Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (7) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="2" n="40">
            <pb o="7" file="514.01.039" n="39" rhead="PRIMVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s895" xml:space="preserve">Er inſequar ingreſſus antiquitatis rerum naturæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s896" xml:space="preserve">eorum, qui initia humanitatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s897" xml:space="preserve">inuentio-
                <lb/>
              nes perquiſitas ſcriptorum præceptis dedicauerunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s898" xml:space="preserve">itaque quemadmodum ab his ſum inſtitutus,
                <lb/>
              exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s899" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s900" xml:space="preserve">Alibi quoque pluries edem repetit. </s>
              <s xml:id="echoid-s901" xml:space="preserve">Auduiſſe quoque, & </s>
              <s xml:id="echoid-s902" xml:space="preserve">ſermonem habuiſſe teſtatur tum alibi, tum
                <lb/>
              Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s903" xml:space="preserve">quarto octaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s904" xml:space="preserve">Philologus enim fuii, & </s>
              <s xml:id="echoid-s905" xml:space="preserve">rerum naturæ ſtudioſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s906" xml:space="preserve">Quarta conditio eſt laborum tole-
                <lb/>
              rantia; </s>
              <s xml:id="echoid-s907" xml:space="preserve">uehemens animi propenſio, aßiduus rerum ſermo: </s>
              <s xml:id="echoid-s908" xml:space="preserve">unde illud eſt dictum, difficile eſſe inuenire hominmem
                <lb/>
              ingenio acuto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s909" xml:space="preserve">manſueto: </s>
              <s xml:id="echoid-s910" xml:space="preserve">ſed Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s911" xml:space="preserve">ingenio acuto; </s>
              <s xml:id="echoid-s912" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s913" xml:space="preserve">animo patienti excelluit. </s>
              <s xml:id="echoid-s914" xml:space="preserve">Quinta ratio eſt nibil amplius,
                <lb/>
              quàm ueritatem quærere: </s>
              <s xml:id="echoid-s915" xml:space="preserve">quam ut conſequamur, neceſſaria eſt alia conditio: </s>
              <s xml:id="echoid-s916" xml:space="preserve">ea eſt ratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s917" xml:space="preserve">uia ueri inue-
                <lb/>
              niendi, quam methodum appellant. </s>
              <s xml:id="echoid-s918" xml:space="preserve">quæ quoque nobis uſui parum eſſet, niſi & </s>
              <s xml:id="echoid-s919" xml:space="preserve">aliam haberemus, illam ſcili-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.039-01" xlink:href="note-514.01.039-01a" xml:space="preserve">10</note>
              cet, quæ in applicatione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s920" xml:space="preserve">uſu conſiſtit. </s>
              <s xml:id="echoid-s921" xml:space="preserve">Quod uero Vitruuius appetens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s922" xml:space="preserve">ſtudioſus fuerit ueritatis, quod
                <lb/>
              regulam inueniendæ, quod uſum applicandæ habuerit,ſatis liquet in diligenti ipſius inueſtigatione,in ordina-
                <lb/>
              ta artis tractione, in apta rerum ſignificatione. </s>
              <s xml:id="echoid-s923" xml:space="preserve">quod in proœmio quinti libri uidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s924" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s925" xml:space="preserve">in proœmio ſcun-
                <lb/>
              di: </s>
              <s xml:id="echoid-s926" xml:space="preserve">cum de ordine illius uoluminis rationem reddit: </s>
              <s xml:id="echoid-s927" xml:space="preserve">prædictæ ſeptem conditiones ex allata Architecturæ diffi-
                <lb/>
              nitione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s928" xml:space="preserve">origine deducuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s929" xml:space="preserve">quodrectè conſideranti eſt manifeſtum. </s>
              <s xml:id="echoid-s930" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s931" xml:space="preserve">ergo emumerat quæ, qualia,
                <lb/>
              quot, & </s>
              <s xml:id="echoid-s932" xml:space="preserve">quatenus eaſunt Architecto neceſſaria.</s>
              <s xml:id="echoid-s933" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s934" xml:space="preserve">Et ut literatus ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s935" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s936" xml:space="preserve">Quibus enumeratis rationem affert, cur ita oporteat in ſingulis Archite
                <lb/>
              ctum erudiri.</s>
              <s xml:id="echoid-s937" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s938" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvae</emph>
              curita ſint, hæ ſunt cauſæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s939" xml:space="preserve">literas Architectum ſcire oportet, uti com mentarijs memoriam
                <lb/>
              firmiorem efficere poſsit.</s>
              <s xml:id="echoid-s940" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s941" xml:space="preserve">Prudentis eſtiudicare, prudentia præterita cum præſentibus conferens futura dignoſcit, præteritorum ratio
                <lb/>
              memoria continetur, ideo fit, ut Architecti iudicio memoria opituletur, firmitatem memoria comparatex
                <lb/>
              frequenti lectione, firmitus enim res ſcriptis commendantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s942" xml:space="preserve">neceſſeigitur eſt Architectum primam habere in
                <lb/>
              ſtitutionem; </s>
              <s xml:id="echoid-s943" xml:space="preserve">quæ ad rectè loquendum,& </s>
              <s xml:id="echoid-s944" xml:space="preserve">rectè ſcribendum refertur: </s>
              <s xml:id="echoid-s945" xml:space="preserve">ut memoriam firmet commentariorum
                <lb/>
              lectione: </s>
              <s xml:id="echoid-s946" xml:space="preserve">commentaria enim ideo dicta, quod menti committant, quæ in illis continentur, unde poſtea commi-
                <lb/>
              niſci mens poteſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s947" xml:space="preserve">ſunt enim breues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s948" xml:space="preserve">expeditærerum narrationes, breuitate autem memoriæ conſulunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s949" xml:space="preserve">le-
                <lb/>
              gendum igitur eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s950" xml:space="preserve">lecta diu mente peruoluenda, alioquin lectio male cederet, nam ſine frequenti meditatio
                <lb/>
              ne lectio negligentes homines faceret, ſcriptis enim fidentes, mentem deſtituunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s951" xml:space="preserve">Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s952" xml:space="preserve">igitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s953" xml:space="preserve">Græcas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s954" xml:space="preserve">
                <lb/>
              latinas calluit literas, Græcis nominibus uſus eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s955" xml:space="preserve">A Græcis ſe multa accepiſſe teſtatur,ſcire igitur literas eſt
                <lb/>
              grammaticam noſcere,Grammatica enim litteratura nominatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s956" xml:space="preserve">Deinde graphidos ſcientiam habere quo faci
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.039-03" xlink:href="note-514.01.039-03a" xml:space="preserve">30</note>
              lius exemplaribus pictis, quàm uelit operis ſpeciem deformare ualeat. </s>
              <s xml:id="echoid-s957" xml:space="preserve">Mathematicis omnibus ſubiectæ artes
                <lb/>
              ſunt quædam, quæ ratione ab illis acceptaſeſe ad opus accingãt Aſtrologiæ nauigatio, Muſicæ, praxis canendi;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s958" xml:space="preserve">Arithmeticæ, parsilla, quæeodem uocabulo gaudet, ſed exercitio conſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s959" xml:space="preserve">Geometriæſolidorum, planorum-
                <lb/>
              q́ue commenſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s960" xml:space="preserve">huiuſmodi Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s961" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s962" xml:space="preserve">præcipuas illas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s963" xml:space="preserve">ſubiectas habere Architectum debere dicit, nec
                <lb/>
              mirum, ab illis ratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s964" xml:space="preserve">res ſignificans, ab his effectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s965" xml:space="preserve">res ſignificata oſtenditur: </s>
              <s xml:id="echoid-s966" xml:space="preserve">quarum rerum utramq; </s>
              <s xml:id="echoid-s967" xml:space="preserve">
                <lb/>
              efficere Architectum declarauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s968" xml:space="preserve">Graphidis peritia eſt lineamentorum recta ductio pictoribus, ſculptoribus,
                <lb/>
              cælatoribus, ſtatuarijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s969" xml:space="preserve">huiuſmodi alijs neceſſaria: </s>
              <s xml:id="echoid-s970" xml:space="preserve">quæ prædictis inſeruit artibus, ut Mathematicæ inſer-
                <lb/>
              uiunt philoſophiæ, nam rerum commenſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s971" xml:space="preserve">terminos colligit, magnitudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s972" xml:space="preserve">ſed, & </s>
              <s xml:id="echoid-s973" xml:space="preserve">fines, magnitudo ue
                <lb/>
              rò normis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s974" xml:space="preserve">regulis habetur, regulæpedibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s975" xml:space="preserve">uncijs diſtinguntur, normæangulis, fines uerò extimos ra
                <lb/>
              dio, finitoreq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s976" xml:space="preserve">, atque alijs inſtrumentis habemus, hinc partes inter ſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s977" xml:space="preserve">ad uniuerſam magnitudinem compa
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.039-04" xlink:href="note-514.01.039-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ratur, diſcrimine earum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s978" xml:space="preserve">ſimiles rationes dignoſcuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s979" xml:space="preserve">quibus rebus, pictura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s980" xml:space="preserve">colores addit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s981" xml:space="preserve">um-
                <lb/>
              bras: </s>
              <s xml:id="echoid-s982" xml:space="preserve">neceſſaria igitur eſt Architecto graphidis ideſt deſignationis, ut Itali dicunt, peritia. </s>
              <s xml:id="echoid-s983" xml:space="preserve">Nam Theatri
                <lb/>
              conformatio,ſcenarum deſcriptio, belicum linearum circunductio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s984" xml:space="preserve">ædificiorum, membrorumq́ defor-
                <lb/>
              matio, ichnographia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s985" xml:space="preserve">frontium deſcriptio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s986" xml:space="preserve">alia eiuſdem generis ab ea peritia deſumuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s987" xml:space="preserve">quæ a Geo-
                <lb/>
              metria profecta lineas ad perpendiculum ducere, angulos formare, centra media inuenire multiiuges figuras
                <lb/>
              ducere ostendit, ideo Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s988" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s989" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Geometria</emph>
              autem plurima præſidia præſtat Architecturæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s990" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s991" xml:space="preserve">primum Euthigrammi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s992" xml:space="preserve">circini
                <lb/>
              tradit uſum: </s>
              <s xml:id="echoid-s993" xml:space="preserve">è quo maximè, facilius ædificiorum in areis expediunt deſcriptiones, normarumq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s994" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s995" xml:space="preserve">
                <lb/>
              librationum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s996" xml:space="preserve">linearum directiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s997" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s998" xml:space="preserve">Menſurandi ars, quæ Geometria dicitur a terræmenſurationc, ortum habuit apud Aegyptios, deſignandis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.039-05" xlink:href="note-514.01.039-05a" xml:space="preserve">50</note>
              etiam ædificijs, atque omnium corporum deſcriptionibus maximè prodeſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s999" xml:space="preserve">quemadmodum dictum eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1000" xml:space="preserve">prodeſt
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s1001" xml:space="preserve">planis librandis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1002" xml:space="preserve">dirigendis, quod in octauo libro erit manifeſtum: </s>
              <s xml:id="echoid-s1003" xml:space="preserve">ratio enim rerum illarum, a Geome-
                <lb/>
              tria petenda eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s1004" xml:space="preserve">ex qua etiam uſus circini, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1005" xml:space="preserve">normæ deducitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s1006" xml:space="preserve">nam ea prouidet rectas, obliquas, infle-
                <lb/>
              xasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1007" xml:space="preserve">lineas, iuſtos, amplos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1008" xml:space="preserve">ſtrictos angulos, iuga, circulos, circulorumq; </s>
              <s xml:id="echoid-s1009" xml:space="preserve">partes, figuras item, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1010" xml:space="preserve">cor
                <lb/>
              pora, pyramides, ſphæras, turbines, cilindros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1011" xml:space="preserve">huiuſmodi. </s>
              <s xml:id="echoid-s1012" xml:space="preserve">quæ omnta trabibus fornicibus, tholis, ma
                <lb/>
              chinis, ſciotericisq́ maximas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1013" xml:space="preserve">incredibiles penè utilitates præstant.</s>
              <s xml:id="echoid-s1014" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s1015" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              per opticen in ædificijs a certis regionibus cœli, lumina rectè ducuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1016" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s1017" xml:space="preserve">Optice proſpstus ratio estoculo, radio, interuallo abſoluta. </s>
              <s xml:id="echoid-s1018" xml:space="preserve">totius partisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1019" xml:space="preserve">nomen.</s>
              <s xml:id="echoid-s1020" xml:space="preserve">genus enim dire-
                <lb/>
              ctum, reftexum, fractumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s1021" xml:space="preserve">radium conſiderat: </s>
              <s xml:id="echoid-s1022" xml:space="preserve">nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s1023" xml:space="preserve">lumen interualla diuerſorum generum tangit: </s>
              <s xml:id="echoid-s1024" xml:space="preserve">resq́ue
                <lb/>
              diuerſis medijs uidentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s1025" xml:space="preserve">perſpicua media, & </s>
              <s xml:id="echoid-s1026" xml:space="preserve">aliquatenus denſa radios frangunt, cuiuſinodiest aqua, uitrum,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.039-06" xlink:href="note-514.01.039-06a" xml:space="preserve">60</note>
              nubes. </s>
              <s xml:id="echoid-s1027" xml:space="preserve">ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s1028" xml:space="preserve">aliqua corpora perpolita, quæradios remittunt, cuiuſmodi ſpecula ſiue plana ſint, ſiue </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>