135103TERTIVS.
ne pares aſcendant ad templa.
deinde ualuarum aſpectus obſtruitur, &
ſigna, hoc eſt ſtatuæ, occultantur;
ac
demum ambulatio circa ædem fit nimis anguſta. Sed debemus ne nos ab hac forma abſtinere? minimè, nam
& obſcura oratio quandoque commẽdatur, & confuſa, ut aliquid efficiatur. ſic & crebritas columnarum,
quanquàm ea uitia habeat, quæ Vitr. commemorat, habet tamen authoritatem quandam, & aſperitatem;
quæ alicuinumini conuenire potest. Sed ſi quis dixerit ſe effecturum columnas adeo craſſas, ut duæ craſſitudi-
nes earum, quibus intercolumnia includi debent, ſatis amplum ſpatium ambulantibus facere poßint: reſponde
bo ego tunc columnarum altitudinem fore nimiam, & Plinihides intercolumnia occuparent, & ualuæ etiam
quæ proportione reſpondere debent, impedirentur. Præterea matronæ plures duabus amplexæ ad ſupplicatio-
nes ire ſolebant, quare illis non pateret aditus.
1110demum ambulatio circa ædem fit nimis anguſta. Sed debemus ne nos ab hac forma abſtinere? minimè, nam
& obſcura oratio quandoque commẽdatur, & confuſa, ut aliquid efficiatur. ſic & crebritas columnarum,
quanquàm ea uitia habeat, quæ Vitr. commemorat, habet tamen authoritatem quandam, & aſperitatem;
quæ alicuinumini conuenire potest. Sed ſi quis dixerit ſe effecturum columnas adeo craſſas, ut duæ craſſitudi-
nes earum, quibus intercolumnia includi debent, ſatis amplum ſpatium ambulantibus facere poßint: reſponde
bo ego tunc columnarum altitudinem fore nimiam, & Plinihides intercolumnia occuparent, & ualuæ etiam
quæ proportione reſpondere debent, impedirentur. Præterea matronæ plures duabus amplexæ ad ſupplicatio-
nes ire ſolebant, quare illis non pateret aditus.
Diastyli autem hæc erit compoſitio, cum trium columnarum craſsitudinem intercolum-
nio interponere poſſumus, tanquàm eſt Apollinis, & Dianæ ædis. Hæc diſpoſitio hanc habet difficul-
tatem, quod epiſtylia propter interuallorum magnitudinem franguntur.
nio interponere poſſumus, tanquàm eſt Apollinis, & Dianæ ædis. Hæc diſpoſitio hanc habet difficul-
tatem, quod epiſtylia propter interuallorum magnitudinem franguntur.
Quemadmodum Pycnostylos, &
ſistylos ſeueritatem quandam præſeferebant ob crebritatem columnarum:
Ita Diastylos hilaritatem ob laxamentum, & remißionem intercolumniorum habet. periculum tamen eſt ne
adeò laxis interuallis frangantur trabes, quæ epiſtylia nominantur, eo quod ſuper colũnas imponuntur; ſed qua
ratione huic uitio mederi poſſimus, ſuo loco dicetur. arcubus enim ſupradictis epiſtylia tuemur, ne pondus im-
poſitum ea frangat.
Ita Diastylos hilaritatem ob laxamentum, & remißionem intercolumniorum habet. periculum tamen eſt ne
adeò laxis interuallis frangantur trabes, quæ epiſtylia nominantur, eo quod ſuper colũnas imponuntur; ſed qua
ratione huic uitio mederi poſſimus, ſuo loco dicetur. arcubus enim ſupradictis epiſtylia tuemur, ne pondus im-
poſitum ea frangat.
In Aræoſtylis nec lapideis, nec marmoreis epiſtylijs uti datur, ſed imponendæ de materia trabes
perpetuæ. Etipſarum ædium ſpecies ſunt barycę. Barycephalę, humiles , latæ, ornantq́; ſignis
2220 fictilibus inauratis earum faſtigia Tuſcanico more, uti eſt ad Circum maximum Cereris, & Herculis,
Pompeiani item Capitolij.
perpetuæ. Etipſarum ædium ſpecies ſunt barycę. Barycephalę, humiles , latæ, ornantq́; ſignis
2220 fictilibus inauratis earum faſtigia Tuſcanico more, uti eſt ad Circum maximum Cereris, & Herculis,
Pompeiani item Capitolij.
Quoniamin Aræostyli forma libera ſunt intercolumniorum ſpatia, multo magis timendum eſt uitium for-
mæ diastyli, ne ſcilicet epiſtylia ob laxamentum frangantur . Quare nec lapideis, nec marmoreis epiſtylijs in ea
forma uti poſſumus, ſed imponendæ ſunt trabes continuæ ex dura materia, cuiuſmodi robora ſunt , quemadmo-
dum quarto libro dicetur. ibi Tuſcanicum genus pertractat, & infra cum aræoſtyli genus exequitur, osten-
dit quo maiora ſpatia inter columnas cadunt; & craßiores, & minores columnas fieri debere. atque hoc: eſt
quod hoc loco dicit & ipſarum ædium, id eſt aræoſtyli generis, ſpecies ſunt humiles, latæ, baricephalæ; &
quoniam trabibus e materia in eo genere utebantur, ideo ebur ſuperponebant, ornabantq́ ſignis, & figuris fi-
ctilibus, inaurabantq́; eorum fastigia; quimos a Tuſcanis emanauit. Quoniam uero ultra tres craſſitudines
3330 libera interualla facere poſſumus, & quiſque ſuo utiiudicio poteſt; ideo plurali numero eſt uſus hoc loco, di-
cens. {in Aræostylis nec lapideis, & reliqua} cum in alijs unitatis numero ſit uſus, dum dixi pycnostylos
est, & item ſyſtylos eſt. Et diaſtyli autem hæc erit compoſitio; & infra dicit.
mæ diastyli, ne ſcilicet epiſtylia ob laxamentum frangantur . Quare nec lapideis, nec marmoreis epiſtylijs in ea
forma uti poſſumus, ſed imponendæ ſunt trabes continuæ ex dura materia, cuiuſmodi robora ſunt , quemadmo-
dum quarto libro dicetur. ibi Tuſcanicum genus pertractat, & infra cum aræoſtyli genus exequitur, osten-
dit quo maiora ſpatia inter columnas cadunt; & craßiores, & minores columnas fieri debere. atque hoc: eſt
quod hoc loco dicit & ipſarum ædium, id eſt aræoſtyli generis, ſpecies ſunt humiles, latæ, baricephalæ; &
quoniam trabibus e materia in eo genere utebantur, ideo ebur ſuperponebant, ornabantq́ ſignis, & figuris fi-
ctilibus, inaurabantq́; eorum fastigia; quimos a Tuſcanis emanauit. Quoniam uero ultra tres craſſitudines
3330 libera interualla facere poſſumus, & quiſque ſuo utiiudicio poteſt; ideo plurali numero eſt uſus hoc loco, di-
cens. {in Aræostylis nec lapideis, & reliqua} cum in alijs unitatis numero ſit uſus, dum dixi pycnostylos
est, & item ſyſtylos eſt. Et diaſtyli autem hæc erit compoſitio; & infra dicit.
Quæritur hoc loco quid ſibiuelit Vitr.
per ea uerba.
baricæ, baricephalæ.
dicunt nonnulli Tuſcanico
more trabium antepagmenta ebore constituta fuiſſe , quod Vitruuius libro quarto cap. ſeptimo uidetur innue
re. quibus aſſentio, modo illud addam, quod in pſalmo quadrageſimo quarto, ubi dicitur {in domibus ebur-
neis,} ubi Græcus habet ὰπὸ βαρέωυ ελεφαυτίυωυ ſacri interpretes βαρεὶ domos interpretantur, aut turres
eburneas, quæ ſunt eccleſiæubiuis terrarum, in quibus fide colitur Deus. hoc uero nomine maxima ædi-
ficia intelligunt, Athanaſius in eo loco ornatas, & ſele domos, & ſumptuoſa templa uareis appellari di-
cit, ita etiam Dydimus interpretatur. illis & reliqui aſſennt. cæterum ſi uaricæ legas, & diagramma ædis
4440 Tuſcanicæ in quarto libro poſitum inſpicias, uidebis columnas inter ſe tam longo interuallo diſtantes, ut diua-
ricatis cruribus eam ſpeciem ſimilem dicere poſſis. quam interpretationem approbo, quoniam Vitruuius de ſpe
cie illius ædis loquitur, & poſtea etiam addit, baricephalæ, ut oſtendat ornatum ex ebore epiſtyliorum adpa-
ctum ligno. niſi forte ſuperuacuam illam dictionem reijciamus. Et nos ibi Tuſcanicam ædis ichnographiam,
& orthographiam poſuimus. {Vti est ad circum maximum C æſaris} Plinius libro 35 . cap. 12. Plastæ lau-
datißimi fuere Dimophylus, & Gorgaſus. Idemq́ pictores, qui Cereris ædem Romæ ad circum maximum
utroq; genere artis ſuæ excoluerunt, uerſibus inſcripti Græce, quibus ſignificarunt a dextera opera Dimophy-
lieſſe, a parte læua Gorgaſi. Ante hanc ædem Tuſcanica omnia in ædibus fuiſſe author eſt Marc. Varro. Ex
hac cum reficerentur, crustas parietum exciſas tabulis marginatis incluſas eße. Item ſigna ex faſtigijs diſper-
ſa. & ſupra dixit eodem Cap. Deburadis inuentum eſtrubricam addere, aut ex rubia cretam fingere, primusq́;
5550 perſonas tegularum extremis imbricibus impoſuit, quæ inter initia protypa uocauit; poſtea idem ectypa fecit.
Hinc & fuſtigia templorum orta, propter hunc plaste appellata. Et infra eodem Capite. De plaſtice loquens.
præterea elaboratam hanc artem Italiæ, & maxime Etruriæ . Turrianumq́; a Fregellis accitum, cuilocaret.
Tarquinius priſcus Iouis effigiem in capitolio dicandam. Fictilem eam fuiſſe, & ideo eam mirari ſolere. Fi-
ctiles in fastigio templi eius quadrigæ de quibus ſæpius diximus. hæc Plinius.
more trabium antepagmenta ebore constituta fuiſſe , quod Vitruuius libro quarto cap. ſeptimo uidetur innue
re. quibus aſſentio, modo illud addam, quod in pſalmo quadrageſimo quarto, ubi dicitur {in domibus ebur-
neis,} ubi Græcus habet ὰπὸ βαρέωυ ελεφαυτίυωυ ſacri interpretes βαρεὶ domos interpretantur, aut turres
eburneas, quæ ſunt eccleſiæubiuis terrarum, in quibus fide colitur Deus. hoc uero nomine maxima ædi-
ficia intelligunt, Athanaſius in eo loco ornatas, & ſele domos, & ſumptuoſa templa uareis appellari di-
cit, ita etiam Dydimus interpretatur. illis & reliqui aſſennt. cæterum ſi uaricæ legas, & diagramma ædis
4440 Tuſcanicæ in quarto libro poſitum inſpicias, uidebis columnas inter ſe tam longo interuallo diſtantes, ut diua-
ricatis cruribus eam ſpeciem ſimilem dicere poſſis. quam interpretationem approbo, quoniam Vitruuius de ſpe
cie illius ædis loquitur, & poſtea etiam addit, baricephalæ, ut oſtendat ornatum ex ebore epiſtyliorum adpa-
ctum ligno. niſi forte ſuperuacuam illam dictionem reijciamus. Et nos ibi Tuſcanicam ædis ichnographiam,
& orthographiam poſuimus. {Vti est ad circum maximum C æſaris} Plinius libro 35 . cap. 12. Plastæ lau-
datißimi fuere Dimophylus, & Gorgaſus. Idemq́ pictores, qui Cereris ædem Romæ ad circum maximum
utroq; genere artis ſuæ excoluerunt, uerſibus inſcripti Græce, quibus ſignificarunt a dextera opera Dimophy-
lieſſe, a parte læua Gorgaſi. Ante hanc ædem Tuſcanica omnia in ædibus fuiſſe author eſt Marc. Varro. Ex
hac cum reficerentur, crustas parietum exciſas tabulis marginatis incluſas eße. Item ſigna ex faſtigijs diſper-
ſa. & ſupra dixit eodem Cap. Deburadis inuentum eſtrubricam addere, aut ex rubia cretam fingere, primusq́;
5550 perſonas tegularum extremis imbricibus impoſuit, quæ inter initia protypa uocauit; poſtea idem ectypa fecit.
Hinc & fuſtigia templorum orta, propter hunc plaste appellata. Et infra eodem Capite. De plaſtice loquens.
præterea elaboratam hanc artem Italiæ, & maxime Etruriæ . Turrianumq́; a Fregellis accitum, cuilocaret.
Tarquinius priſcus Iouis effigiem in capitolio dicandam. Fictilem eam fuiſſe, & ideo eam mirari ſolere. Fi-
ctiles in fastigio templi eius quadrigæ de quibus ſæpius diximus. hæc Plinius.
Reddenda nunc eſt ratio Euſtyli, quæ maxime probabilis, &
ad uſum, &
ad ſpeciem, &
ad fir-
mitatem rationes habet explicatas, namque facienda ſunt in interuallis ſpatia duarum columnarum
& quartæ partis columnæ craſsitudinis, mediumq́; intercolumnium unum, quod erit in fronte, alte-
rum quod erit in poſtico trium columnarum craſsitudine. Sic enim habebit & figurationis aſpectum
uenuſtum, & aditus uſum ſine impeditionibus, & circa cellam ambulatio authoritatem.
6660mitatem rationes habet explicatas, namque facienda ſunt in interuallis ſpatia duarum columnarum
& quartæ partis columnæ craſsitudinis, mediumq́; intercolumnium unum, quod erit in fronte, alte-
rum quod erit in poſtico trium columnarum craſsitudine. Sic enim habebit & figurationis aſpectum
uenuſtum, & aditus uſum ſine impeditionibus, & circa cellam ambulatio authoritatem.
Elegantis formæ firmæq́;
&
commodæ ſpecies, quæ euſtylos nominatur, a commoda, &
concinna