ualidior Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1660" xml:space="preserve">ratio fit contra Pythium Atchitectum: </s>
              <s xml:id="echoid-s1661" xml:space="preserve">quoniam pri-
                <lb/>
              mum ostenſum eſt ab experientia illius opinionem infirmam eſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s1662" xml:space="preserve">postea ratione id fieri non poſſe comprobatum
                <lb/>
              eſt, ac demum etiam ſi fieri poſſet, non eſſet conueniens. </s>
              <s xml:id="echoid-s1663" xml:space="preserve">ſimilibus his argumentis Plato, Ariſtoteles, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1664" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Galenus uti ſolent, cum illi de oratoris munere, hic de iudicis officio loquitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1665" xml:space="preserve">igitur hoc loco dicam rem ma-
                <lb/>
              ximè animaduertendam: </s>
              <s xml:id="echoid-s1666" xml:space="preserve">ſi quis igitur ſciret, quibus terminis quœq; </s>
              <s xml:id="echoid-s1667" xml:space="preserve">ars, uel ſcientia clauderetur, ſtatimq́ue
                <lb/>
              noſceret, ſi quis extra eos exiret, proculdubio tot, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1668" xml:space="preserve">tam pulchras res inueniret, ut admirationi omnibus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.047-03" xlink:href="note-514.01.047-03a" xml:space="preserve">30</note>
              eſſet: </s>
              <s xml:id="echoid-s1669" xml:space="preserve">nam qui rerum proprietates habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1670" xml:space="preserve">diſcrimina earum tenet, facile & </s>
              <s xml:id="echoid-s1671" xml:space="preserve">communiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1672" xml:space="preserve">ſimilitudi-
                <lb/>
              nes habere potest. </s>
              <s xml:id="echoid-s1673" xml:space="preserve">Sed rarior es admodum ſunt huiuſmodi homines. </s>
              <s xml:id="echoid-s1674" xml:space="preserve">Prætereaſæpe incidit diſputatio de prin-
                <lb/>
              cipijs alicuius ſcientiœ ſœpe de ijs, quæ ſub illis principijs continentur, nullus artifex de principijs ſuis diſputat
                <lb/>
              contra ea negantes, modo in ſua ſcientia permaneat: </s>
              <s xml:id="echoid-s1675" xml:space="preserve">nam cum principijs nihil ſit prius, quomodo concludere
                <lb/>
              de principijs aliquid potest; </s>
              <s xml:id="echoid-s1676" xml:space="preserve">cum concluſio ex antecedentibus proficiſcatur? </s>
              <s xml:id="echoid-s1677" xml:space="preserve">quod ſi diſputare uellet, extra ter-
                <lb/>
              minos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1678" xml:space="preserve">limites ſuœartis egredieum eſſet neceſſe, communioremq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1679" xml:space="preserve">ſcientiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1680" xml:space="preserve">ampliorem aſciſceret,
                <lb/>
              qua probare poſſet ea, quœ de principijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s1681" xml:space="preserve">hinc Vitruuius dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s1682" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1683" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              faciliter contra eas diſciplinas diſputare poſſunt, quod pluribus telis diſciplinarum ſunt
                <lb/>
              armati. </s>
              <s xml:id="echoid-s1684" xml:space="preserve">hi autem inueniuntur raro, ut aliquando fuerunt Ariſtarchus Samius philoſophus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1685" xml:space="preserve">Archi-
                <lb/>
              ta Tarentinus, Philolausq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1686" xml:space="preserve">Apollonius Pergameus, Erathoſthenes Cyreneus, Archimedes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1687" xml:space="preserve">Sco-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.047-04" xlink:href="note-514.01.047-04a" xml:space="preserve">40</note>
              pinas ab Syracuſiis, qui multas res organicas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1688" xml:space="preserve">Geometricas, numero, naturalibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1689" xml:space="preserve">rationibus in-
                <lb/>
              uentas; </s>
              <s xml:id="echoid-s1690" xml:space="preserve">atque explicatas poſteris reliquerunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s1691" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1692" xml:space="preserve">De his omnibus Plinius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1693" xml:space="preserve">alij, alibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1694" xml:space="preserve">etiam Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1695" xml:space="preserve">cui: </s>
              <s xml:id="echoid-s1696" xml:space="preserve">magis credendum eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1697" xml:space="preserve">cœterum animaduertenda
                <lb/>
              eſt ſequens argumentatio.</s>
              <s xml:id="echoid-s1698" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1699" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              ergo talia ingenia naturali ſolertia non paſsim cunctis gentibus, ſed paucis uiris habere con
                <lb/>
              cedatur, officium uerò Architecti omnibus eruditionibus debeat eſſe exercitatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1700" xml:space="preserve">ratio propter
                <lb/>
              amplitudinem rei permittat, non iuxta neceſsitates ſummas, ſed etiam mediocres ſcientias habere di-
                <lb/>
              ſciplinarum: </s>
              <s xml:id="echoid-s1701" xml:space="preserve">Peto Cæſar & </s>
              <s xml:id="echoid-s1702" xml:space="preserve">a te, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1703" xml:space="preserve">ab alijs, qui mea uolumina ſunt lecturi, ut ſi quid parum ad Artis
                <lb/>
              Grammaticę regulam fuerit explicatum, ignoſcatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1704" xml:space="preserve">Namq; </s>
              <s xml:id="echoid-s1705" xml:space="preserve">non uti ſummus Philoſophus nec Rhetor
                <lb/>
              diſertus, nec Grammaticus ſummis rationibus artis exercitatus, ſed ut Architectus his literis imbutus
                <lb/>
              hæc niſus ſum ſcribere.</s>
              <s xml:id="echoid-s1706" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1707" xml:space="preserve">Maximx circunductione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1708" xml:space="preserve">plena oratione concludit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1709" xml:space="preserve">quod ut intelligatur, ſciendum est, cum quis
                <lb/>
              ampla oratione uti uelit, ad circunductionem ſe uertit: </s>
              <s xml:id="echoid-s1710" xml:space="preserve">eſt enim circunductio quœdam orationis forma, qua
                <lb/>
              diu ſuſpenſus legentis, uel audientis animus tenetur, priuſquàm ad finem perueniatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s1711" xml:space="preserve">cum igitur alius ſenſus
                <lb/>
              requiritur, utiſolemus huiuſmodi particulis, cum, quanꝗ̃, non ſolum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1712" xml:space="preserve">alijs ſimilibus, ex his pluribus uti-
                <lb/>
              tur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s1713" xml:space="preserve">in hac circunductione, donec ad finem perueniat, colligatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1714" xml:space="preserve">ibi. </s>
              <s xml:id="echoid-s1715" xml:space="preserve">Peto Cœſar abs te, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1716" xml:space="preserve">ab his, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1717" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              liqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s1718" xml:space="preserve">Plena autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1719" xml:space="preserve">referta oratio est argumentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1720" xml:space="preserve">rationibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s1721" xml:space="preserve">nam a rerum natura argumentatur
                <lb/>
              cum dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s1722" xml:space="preserve">Sed paucis uiris habere concedatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1723" xml:space="preserve">Et ab officio Architecti, cum dicit, {officium uerò Archi-
                <lb/>
              tecti omnibus eruditionibus } inde ab rebus ipſis, cum dicit { & </s>
              <s xml:id="echoid-s1724" xml:space="preserve">ratio propter amplitudmem rei permit-
                <lb/>
              tat} ac tandem ſenſum colligit { Peto Cæſar abſte,} ſimili orationis forma utitur Ariſtoteles primo Rheto-
                <lb/>
              ricorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1725" xml:space="preserve">eſt pulcherrima referta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1726" xml:space="preserve">plena & </s>
              <s xml:id="echoid-s1727" xml:space="preserve">magnitudini orationis maximè accommodata. </s>
              <s xml:id="echoid-s1728" xml:space="preserve">Ignoſcent-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.047-06" xlink:href="note-514.01.047-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>