Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
91
91 (59)
92
92 (60)
93
93 (61)
94
94 (62)
95
95 (63)
96
96 (64)
97
97 (65)
98
98 (66)
99
99 (67)
100
100 (68)
< >
page |< < (63) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div218" type="section" level="2" n="55">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5773" xml:space="preserve">
                <pb o="63" file="514.01.095" n="95" rhead="SECVNDVS."/>
              nem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5774" xml:space="preserve">figuram. </s>
              <s xml:id="echoid-s5775" xml:space="preserve">Quod uero ſpectat ad Græcorum modum, tripertitum ſtructuræ genus habetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5776" xml:space="preserve">Aequale,
                <lb/>
              Inæquale, Sartum. </s>
              <s xml:id="echoid-s5777" xml:space="preserve">Aequale dicitur Iſodomum, quod fit elapide duro, aut ſilice æquato, perinde ac fiunt late-
                <lb/>
              ritij parietes. </s>
              <s xml:id="echoid-s5778" xml:space="preserve">Inæquale dicitur aniſodomon, licet nonnulli pſeudiſodomon uelint, quod fit cum inæquali craſ-
                <lb/>
              ſitudine ſtructaſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5779" xml:space="preserve">Sartum autem ac plenum dicitur Emplecton, quod fit frontibus tantum politis, cæteris
                <lb/>
              fortuito collocatis. </s>
              <s xml:id="echoid-s5780" xml:space="preserve">Coagmentaſunt arctæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5781" xml:space="preserve">compares religationes coactæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5782" xml:space="preserve">ſtrictæ coniunctiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s5783" xml:space="preserve">unde
                <lb/>
              coagmento græce eſtidem quod καταρκτίζω, uel σ{υν}αρμόζω Cubilia in ſtructura ſunt ſedes laterum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5784" xml:space="preserve">lapidũ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5785" xml:space="preserve">Reticulatum igitur eſt cum laterculi, uel cæmenta non iacentia, ſed in latus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5786" xml:space="preserve">in angulum ſtantia, ſiueru-
                <lb/>
              dia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5787" xml:space="preserve">uulgaria, ſiue cæſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5788" xml:space="preserve">plana quod melius eſt, collocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5789" xml:space="preserve">Genus hoc Romæ frequens in iseterum rui-
                <lb/>
              nis. </s>
              <s xml:id="echoid-s5790" xml:space="preserve">Incertum genus eſtex lapidibus diuerſæ figuræ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5791" xml:space="preserve">magnitudinis coagmentatum, cum unum duorum cæ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-01" xlink:href="note-514.01.095-01a" xml:space="preserve">10</note>
              mentorum angulis inuehitur, quemadmodum inuolutæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5792" xml:space="preserve">in canalis modum ductæ tectovum tegulæ, quæ im-
                <lb/>
              brices dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5793" xml:space="preserve">quare fit ut huiuſmodi coagmentatio firmior ſit, quàm reticulata. </s>
              <s xml:id="echoid-s5794" xml:space="preserve">nam reticulata diſſoluta
                <lb/>
              habet cubilia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5795" xml:space="preserve">ideo ad rimas faciendas eſt parata. </s>
              <s xml:id="echoid-s5796" xml:space="preserve">Rima quæ Græce Clithria dicitur exigua eſttabularum
                <lb/>
              in iuncturis diſtantia, inde fiſſuræ omnes rimæ dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5797" xml:space="preserve">fiſſuras, uel pilos noſtriuooant.</s>
              <s xml:id="echoid-s5798" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5799" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vtraqve</emph>
              autem ex minutiſsimis ſunt inſtruenda, uti materia ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5800" xml:space="preserve">arena crebriter parietes
                <lb/>
              ſatiati, diutius contineatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5801" xml:space="preserve">Molli enim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5802" xml:space="preserve">rara poteſtate cum ſint, exſiccant ſugendoe materia ſuc-
                <lb/>
              cum, cum autem ſuperarit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5803" xml:space="preserve">abundarit copia calcis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5804" xml:space="preserve">arenæ, paries plus habens humoris, non cito
                <lb/>
              fit cuanidus, ſed ab his continebitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5805" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5806" xml:space="preserve">Extimis partibus differentibus in incerto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5807" xml:space="preserve">reticulato genere, interiores conueniunt, parietes enim, qui
                <lb/>
              utroque genere ſtruuntur, intus ſunt ex minutiſsimis cæmentis ducendi, namper minuta quæq; </s>
              <s xml:id="echoid-s5808" xml:space="preserve">intritum, quod
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-02" xlink:href="note-514.01.095-02a" xml:space="preserve">20</note>
              calce, aqua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5809" xml:space="preserve">arena fit, facilius permeat, agglutinatq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5810" xml:space="preserve">partes humore ſatiatas, quæniſi abundet copiacal-
                <lb/>
              cis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5811" xml:space="preserve">arenæ, quia raræ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5812" xml:space="preserve">molli poteſtate exſiccarent ſugendo emateria ſuccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5813" xml:space="preserve">parietes cito eua-
                <lb/>
              nidi fierent. </s>
              <s xml:id="echoid-s5814" xml:space="preserve">quomodo autem fiat euanidus paries ſtatim Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5815" xml:space="preserve">dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5816" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5817" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Simvl</emph>
              autem humida poteſtas e materia per cæmentorum raritatem fuerit exucta, tunc calx ab are
                <lb/>
              na diſcedens diſſoluitur, itemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5818" xml:space="preserve">cæmenta non poſſunt cum his cohæreſcere, ſed in uetuſtatem parietes
                <lb/>
              efficiunt ruinoſos.</s>
              <s xml:id="echoid-s5819" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5820" xml:space="preserve">Euanidus paries, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5821" xml:space="preserve">ruinoſus fit diſcedente in eo calce ab arena, nam cum calx diſcedit ab arena quæ eſt
                <lb/>
              perinde ac glutinum cæmentorum, diſſoluitur paries, nec ſolum rimas agit, ſedruinoſus fit paruo tempore.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5822" xml:space="preserve">Diſſoluitur autem calx ab arena exucto humore a cæmentis, abſorbent enim rara, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5823" xml:space="preserve">mollia cæmenta mi-
                <lb/>
              rum in modum humorem, quare fit ut materia calcis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5824" xml:space="preserve">arenæ ſuperare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5825" xml:space="preserve">abundare debcat, qua ſatia-
                <lb/>
              tus paries, tantum imbibat, quantum conlineri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5826" xml:space="preserve">cohæreſcere poſsit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5827" xml:space="preserve">Exemplo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5828" xml:space="preserve">experimento dam-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-03" xlink:href="note-514.01.095-03a" xml:space="preserve">30</note>
              num hoc probatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5829" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5830" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Id</emph>
              autem licet animaduertere etiam de nonnullis monumentis, quæ circa urbem facta ſunt e mar
                <lb/>
              more, ſeu lapidibus quadratis, intrinſecusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5831" xml:space="preserve">medio calcata farcturis, uetuſtate euanida facta mate-
                <lb/>
              ria, cæmentorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5832" xml:space="preserve">exucta raritate proruunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5833" xml:space="preserve">coagmentorũ ab ruina diſſolutis iuncturis diſsipantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5834" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5835" xml:space="preserve">Ex huiuſmodi experimento præceptum hoc habemus, non eſſe parcendum impenſæ, ut parietes durent, du-
                <lb/>
              rare autem poterunt in uetuſtatem, oum farcturæ mediæintriti copia ſatiatæ cohæreſcent. </s>
              <s xml:id="echoid-s5836" xml:space="preserve">Satiari autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5837" xml:space="preserve">
                <lb/>
              cohæreſcere quomodo poßint, declarauit Vit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5838" xml:space="preserve">in calce ordinanda. </s>
              <s xml:id="echoid-s5839" xml:space="preserve">qua ratione uero euitetur uitium eorum mo-
                <lb/>
              numentorum, quæ circa urbem ſunt, hic oſtendit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5840" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5841" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvod</emph>
              ſi quis noluerit in id uitium incidere, medio cauo ſeruato ſecundum orthoſtratas intrinſe-
                <lb/>
              cusex rubro ſaxo quadrato, aut exteſta, aut ſilicibus ordinarijs, ſtruat bipedales parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5842" xml:space="preserve">cum an-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-04" xlink:href="note-514.01.095-04a" xml:space="preserve">40</note>
              fis ferreis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5843" xml:space="preserve">plumbo frontes iunctæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s5844" xml:space="preserve">Ita enim non aceruatim, ſed ordine ſtructum opus poterit
                <lb/>
              eſſeſine uitio ſempiternum: </s>
              <s xml:id="echoid-s5845" xml:space="preserve">quod cubilia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5846" xml:space="preserve">coagmenta eoruminter ſe ſedentia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5847" xml:space="preserve">iuncturis alligata,
                <lb/>
              non protrudent opus neque orthoſtatas inter ſe religatos labi patientur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5848" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5849" xml:space="preserve">Nulli dubium est, quin ordo, æqualitas, directio ad perpendiculum & </s>
              <s xml:id="echoid-s5850" xml:space="preserve">libellæm ſtructuris ſirmitatem præ-
                <lb/>
              beant, cum uero & </s>
              <s xml:id="echoid-s5851" xml:space="preserve">commiſſuris inſeritur quippiam, clauisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5852" xml:space="preserve">religatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5853" xml:space="preserve">configitur ne protrudi, uel extrudi
                <lb/>
              poſſit, quid firmius, quid durabilius fieri potest? </s>
              <s xml:id="echoid-s5854" xml:space="preserve">Hoc remedium affert Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s5855" xml:space="preserve">Arrectaria enimprimum eri-
                <lb/>
              git, quæ orthoſtata quaſi directè ſtantia nominat, lapides in his planos, ordinatiminter ſe ſedentia cubilia con-
                <lb/>
              tinentesponit; </s>
              <s xml:id="echoid-s5856" xml:space="preserve">bipedales parietesſtruit, partibus medijs inanem locum relinquit, ut farctura ex minutiſſimis
                <lb/>
              instructarepleatur, contineaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5857" xml:space="preserve">apariete, quipræter ordinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5858" xml:space="preserve">coagmenta, iuncturas quoque habet, anſis
                <lb/>
              ferreis, uelplumbo coniunctas. </s>
              <s xml:id="echoid-s5859" xml:space="preserve">iungendi autem multiplex modus es̃t, aut enim partes mediæ inferiores cum ſu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-05" xlink:href="note-514.01.095-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perioribus clauis, uel cochleis ad utraſque pertinentibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5860" xml:space="preserve">penetrantibus iunguntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s5861" xml:space="preserve">aut extimæ partes an-
                <lb/>
              ſis ferreis, uel plumbeis, aut etiam æreis alligantur, aut inciſis canalibus, in his quippiam committitur, idq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5862" xml:space="preserve">duplici ratione, aut enimſubſcudibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5863" xml:space="preserve">ſecuridis, ideſt non directa norma, ſed partibus ſubintr antibus, aut
                <lb/>
              planis, cum quid in alterum tanquam maſculum ineat, tum lapides, tum ligna, his modis conſtringuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5864" xml:space="preserve">
                <lb/>
              continentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5865" xml:space="preserve">Adde quoque lateres uellapides quidam extantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5866" xml:space="preserve">proiecti tanquam dentes in angulis pa-
                <lb/>
              rietum reliquuntur, cum quis intermiſſo opere iterum producere parietem poſt aliquod tempus uelit, ut ſtru-
                <lb/>
              cturæ partes perfectæ cum his, quæ poſteaſunt addendæ quaſi mordicus comprehendantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5867" xml:space="preserve">laudat autem Vit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5868" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Græcorum ſtructuram, hoc modo.</s>
              <s xml:id="echoid-s5869" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5870" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              nou eſt contemnenda Græcorum ſtructura, non enimutuntur è molli cæmento politã,
                <lb/>
              ſed cum diſceſſerunt a quadrato, ponunt de ſilice, ſeu lapide duro ordinariã, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5871" xml:space="preserve">ita uti lateritia ftruen-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.095-06" xlink:href="note-514.01.095-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>