Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (176) of 412 > >|
208176LIBER in nouem. numeri uero trium tonorum ſunt 729, 648, 512. ducendo 81, 72, 64, per nouem, & 643
per
octo, &
ita toni cum numeris continenter efficiuntur, in quibus maioris ad minus comparatio ſemper est
ſeſquioctaua
.
Ditonus autem eſt ſpatium a linea ad lineam ſpatio unico interiecto, modo hemitonium non inter
iaceat
.
oblect. it quidem ſed non eſt cbſoluta conſonantia, & a noſtris tertia maior nominatur, quemadmodum
eſt
ab ut, ad mi, ſcandendo, uel a mi, ad ut, deſcendendo.
Trihemitonium, quod est ſeſquitonum, uocant, est
ſpatium
toni, &
hemitonij minoris, quemadmodum ab re, ad fa, aſcendendo; & a fa, ad re, ſi deſcendas. ad au-
res
etiam cum ſuauitate peruenit, ſed nondum concentum facit:
a noſtris tertia minor appellatur, eſtq́; ſpatiũ
a
linea ad lineam hemitonio intercepto.
Conueniunt omnia ſupra dicta interualla, quia muſicæ deſeruiunt.
Tonus, & hemitonium tetrachordorum coniunctionibus tanquam fundamenta ſubſternuntur. Trithemito-
nium
, &
ditonus, quia delectant, & quoniam in generum diuiſiones incidunt. Delectant etiam alij ſoni, qui
1110 tamen conſonantias abſolutas minime reddunt.
constat enim proportione ſuprapartiente, cuiuſmodi ſunt &
iam
dicti trihemitonium, &
ditonus. item & quæ ſexta maior a noſtris dicitur, hemitonio, & diapente con-
stans
, id eſt additione hemitonij ad ſeſquialteram, quæ ſit cum a quaque linea ad tertium ſpatium aſcendimus,
continens
duo hemitonia uel dieſes, &
tres tonos, quemadmodum ab mi, ad fa, ſi per ſextam modulentur.
Eſt etiam iucundus tonus cum diapente, a quaque linea ad tertium ſpatium progrediens, unico hemitonio in-
tercepto
, tonis quatuor incidentibus, quemadmodum ab ut, ad la, per ſextam modulari, quam ſextam maio-
rem
uocant.
Oblectat etiam ſeptima minor duabus dieſibus, & quatuor tonis comprehenſa, quemadmodum
ab
ut, ad mi, ab uno ſpatio ad quartum, uel ab una linea ad quartam progrediens.
Sunt & alia interualla.
exercentibus
nota, qualia ſunt nona, decima, undecima, &
duodecima a nostris dicta, quorum incunditas
exercitio
potius, quàm regulis cognoſcitur.
Sed hæc ſatis ad intellectnm eorum, quæ a Vitruuio dicuntur. in-
2220 quit enim Vitru.
71[Figure 71]EXEMPLVM MONOCHORDI.Vniſonum
Tonus
Semitonium
Ditonus
Semiditonus
Tuo
no
33304440
{In tribus generibus diſſimiles eſſe tetrachordorum diſpoſitones} ratio eſt quoniam diuerſis rerum qualitati-
tibus
corum temperamenta applicantur, &
ideas referunt diuerſas uel magnarum, uel mediocrium, uel infir-
marum
rerum.
In ſingulis tetrachordis quatuor ſonitus, aut gradus uocis continentur, tribus autem inter-
uallis
ſingula conſtant, &
inter imum, & ſummum gradum ſeſquitertia proportio, & comparatio habetur,
&
in omnibus eſt eadem ratio extremorum, ſed interualla media dißimilibus diſpoſitionibus conſtituuntur in
ſingulis
.
Nam harmonicum tetracbordum a dimidia dieſi, ad dimidiam ſcandit, inde ad ditonum, quæ ſimul
poſita
duos tonos, &
hemitonium minus, uel dieſim unam continent. in quibus ſeſquitertia proportio habetur.
Sed chromaticum primum interuallum hemitonij vel dieſeos, ſecundum bemitonij uel apotomes, tertium trihe-
5550 mitonij, quæ omniatonos duos, &
dieſim unam referunt, quemadmodum, ſpatia harmonici generis referebat.
Similiter diatonicum primo interuallo tonum, ſecundo item tonum, tertio dieſim continet, & ipſum quoque duo-
bus
tonis, &
dieſi ordinatur. Atque hoc illud eſt, quod Vitr. dicit. {Ita in tribus generibus tetrachorda
cx
duobus tonis, &
hemitonio ſunt peræquata} extremis enim conueniunt, ſed medijs differunt. Armonicum
genus
, quod Vitr.
harmoniam uocat, ex parte graui, & ima, ad acuta, & elatum ſcandit in ſui tetrachordi
diſpoſitione
a dimidia dieſi.
in qua ponitur primum interuallum, ad aliam dimidiam, in qua ſecundum eſt inter-
uallum
, inde ad ditonum, in qua tertium eſt interuallum.
Intelligebat Ariſto xenum dimidium uerum, ſed ita
non
eſt (ut dixi) claudit ergo tetrachordum huiuſmodi concentum illum, quem diateſſaron Græci, noſtri quar-
tam
uocænt.
Ordinatio igitur, & ſcala harmonici tetrachordi conſtituta, uoce ima, & graui ſcandit a pro-
portione
ſeſquiquadrageſima quinta, ad ſeſquiuigeſimam tertiam, &
inde ad ſeſquiquartam terminatur, deſcen
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index