Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
71
71 (39)
72
72 (40)
73
73 (41)
74
74 (42)
75
75 (43)
76
76 (44)
77
77 (45)
78
78 (46)
79
79 (47)
80
80 (48)
< >
page |< < (39) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div138" type="section" level="2" n="45">
            <pb o="39" file="514.01.071" n="71" rhead="PRIMVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3503" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvemadmodvm</emph>
              in inſula Lesbo oppidum Mitylene magnificenter eſt ædificatum & </s>
              <s xml:id="echoid-s3504" xml:space="preserve">eleganter,
                <lb/>
              ſed poſitum non prudenter. </s>
              <s xml:id="echoid-s3505" xml:space="preserve">in qua ciuitate Auſter cum flat,homines ægrotant, cum Corus,tuſsiunt,
                <lb/>
              cum Septentrio, reſtituuntur in ſalubritatem,ſed in angiportis & </s>
              <s xml:id="echoid-s3506" xml:space="preserve">plateis, non poſſunt conſiſtere pro-
                <lb/>
              pter uehementiam frigoris.</s>
              <s xml:id="echoid-s3507" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3508" xml:space="preserve">Auster eſt calidus,ideo uitiat, unde homines ægrotant. </s>
              <s xml:id="echoid-s3509" xml:space="preserve">Corus humidus ideo, nocet, tuſſiunt igitur flante
                <lb/>
              Coro. </s>
              <s xml:id="echoid-s3510" xml:space="preserve">Septentrio eſt frigidus,ideò frigidi uehementia lædit: </s>
              <s xml:id="echoid-s3511" xml:space="preserve">non ineleganter igitur loquutus eſt Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3512" xml:space="preserve">nec impru-
                <lb/>
              denter cum ijs tribus uerbis uſus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s3513" xml:space="preserve"># Lesbos inſula est. </s>
              <s xml:id="echoid-s3514" xml:space="preserve">Aegei maris, cuius Metropolis Mitylene, a qua
                <lb/>
              hodie uniuerſa inſula nominatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3515" xml:space="preserve">Metelinum dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3516" xml:space="preserve">Est autem antiquorum ornament orum penitus pri-
                <lb/>
              uata. </s>
              <s xml:id="echoid-s3517" xml:space="preserve">Vergit ad ſeptentrionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s3518" xml:space="preserve">circuitus autem inſulc eſt centum & </s>
              <s xml:id="echoid-s3519" xml:space="preserve">ſexaginta millia paſſuum. </s>
              <s xml:id="echoid-s3520" xml:space="preserve">Mitylene igi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-01" xlink:href="note-514.01.071-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tur magnifice & </s>
              <s xml:id="echoid-s3521" xml:space="preserve">eleganter ædificata, ſed imprudenter poſita est, quia non excludit noxios uentorum flatus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3522" xml:space="preserve">huius rei exemplum oppidum Venetorum quod Ordeinoui dicitur, euidenter præbet,nam cum uniuerſum op-
                <lb/>
              pidum nouum ſit, studioſe uidetur ita extructum, ut omnes admittat uentorum flatus, plateæ, angiportusq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s3523" xml:space="preserve">,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s3524" xml:space="preserve">areæ omnes ad uentos directæ efficiunt, ut homines eius loci uaijs infirmitatibus ſint obnoxij. </s>
              <s xml:id="echoid-s3525" xml:space="preserve">Vitandi igi-
                <lb/>
              tur ſunt uentorum nocentes flatus, Sed cum in ſermonem de uentis inciderit Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s3526" xml:space="preserve">quærit quæ uis, quæ ra-
                <lb/>
              tio, quis effectus, quis numerus,quæ nomina ſint uentorum,& </s>
              <s xml:id="echoid-s3527" xml:space="preserve">ſuper his philoſophatur, dicens.</s>
              <s xml:id="echoid-s3528" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3529" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ventvs</emph>
              autem eſt aeris fluens unda, cum incerta motus redundantia.</s>
              <s xml:id="echoid-s3530" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3531" xml:space="preserve">Quemadmodum maris unda eſt unita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3532" xml:space="preserve">collecta pars aquæ, in aliquam partem mota, ita uentum ponit
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3533" xml:space="preserve">eſſe aeris partem quandam in ſe coactam, quæ aliò uergat. </s>
              <s xml:id="echoid-s3534" xml:space="preserve">ideo dixit uentum eſſe aeris fluentem un-
                <lb/>
              dam, cum incerta motus redundatione. </s>
              <s xml:id="echoid-s3535" xml:space="preserve">ſatis erat dicere undam, nam unda eſſe non potest niſi fluat. </s>
              <s xml:id="echoid-s3536" xml:space="preserve">qua ra-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-02" xlink:href="note-514.01.071-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tione autem ſit incerta motus redundantia, nam quandoque minus, quandoque plus mouetur aer,inferius no-
                <lb/>
              tumerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s3537" xml:space="preserve"># Naſcitur cum feruor offendit humorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3538" xml:space="preserve">impetus feruoris exprimit uim ſpiritus flantis.</s>
              <s xml:id="echoid-s3539" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3540" xml:space="preserve">Venti originem quærit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3541" xml:space="preserve">innuitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3542" xml:space="preserve">naſci uentum, cum calor in humidum agit, nam caloris ui humoιe
                <lb/>
              rarefacto, ac in aerem conuerſo efficitur aeris unda feruore expulſa, cuius rei argumentum ſatis apparens
                <lb/>
              uidetuι afferre. </s>
              <s xml:id="echoid-s3543" xml:space="preserve">cum dicat.</s>
              <s xml:id="echoid-s3544" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3545" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Id</emph>
              autem uerum eſſe in Aeolypilis æreis licet aſpicere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3546" xml:space="preserve">de latentibus cœli rationibus artificio-
                <lb/>
              ſis rerum inuentionibus diuinitatis exprimere ueritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s3547" xml:space="preserve">Fiunt enim Aeolypilæ æreæ, cauæ, hæ ha-
                <lb/>
              bent punctum anguſtiſsimum, quo aquæ infunduntur, collocanturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3548" xml:space="preserve">ad ignem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3549" xml:space="preserve">antequam cale-
                <lb/>
              ſcant, non habent ullum ſpiritum, ſimul ac autem feruere cœperint, efficiunt ad ignem uehementem
                <lb/>
              flatum. </s>
              <s xml:id="echoid-s3550" xml:space="preserve">ita ſcire & </s>
              <s xml:id="echoid-s3551" xml:space="preserve">iudicare licet e paruulo, breuiſsimoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3552" xml:space="preserve">ſpectaculo de magnis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3553" xml:space="preserve">immanibus cœli,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-03" xlink:href="note-514.01.071-03a" xml:space="preserve">30</note>
              uentorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3554" xml:space="preserve">natura rationibus.</s>
              <s xml:id="echoid-s3555" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s3556" xml:space="preserve">Ab arte ad naturam, ab experientia ad rationem, a paruis ad magna inditium dictorum transfert Vitru.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3557" xml:space="preserve">probatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3558" xml:space="preserve">argumento ( ut dixi) ſatis apparenti uentum fieri cum feruor in humidum agit. </s>
              <s xml:id="echoid-s3559" xml:space="preserve">Fiunt enim ex ære
                <lb/>
              quædam pilæ cauæ ſolo & </s>
              <s xml:id="echoid-s3560" xml:space="preserve">angusto puncto perforatæ, per quod immittitur aqua, uel eas parũ calefaciendo, ita
                <lb/>
              enim inuerſæ in aquam poſitæ humorem attrahunt, uel quemadmodum oua uitrea replentur ore attracto ſpiri-
                <lb/>
              tu, qui in illis est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3561" xml:space="preserve">statim in aquam immiſſæ, abſorbent enim liquidum,ut repleatur quod aere attracto ua=
                <lb/>
              cuum erat, Vbi autem aqua impletæ fuerint ad ignem ponuntur,cum uero aqua feruere cœperit,expirant,mit-
                <lb/>
              tuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3562" xml:space="preserve">ſpiritum uehementem. </s>
              <s xml:id="echoid-s3563" xml:space="preserve">aqua enim rarior facta, ac prope in aerem uerſa, ampliorem locum dum quæ-
                <lb/>
              rit, e pila exit impetu magno. </s>
              <s xml:id="echoid-s3564" xml:space="preserve">hoc igitur est argumentum eius rei, quam dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s3565" xml:space="preserve">e parua, artificioſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3566" xml:space="preserve">re,
                <lb/>
              magna naturæ ſecreta rimantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3567" xml:space="preserve"># Cæterum nos plenius ac uberius uniuerſam uentoιum rationẽ ponemus ex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-04" xlink:href="note-514.01.071-04a" xml:space="preserve">40</note>
              peripateticorũ ſententia. </s>
              <s xml:id="echoid-s3568" xml:space="preserve">Ventus igitur est terræ uapor in aerẽ elatus, ac afrigore expulſus tanquã aduerſario.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s3569" xml:space="preserve">Quod ut intelligatur,animaduertendũ & </s>
              <s xml:id="echoid-s3570" xml:space="preserve">Solem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3571" xml:space="preserve">reliqua ſydera eã uim habere,ut calore extrahant uel ſecer
                <lb/>
              nant potius ab humo uapores, halitusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3572" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s3573" xml:space="preserve">quoſdã quaſi fumos, eosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3574" xml:space="preserve">in amplas cœliregiones diffundant. </s>
              <s xml:id="echoid-s3575" xml:space="preserve">Va-
                <lb/>
              pores autẽ ſunt minutæ ac ſubtiles humoris terreni partes,colore & </s>
              <s xml:id="echoid-s3576" xml:space="preserve">figura incerta,ex his quidam humenti,ca-
                <lb/>
              lidaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3577" xml:space="preserve">natura ſunt, quidã calida & </s>
              <s xml:id="echoid-s3578" xml:space="preserve">ſicca. </s>
              <s xml:id="echoid-s3579" xml:space="preserve">ex prioribus fit quicquid humidi ſub cœlo gignitur, nubes, imbres, ros,
                <lb/>
              nix, grando, pruina, fontes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3580" xml:space="preserve">denique mare ipſum, ex illis ardor omnis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3581" xml:space="preserve">ſplendor, inde fulgura, ignes ae-
                <lb/>
              rei, cometæ, stipulæ ardentes, stellæ cadentes, coronæ ſplendidæ, fulmina, hiatus, uenti, ac turbines. </s>
              <s xml:id="echoid-s3582" xml:space="preserve">nosde
                <lb/>
              uentis agemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s3583" xml:space="preserve">Soligitur calentem ſiccumque halitum e terra rarefaciendo educens,in aeris ſpatium mediam-
                <lb/>
              q́ue regionem, quæ cum frigidior ſit, quàm reliquæ, calorem tanquam hostem fugere, ac retrocedere compel-
                <lb/>
              lit, repugnat calor, cuius natura in altum tendit, atque ita pugnando, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3584" xml:space="preserve">repugnando a lateribus impulſus,
                <lb/>
              in orbem fere uoluitur,uiolentia frigoris depulſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s3585" xml:space="preserve">Quare uentus aliud nihil est, quàm halitus calens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3586" xml:space="preserve">ſic-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-05" xlink:href="note-514.01.071-05a" xml:space="preserve">50</note>
              cus e terra ſyderum calore raritate ſecretus,motusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s3587" xml:space="preserve">à lateribus circum terram repellente frigido in media ae-
                <lb/>
              ris regione poſito, licet autem motum aerem quandoque uentum appellemus, folles enim id oſtendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3588" xml:space="preserve">cum
                <lb/>
              nos æſtate aerem commouemus aliqua re, ut frigus capiamus, non tamen eſt dicendum uentum eſſe aerem mo-
                <lb/>
              tum, nam fieri potest, ut unà cum uento aer etiam moueatur, uentum tamen non eſſe aeris undam, quemad-
                <lb/>
              modum Vitruuio placet. </s>
              <s xml:id="echoid-s3589" xml:space="preserve">Sed nos ad effectus uentorum ueniamus, ad id enim intendit Vitruuius.</s>
              <s xml:id="echoid-s3590" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s3591" xml:space="preserve">Venti enim ſi excluſi fuerint, non ſolum efficient corporibus ualentibus locum ſalubrem, ſed etiam
                <lb/>
              ſi quid morbi ex alijs uitijs forte naſcentur, qui in cæ teris ſalubribus locis habent curationes medici-
                <lb/>
              næ contrariæ, in his propter temperaturam excluſionis uentorum expeditius curabuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s3592" xml:space="preserve">Vitia au-
                <lb/>
              tem ſunt, quæ difficulter curantur in regionibus, quæ ſunt ſupraſcriptæ, hæc. </s>
              <s xml:id="echoid-s3593" xml:space="preserve">Grauitudo, Arthritis,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.071-06" xlink:href="note-514.01.071-06a" xml:space="preserve">60</note>
              Tuſsis, Pleuritis,Phthiſis, ſanguinis eictio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s3594" xml:space="preserve">cætera, quæ non detractionibus, ſed adiectionibus, </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>