Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
91
(59)
92
(60)
93
(61)
94
(62)
95
(63)
96
(64)
97
(65)
98
(66)
99
(67)
100
(68)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(63)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div218
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
55
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5773
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
63
"
file
="
514.01.095
"
n
="
95
"
rhead
="
SECVNDVS.
"/>
nem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5774
"
xml:space
="
preserve
">figuram. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5775
"
xml:space
="
preserve
">Quod uero ſpectat ad Græcorum modum, tripertitum ſtructuræ genus habetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5776
"
xml:space
="
preserve
">Aequale,
<
lb
/>
Inæquale, Sartum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5777
"
xml:space
="
preserve
">Aequale dicitur Iſodomum, quod fit elapide duro, aut ſilice æquato, perinde ac fiunt late-
<
lb
/>
ritij parietes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5778
"
xml:space
="
preserve
">Inæquale dicitur aniſodomon, licet nonnulli pſeudiſodomon uelint, quod fit cum inæquali craſ-
<
lb
/>
ſitudine ſtructaſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5779
"
xml:space
="
preserve
">Sartum autem ac plenum dicitur Emplecton, quod fit frontibus tantum politis, cæteris
<
lb
/>
fortuito collocatis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5780
"
xml:space
="
preserve
">Coagmentaſunt arctæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5781
"
xml:space
="
preserve
">compares religationes coactæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5782
"
xml:space
="
preserve
">ſtrictæ coniunctiones. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5783
"
xml:space
="
preserve
">unde
<
lb
/>
coagmento græce eſtidem quod καταρκτίζω, uel σ{υν}αρμόζω Cubilia in ſtructura ſunt ſedes laterum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5784
"
xml:space
="
preserve
">lapidũ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5785
"
xml:space
="
preserve
">Reticulatum igitur eſt cum laterculi, uel cæmenta non iacentia, ſed in latus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5786
"
xml:space
="
preserve
">in angulum ſtantia, ſiueru-
<
lb
/>
dia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5787
"
xml:space
="
preserve
">uulgaria, ſiue cæſa, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5788
"
xml:space
="
preserve
">plana quod melius eſt, collocantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5789
"
xml:space
="
preserve
">Genus hoc Romæ frequens in iseterum rui-
<
lb
/>
nis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5790
"
xml:space
="
preserve
">Incertum genus eſtex lapidibus diuerſæ figuræ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5791
"
xml:space
="
preserve
">magnitudinis coagmentatum, cum unum duorum cæ-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-01
"
xlink:href
="
note-514.01.095-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
mentorum angulis inuehitur, quemadmodum inuolutæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5792
"
xml:space
="
preserve
">in canalis modum ductæ tectovum tegulæ, quæ im-
<
lb
/>
brices dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5793
"
xml:space
="
preserve
">quare fit ut huiuſmodi coagmentatio firmior ſit, quàm reticulata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5794
"
xml:space
="
preserve
">nam reticulata diſſoluta
<
lb
/>
habet cubilia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5795
"
xml:space
="
preserve
">ideo ad rimas faciendas eſt parata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5796
"
xml:space
="
preserve
">Rima quæ Græce Clithria dicitur exigua eſttabularum
<
lb
/>
in iuncturis diſtantia, inde fiſſuræ omnes rimæ dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5797
"
xml:space
="
preserve
">fiſſuras, uel pilos noſtriuooant.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5798
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5799
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Vtraqve</
emph
>
autem ex minutiſsimis ſunt inſtruenda, uti materia ex calce, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5800
"
xml:space
="
preserve
">arena crebriter parietes
<
lb
/>
ſatiati, diutius contineatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5801
"
xml:space
="
preserve
">Molli enim, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5802
"
xml:space
="
preserve
">rara poteſtate cum ſint, exſiccant ſugendoe materia ſuc-
<
lb
/>
cum, cum autem ſuperarit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5803
"
xml:space
="
preserve
">abundarit copia calcis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5804
"
xml:space
="
preserve
">arenæ, paries plus habens humoris, non cito
<
lb
/>
fit cuanidus, ſed ab his continebitur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5805
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5806
"
xml:space
="
preserve
">Extimis partibus differentibus in incerto, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5807
"
xml:space
="
preserve
">reticulato genere, interiores conueniunt, parietes enim, qui
<
lb
/>
utroque genere ſtruuntur, intus ſunt ex minutiſsimis cæmentis ducendi, namper minuta quæq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5808
"
xml:space
="
preserve
">intritum, quod
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-02
"
xlink:href
="
note-514.01.095-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
calce, aqua, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5809
"
xml:space
="
preserve
">arena fit, facilius permeat, agglutinatq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5810
"
xml:space
="
preserve
">partes humore ſatiatas, quæniſi abundet copiacal-
<
lb
/>
cis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5811
"
xml:space
="
preserve
">arenæ, quia raræ ſunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5812
"
xml:space
="
preserve
">molli poteſtate exſiccarent ſugendo emateria ſuccum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5813
"
xml:space
="
preserve
">parietes cito eua-
<
lb
/>
nidi fierent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5814
"
xml:space
="
preserve
">quomodo autem fiat euanidus paries ſtatim Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5815
"
xml:space
="
preserve
">dicit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5816
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5817
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Simvl</
emph
>
autem humida poteſtas e materia per cæmentorum raritatem fuerit exucta, tunc calx ab are
<
lb
/>
na diſcedens diſſoluitur, itemq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5818
"
xml:space
="
preserve
">cæmenta non poſſunt cum his cohæreſcere, ſed in uetuſtatem parietes
<
lb
/>
efficiunt ruinoſos.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5819
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5820
"
xml:space
="
preserve
">Euanidus paries, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5821
"
xml:space
="
preserve
">ruinoſus fit diſcedente in eo calce ab arena, nam cum calx diſcedit ab arena quæ eſt
<
lb
/>
perinde ac glutinum cæmentorum, diſſoluitur paries, nec ſolum rimas agit, ſedruinoſus fit paruo tempore.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5822
"
xml:space
="
preserve
">Diſſoluitur autem calx ab arena exucto humore a cæmentis, abſorbent enim rara, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5823
"
xml:space
="
preserve
">mollia cæmenta mi-
<
lb
/>
rum in modum humorem, quare fit ut materia calcis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5824
"
xml:space
="
preserve
">arenæ ſuperare, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5825
"
xml:space
="
preserve
">abundare debcat, qua ſatia-
<
lb
/>
tus paries, tantum imbibat, quantum conlineri, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5826
"
xml:space
="
preserve
">cohæreſcere poſsit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5827
"
xml:space
="
preserve
">Exemplo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5828
"
xml:space
="
preserve
">experimento dam-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-03
"
xlink:href
="
note-514.01.095-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
num hoc probatur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5829
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5830
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Id</
emph
>
autem licet animaduertere etiam de nonnullis monumentis, quæ circa urbem facta ſunt e mar
<
lb
/>
more, ſeu lapidibus quadratis, intrinſecusq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5831
"
xml:space
="
preserve
">medio calcata farcturis, uetuſtate euanida facta mate-
<
lb
/>
ria, cæmentorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5832
"
xml:space
="
preserve
">exucta raritate proruunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5833
"
xml:space
="
preserve
">coagmentorũ ab ruina diſſolutis iuncturis diſsipantur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5834
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5835
"
xml:space
="
preserve
">Ex huiuſmodi experimento præceptum hoc habemus, non eſſe parcendum impenſæ, ut parietes durent, du-
<
lb
/>
rare autem poterunt in uetuſtatem, oum farcturæ mediæintriti copia ſatiatæ cohæreſcent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5836
"
xml:space
="
preserve
">Satiari autem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5837
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
cohæreſcere quomodo poßint, declarauit Vit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5838
"
xml:space
="
preserve
">in calce ordinanda. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5839
"
xml:space
="
preserve
">qua ratione uero euitetur uitium eorum mo-
<
lb
/>
numentorum, quæ circa urbem ſunt, hic oſtendit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5840
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5841
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Qvod</
emph
>
ſi quis noluerit in id uitium incidere, medio cauo ſeruato ſecundum orthoſtratas intrinſe-
<
lb
/>
cusex rubro ſaxo quadrato, aut exteſta, aut ſilicibus ordinarijs, ſtruat bipedales parietes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5842
"
xml:space
="
preserve
">cum an-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-04
"
xlink:href
="
note-514.01.095-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
fis ferreis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5843
"
xml:space
="
preserve
">plumbo frontes iunctæ ſint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5844
"
xml:space
="
preserve
">Ita enim non aceruatim, ſed ordine ſtructum opus poterit
<
lb
/>
eſſeſine uitio ſempiternum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5845
"
xml:space
="
preserve
">quod cubilia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5846
"
xml:space
="
preserve
">coagmenta eoruminter ſe ſedentia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5847
"
xml:space
="
preserve
">iuncturis alligata,
<
lb
/>
non protrudent opus neque orthoſtatas inter ſe religatos labi patientur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5848
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s5849
"
xml:space
="
preserve
">Nulli dubium est, quin ordo, æqualitas, directio ad perpendiculum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5850
"
xml:space
="
preserve
">libellæm ſtructuris ſirmitatem præ-
<
lb
/>
beant, cum uero & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5851
"
xml:space
="
preserve
">commiſſuris inſeritur quippiam, clauisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5852
"
xml:space
="
preserve
">religatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5853
"
xml:space
="
preserve
">configitur ne protrudi, uel extrudi
<
lb
/>
poſſit, quid firmius, quid durabilius fieri potest? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5854
"
xml:space
="
preserve
">Hoc remedium affert Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5855
"
xml:space
="
preserve
">Arrectaria enimprimum eri-
<
lb
/>
git, quæ orthoſtata quaſi directè ſtantia nominat, lapides in his planos, ordinatiminter ſe ſedentia cubilia con-
<
lb
/>
tinentesponit; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5856
"
xml:space
="
preserve
">bipedales parietesſtruit, partibus medijs inanem locum relinquit, ut farctura ex minutiſſimis
<
lb
/>
instructarepleatur, contineaturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5857
"
xml:space
="
preserve
">apariete, quipræter ordinem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5858
"
xml:space
="
preserve
">coagmenta, iuncturas quoque habet, anſis
<
lb
/>
ferreis, uelplumbo coniunctas. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5859
"
xml:space
="
preserve
">iungendi autem multiplex modus es̃t, aut enim partes mediæ inferiores cum ſu-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-05
"
xlink:href
="
note-514.01.095-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
perioribus clauis, uel cochleis ad utraſque pertinentibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5860
"
xml:space
="
preserve
">penetrantibus iunguntur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5861
"
xml:space
="
preserve
">aut extimæ partes an-
<
lb
/>
ſis ferreis, uel plumbeis, aut etiam æreis alligantur, aut inciſis canalibus, in his quippiam committitur, idq́;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5862
"
xml:space
="
preserve
">duplici ratione, aut enimſubſcudibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5863
"
xml:space
="
preserve
">ſecuridis, ideſt non directa norma, ſed partibus ſubintr antibus, aut
<
lb
/>
planis, cum quid in alterum tanquam maſculum ineat, tum lapides, tum ligna, his modis conſtringuntur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5864
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
continentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5865
"
xml:space
="
preserve
">Adde quoque lateres uellapides quidam extantes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5866
"
xml:space
="
preserve
">proiecti tanquam dentes in angulis pa-
<
lb
/>
rietum reliquuntur, cum quis intermiſſo opere iterum producere parietem poſt aliquod tempus uelit, ut ſtru-
<
lb
/>
cturæ partes perfectæ cum his, quæ poſteaſunt addendæ quaſi mordicus comprehendantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5867
"
xml:space
="
preserve
">laudat autem Vit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5868
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Græcorum ſtructuram, hoc modo.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5869
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5870
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Itaqve</
emph
>
nou eſt contemnenda Græcorum ſtructura, non enimutuntur è molli cæmento politã,
<
lb
/>
ſed cum diſceſſerunt a quadrato, ponunt de ſilice, ſeu lapide duro ordinariã, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s5871
"
xml:space
="
preserve
">ita uti lateritia ftruen-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.095-06
"
xlink:href
="
note-514.01.095-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>