Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (60) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div209" type="section" level="2" n="53">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5470" xml:space="preserve">
                <pb o="60" file="514.01.092" n="92" rhead="LIEER"/>
              mentia perforat cam terram, per eamq́ue manando in his locis oritur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5471" xml:space="preserve">ita ſudationum egregias effi-
                <lb/>
              cit utilitates.</s>
              <s xml:id="echoid-s5472" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5473" xml:space="preserve">Aquæ per locaſulphurea peruadentes incenduntur, emerguntq́ue calidæ, odorem ſemper, ſaporem ſæpe
                <lb/>
              ſulphureum habentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s5474" xml:space="preserve">Flammam uero quam celerrimæ concipit ſulphur, qua refieri potestut motu aliquo
                <lb/>
              in illis locis, quemadmodum ignis in nubibus, accendatur, uel uapore, uel uaporis terrei motu. </s>
              <s xml:id="echoid-s5475" xml:space="preserve">In montibus
                <lb/>
              igitur Cumanorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5476" xml:space="preserve">Eaianis cum ſint loca ſudationibus excauata, ardores eſſe in his locis oſtendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5477" xml:space="preserve">Sinus
                <lb/>
              autem Baianus eſt Campaniæ Meſſeno mõte & </s>
              <s xml:id="echoid-s5478" xml:space="preserve">Puteolis clauſo, ibi mons est, ad cuius radices Thermarum ſunt
                <lb/>
              loca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5479" xml:space="preserve">aquæ feruentes, a quibus adſudationis locum tribus & </s>
              <s xml:id="echoid-s5480" xml:space="preserve">quadraginta gradibus aſcenditur, tritolam a
                <lb/>
              tergendo, uel frictolam a fricando, dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5481" xml:space="preserve">Plurium quoque locorum meminit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5482" xml:space="preserve">ubi huiuſmodi fiunt incen-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-01" xlink:href="note-514.01.092-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dia, ex qua occaſione ad aliam quæſtionem tranſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5483" xml:space="preserve">ea eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s5484" xml:space="preserve">Cur etiam ubiſunt crebrifontes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5485" xml:space="preserve">feruentes,
                <lb/>
              quemadmodum in Heiruria, non ſemper eſtpuluis eiuſdem natura, qua puteolanus. </s>
              <s xml:id="echoid-s5486" xml:space="preserve">hanc quoque quæſtionem
                <lb/>
              ſoluit , & </s>
              <s xml:id="echoid-s5487" xml:space="preserve">totum negotium de puluere puteolano abſoluit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5488" xml:space="preserve">commemorat autem prius ut dixi, multa incendio-
                <lb/>
              rum loca. </s>
              <s xml:id="echoid-s5489" xml:space="preserve">quare ſatis arbitror eſſe Vitruuianam ſententiam apponere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5490" xml:space="preserve">inrefacili non immorari. </s>
              <s xml:id="echoid-s5491" xml:space="preserve">inquit
                <lb/>
              igitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s5492" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5493" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus etiam memoratur antiquitus creuiſſe ardores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5494" xml:space="preserve">abundauiſſe ſub Veſuuio monte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5495" xml:space="preserve">
                <lb/>
              inde euomuiſſe circa agros flammam. </s>
              <s xml:id="echoid-s5496" xml:space="preserve">Ideoq́uenunc qui fpongia, ſiuepumex Pompeianus uocatur,
                <lb/>
              excoctus ex alio genere lapidis, in hanc redactus eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s5497" xml:space="preserve">uideatur generis qualitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5498" xml:space="preserve">Idautem genus
                <lb/>
              ſpongiæ, quodinde eximitur non in omnibus locis naſcitur, niſi circum Etnam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5499" xml:space="preserve">collibus Myſiæ,
                <lb/>
              quæa Græcis catachecaumeni nominatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5500" xml:space="preserve">ſiquæ huiuſmodi ſunt locorum proprietates.</s>
              <s xml:id="echoid-s5501" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5502" xml:space="preserve">Dixipaulo ſuperius cauſam fontium calidorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s5503" xml:space="preserve">Nunc cauſam incendiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5504" xml:space="preserve">Vulcani afferam. </s>
              <s xml:id="echoid-s5505" xml:space="preserve">Inue-
                <lb/>
              niuntur multis in locis ardentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5506" xml:space="preserve">flammas emittentes montes, cauſa eſt materies ſulphuris indeficiens, ea
                <lb/>
              quoque unctuoſo & </s>
              <s xml:id="echoid-s5507" xml:space="preserve">pingui permiſcetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5508" xml:space="preserve">Efficitur autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s5509" xml:space="preserve">excitatur ignis ex uapore commoto, quiintus per
                <lb/>
              turbatur, nec exitum habet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5510" xml:space="preserve">quando obstruitur os terræab aqua maritima , ideo fit ut citius accendantur
                <lb/>
              in locis penes mare, quàm alibi. </s>
              <s xml:id="echoid-s5511" xml:space="preserve">ardet autem tam diu quamdiu ſubest materia. </s>
              <s xml:id="echoid-s5512" xml:space="preserve">Quoniam uero in multis lapi-
                <lb/>
              dibus imbibitur multum Naphtæ, ubi adepti ſunt, meatus habent plurimos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5513" xml:space="preserve">leues fiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5514" xml:space="preserve">enatant in aquis,
                <lb/>
              quemadmodum pumex. </s>
              <s xml:id="echoid-s5515" xml:space="preserve"># Veſuuius mons Campaniæ, Summa hodie dictus, Vinum, quod Græcum appellant
                <lb/>
              ab eo habent, ſæpius arſit mons ille. </s>
              <s xml:id="echoid-s5516" xml:space="preserve">Maxime autem ſub Tito. </s>
              <s xml:id="echoid-s5517" xml:space="preserve">Sed me ſcribente & </s>
              <s xml:id="echoid-s5518" xml:space="preserve">typos corrigente allatum
                <lb/>
              eſt incendium uſque ad decemmillia paſſus tanquam fluuium cucurriſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5519" xml:space="preserve">extinctos pumices ad ſenum pedum
                <lb/>
              altitudine reliquiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s5520" xml:space="preserve">De Myſiæ collibus dicetur cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s5521" xml:space="preserve">tertio. </s>
              <s xml:id="echoid-s5522" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s5523" xml:space="preserve">octaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s5524" xml:space="preserve">Concludit autem Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5525" xml:space="preserve">quod probauit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5526" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5527" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Si</emph>
              ergo in his locis aquarum feruentes inueniuntur fontes , & </s>
              <s xml:id="echoid-s5528" xml:space="preserve">in montibus excauatis calidi uapo-
                <lb/>
              res, ipſaq́ue loca ab antiquis memorantur peruagantes in agris habuiſſe odores, uidetur eſſe certum ab
                <lb/>
              ignis uehementia, ex topho, terraque (quemadmodum in fornacibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s5529" xml:space="preserve">a calce) ita ex his ereptum eſ-
                <lb/>
              ſe liquorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5530" xml:space="preserve">Igitur diſsimilibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5531" xml:space="preserve">diſparibus rebus correptis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5532" xml:space="preserve">in una poteſtatem collatis, calida
                <lb/>
              humoris ieiunias aqua repente ſatiata, communibus corporibus latenti calore conferueſcit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5533" xml:space="preserve">uehe-
                <lb/>
              menter efficit ea coire, celeriterq́ue una ſoliditatis percipere uirtutem.</s>
              <s xml:id="echoid-s5534" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5535" xml:space="preserve">Hactenus rationem ſuamſignificantibus uerbis ſignificauit, cõcluſitq́ue, quod propoſuit, nunc ad aliam quæ-
                <lb/>
              stionem tranſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s5536" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s5537" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Relinqvetvr</emph>
              deſideratio, quoniã ita ſunt in Hetruria ex aqua calida crebri fontes: </s>
              <s xml:id="echoid-s5538" xml:space="preserve">quid ita
                <lb/>
              non etiam ibi naſcitur puluis , e quo eadem ratione ſub aqua ſtructura ſolideſcat? </s>
              <s xml:id="echoid-s5539" xml:space="preserve">itaque uiſum eſt
                <lb/>
              antequàm deſideraretur, deijs rebus, quemadmodum eſſe uideantur, exponere. </s>
              <s xml:id="echoid-s5540" xml:space="preserve">Omnibus locis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5541" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-04" xlink:href="note-514.01.092-04a" xml:space="preserve">40</note>
              regionibus non eadem genera terræ, nec lapides naſcuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s5542" xml:space="preserve">ſed nonnulla terroſa, alia ſabuloſa, itemq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s5543" xml:space="preserve">glareoſa, alijs locis arenoſa, nec minus alijs diuerſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5544" xml:space="preserve">omnino diſsimili, diſpariq́ue genere, ut in regio
                <lb/>
              num uarietatibus qualitates inſunt in terra. </s>
              <s xml:id="echoid-s5545" xml:space="preserve">Maxime autem id licet conſiderare: </s>
              <s xml:id="echoid-s5546" xml:space="preserve">quod qua mons A-
                <lb/>
              penninus regiones Italiæ, Hetruriæq́ue circumcingit, propè omnibus locis non deſunt foſsitia arena-
                <lb/>
              ria, trans Apenninum uero, quæ pars eſt ad Adriaticum mare nulla inueniuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5547" xml:space="preserve">Item Achaia, Aſia. </s>
              <s xml:id="echoid-s5548" xml:space="preserve">
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s5549" xml:space="preserve">omnino trans mare ne nominantur quidem. </s>
              <s xml:id="echoid-s5550" xml:space="preserve">Igitur non in omnibus locis , quibus efferuent aquæ
                <lb/>
              calidæ crebrifontes, eædem opportunitates poſſunt ſimiliter concurrere. </s>
              <s xml:id="echoid-s5551" xml:space="preserve">Sed omnia uti natura re-
                <lb/>
              rum conſtituit, non ad uoluntatem hominum, ſed fortuito diſparata procreantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5552" xml:space="preserve">Ergo q@ibus lo-
                <lb/>
              cis non ſunt terroſi montes , ſed lapideo genere materiæ qualitatem habentes, ignis uis per eius uenas
                <lb/>
              egrediens adurit eam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5553" xml:space="preserve">quod molle eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s5554" xml:space="preserve">tenerum exurit, quod autem aſperum relinquit. </s>
              <s xml:id="echoid-s5555" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.092-05" xlink:href="note-514.01.092-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ut in Campania exuſta terra puluis, ſic in Hetruria excocta materia efficitur carbunculus. </s>
              <s xml:id="echoid-s5556" xml:space="preserve">Vtraque au
                <lb/>
              tem ſunt egregia in ſtructuris. </s>
              <s xml:id="echoid-s5557" xml:space="preserve">Sed alia in terrenis ædificijs, alia etiam in maritimis molibus habent
                <lb/>
              uirtutem . </s>
              <s xml:id="echoid-s5558" xml:space="preserve">Eſt autem ibi materiæ poteſtas mollior, quàm tophus; </s>
              <s xml:id="echoid-s5559" xml:space="preserve">ſolidior, quàm terra, quo penitus
                <lb/>
              ab imo uehemẽtia uaporis aduſto nonnullis locis procreatur id genus arenę, quoddicitur Carbũculus.</s>
              <s xml:id="echoid-s5560" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s5561" xml:space="preserve">Argumentum a materiæ qualitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s5562" xml:space="preserve">Eodem igne cæramollis, lutum fit durum, licet ergo ardores ſint multis
                <lb/>
              in locis, non tamen idem puluis ubique inuenitur, nam lapides, quiexcoquuntur diuerſi generis permixtiones
                <lb/>
              initiorum habent, quo fit ut ignis in eos diuerſa ratione agat. </s>
              <s xml:id="echoid-s5563" xml:space="preserve">Naturauero comparatum eſt ut non eadem ſit ubi
                <lb/>
              que terrarum materies lapidum. </s>
              <s xml:id="echoid-s5564" xml:space="preserve">Quod autem de arena dicit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s5565" xml:space="preserve">quamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s5566" xml:space="preserve">falſum compertumſit, inuenitur
                <lb/>
              enimab Apennino ad padum, tamen inſumma uerum est quod dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s5567" xml:space="preserve">non omnisfert omnia tellus.</s>
              <s xml:id="echoid-s5568" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>