Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
41
(9)
42
(10)
43
(11)
44
(12)
45
(13)
46
(14)
47
(15)
48
(16)
49
(17)
50
(18)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(17)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div86
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
41
">
<
pb
o
="
17
"
file
="
514.01.049
"
n
="
49
"
rhead
="
PRIMVS.
"/>
<
note
style
="
it
"
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
# # # ver ſecundũ ordinẽ accipiẽ \\ dæ quantitatis. ordinatio
<
lb
/>
# # uel ſecundum quantitatem
<
lb
/>
# # # vel ſecundum reſponſum \\ quantitatis. ſymmetria.
<
lb
/>
# uel in ſe
<
lb
/>
Forma uniuerſa omnium, quæ \\ arte fiunt conſideratur. # # uel ſecundum qualitatem:\\diſpoſitio
<
lb
/>
# uel comparata # ad aſpeεtum, ſic Eurythmia.
<
lb
/>
# # ad id, quod decet, ſic decor.
<
lb
/>
# # ad uſum, ſic diſtributio.
<
lb
/>
</
note
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s1820
"
xml:space
="
preserve
">Nos ſingula dilucide interpretabimur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1821
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1822
"
xml:space
="
preserve
">Ordinatio, eſt modica membrorum operis commoditas, ſeparatim, uniuerſæq́ue proportionis ad
<
lb
/>
ſimmetriam comparatio, Hæc componitur ex quantitate, quæ Græce ποσότηςdicitur, quantitas au-
<
lb
/>
tem eſt, modulorum ex ipſius operis ſumptione, ſingulis membrorum partibus uniuerſi operis con-
<
lb
/>
ueniens effectus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1823
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s1824
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam multis in rebus inuenitur ordo, diſpoſitio, decor, diſtributio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1825
"
xml:space
="
preserve
">reliqua, quœ ſupradicta
<
lb
/>
ſunt, Ideò non dubitamus affirmare, quin hi termini ampliores, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1826
"
xml:space
="
preserve
">communes habeantur, qui ea ratione,
<
lb
/>
qua pluribus rebus accommodari poſſunt, diffiniendi ſunt, uniuerſalium enim uniuerſales oportet eße diffinitio-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.049-03
"
xlink:href
="
note-514.01.049-03a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
nes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1827
"
xml:space
="
preserve
">uocibus uniuerſalibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1828
"
xml:space
="
preserve
">fuſis explicari debent, cum uero eas quiſque artifex ad res ſibi ſubiectas
<
lb
/>
transferre uult, preßiores illas efficit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1829
"
xml:space
="
preserve
">proprias artis ſuæ, quemadmodum hoc loco a Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1830
"
xml:space
="
preserve
">fieri uide-
<
lb
/>
mus in his rebus diffiniendis, nos primum in ipſa ordinatione, deinde in alijs id conſiderabimus: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1831
"
xml:space
="
preserve
">certum
<
lb
/>
eſt ordinem communi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1832
"
xml:space
="
preserve
">ampla ratione & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1833
"
xml:space
="
preserve
">ſuapte ui nihil aliud eſſe niſi cum res propria ratione prœponit
<
lb
/>
unum alteri, hinc eſt, quodubi ordo eſt ante & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1834
"
xml:space
="
preserve
">poſt eſſe neceſſe ſit, ante uero & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1835
"
xml:space
="
preserve
">poſt ſunt communes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1836
"
xml:space
="
preserve
">am-
<
lb
/>
pli rerum termini: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1837
"
xml:space
="
preserve
">dixi autem propria ratione, quoniam multis in rebus ineſt ante & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1838
"
xml:space
="
preserve
">poſt, in quibus nullus
<
lb
/>
eſt ordo, quoniam illud ante & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1839
"
xml:space
="
preserve
">poſt, non ex propria rei natura oritur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1840
"
xml:space
="
preserve
">neceſſitas enim quœdam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1841
"
xml:space
="
preserve
">natura-
<
lb
/>
lis rerum conſequutio in ordine requiritur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1842
"
xml:space
="
preserve
">quando igitur quod ſua natura, prœcedere debet prœcedit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1843
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
quod ſequi oportet, ſequitur, tunc ordo proprie dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1844
"
xml:space
="
preserve
">Sed hæc ratio uniuerſalis eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1845
"
xml:space
="
preserve
">multis rebus accom
<
lb
/>
modari poteſt: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1846
"
xml:space
="
preserve
">ſed hanc Architectus reddit preſſiorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1847
"
xml:space
="
preserve
">contractiorem, idem quiſque artifex facit; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1848
"
xml:space
="
preserve
">ad
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.049-04
"
xlink:href
="
note-514.01.049-04a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ordinem enim, qui in ſingulis artibus eſt propoſitus, quiſque eam accommodat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1849
"
xml:space
="
preserve
">Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1850
"
xml:space
="
preserve
">Ergo (inquit) ordinem
<
lb
/>
eſſe cum in artificio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1851
"
xml:space
="
preserve
">opere ſua ui quantitas quædam prœponitur, quœdam ſequitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1852
"
xml:space
="
preserve
">ſolent enim artifices
<
lb
/>
quantitatem unam præſumere (quam modulum appellant) quœ ſit ratio totius operis metiendi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1853
"
xml:space
="
preserve
">Hac ratio-
<
lb
/>
ne ordinis diffinitio propria facta eſt applicatione ſcilicet communium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1854
"
xml:space
="
preserve
">uniuerſalium terminorum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1855
"
xml:space
="
preserve
">nulla
<
lb
/>
enim de quantitate, de opere, de modulis mentio facta est in uniuerſalis ordinis diffinitione, quam nos attu-
<
lb
/>
limus, ſed in uniuerſum diximus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1856
"
xml:space
="
preserve
">rem in ordine prœponi quœ præponenda eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1857
"
xml:space
="
preserve
">ſubſequi, quœ ſequi debet,
<
lb
/>
ſiue res illa quantitas, ſiue qualitas, ſiue tempus, ſiue actio, ſiue motio, ſiue aliud ſit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1858
"
xml:space
="
preserve
">Et in his poſitus est
<
lb
/>
ſcientiarum orbis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1859
"
xml:space
="
preserve
">cōmunicatio, ſunt enim rerum plurium rationes eædẽ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1860
"
xml:space
="
preserve
">Vt igitur in his, quæ ſupra iecimus,
<
lb
/>
fundamenta perſiſtamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1861
"
xml:space
="
preserve
">Ordo eſt in his rebus quœ ad aliud referuntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1862
"
xml:space
="
preserve
">comparatio illa eſt imparium & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1863
"
xml:space
="
preserve
">inœ-
<
lb
/>
qualium rerum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1864
"
xml:space
="
preserve
">Quod in ordine ſit relatio, manifestum eſt, nam id quod prœcedit, ad id quod ſubſequitur, com
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.049-05
"
xlink:href
="
note-514.01.049-05a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
paratur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1865
"
xml:space
="
preserve
">quod uero comparatio ſit ex earum numero, quæ inæquales ſunt, id quoque apertum eſt, nam ſi om-
<
lb
/>
nes res æquales eſſent iam non omnes eſſent, hinc ordo eſt parium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1866
"
xml:space
="
preserve
">diſparium, œqualium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1867
"
xml:space
="
preserve
">inæqualium,
<
lb
/>
diſpenſatio; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1868
"
xml:space
="
preserve
">Ordo Architecti circa quantitatem uerſatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1869
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1870
"
xml:space
="
preserve
">in quantitate ordo reperitur, qui ad uniuerſum
<
lb
/>
opus & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1871
"
xml:space
="
preserve
">qui ad partes inter ſe comparatas refertur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1872
"
xml:space
="
preserve
">Idq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1873
"
xml:space
="
preserve
">intelligendum eſt hoc modo: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1874
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1875
"
xml:space
="
preserve
">ſi duplex ordo uide-
<
lb
/>
tur eſſe, tamen nullibireperiripoteſt, ut ordo partium inter ſe diſtinguatur ab ordine partium ad uniuerſum:
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1876
"
xml:space
="
preserve
">duplex autem dicitur, quoniam mente ac intelligentia ſeiungi, ac diſtingui poteſt utrumque a Vitruuio in
<
lb
/>
eadem ordinis diffinitione comprehenſum uidemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1877
"
xml:space
="
preserve
">Ordinatio (inquit) eſt modica membrorum operis com-
<
lb
/>
moditas ſeparatim, idest moderata partium aptitudo: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1878
"
xml:space
="
preserve
">nam moderari oportet quantitatem, quam ſumimus,
<
lb
/>
nam ſi immodica eſſet, ad parua membra menſuranda inepta eſſet, ſi exigua nimis, afferet incommoditatem
<
lb
/>
dum frequentius aſſumeretur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1879
"
xml:space
="
preserve
">commoda igitur eſſe debet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1880
"
xml:space
="
preserve
">apta: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1881
"
xml:space
="
preserve
">aptitudo igitur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1882
"
xml:space
="
preserve
">commoditas in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.049-06
"
xlink:href
="
note-514.01.049-06a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
eo ſita es̄t, ut modo quodam temperet in magnitudine partem quandam, ut cum alijs conuenire poſſit, in qua
<
lb
/>
moderatione pars una præcedere, altera ſequi debet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1883
"
xml:space
="
preserve
">prœcedit pars illa, a cuius magnitudine moderatio ſumi-
<
lb
/>
tur, ſequitur pars; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1884
"
xml:space
="
preserve
">quæ ea moderatione præfinitur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1885
"
xml:space
="
preserve
">in ordinatione igitur Architecti ineſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1886
"
xml:space
="
preserve
">ante, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1887
"
xml:space
="
preserve
">poſt,
<
lb
/>
quœ differentiœ oppoſitæſunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1888
"
xml:space
="
preserve
">non œquales, ad communem tamen referendæ ſunt terminum, is autem eſt
<
lb
/>
modus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1889
"
xml:space
="
preserve
">ordo; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1890
"
xml:space
="
preserve
">quod igitur ad mutuas partium comparationes attinet abſolutum est. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1891
"
xml:space
="
preserve
">Quod uero ſpectat ad
<
lb
/>
uniuerſi operis rationem his uerbis explicatur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1892
"
xml:space
="
preserve
">#Vniuerſaq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1893
"
xml:space
="
preserve
">proportionis ad ſymmetrium comparatio.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1894
"
xml:space
="
preserve
">Proportio eſt rerum ſub uno genere comprehenſarum comparatio: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1895
"
xml:space
="
preserve
">hæc in Architectura fit, dum certa ac prœ-
<
lb
/>
finita magnitudo ſumitur, quæ partium omnium in opere magnitudines moderetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1896
"
xml:space
="
preserve
">Exemplum hoc eſt Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1897
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
in tertio uolumine capite ſecundo cum elegantem ſpeciem templorum deſcribit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1898
"
xml:space
="
preserve
">hoc modo inquit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1899
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s1900
"
xml:space
="
preserve
">Huius rei ratio explicabitur ſic.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1901
"
xml:space
="
preserve
">#Frons loci, quæ in œde conſtituta fuerit, ſi tetraſtylos facienda fuerit,
<
lb
/>
diuidatur in partes undecim ſemis, præter crepidines, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1902
"
xml:space
="
preserve
">proiecturas ſpirarum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1903
"
xml:space
="
preserve
">ſi ſex erit columnarum, in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.049-07
"
xlink:href
="
note-514.01.049-07a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>