Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (39) of 412 > >|
7139PRIMVS.
Qvemadmodvm in inſula Lesbo oppidum Mitylene magnificenter eſt ædificatum & eleganter,
ſed poſitum non prudenter.
in qua ciuitate Auſter cum flat,homines ægrotant, cum Corus,tuſsiunt,
cum Septentrio, reſtituuntur in ſalubritatem,ſed in angiportis &
plateis, non poſſunt conſiſtere pro-
pter uehementiam frigoris.
Auster eſt calidus,ideo uitiat, unde homines ægrotant. Corus humidus ideo, nocet, tuſſiunt igitur flante
Coro.
Septentrio eſt frigidus,ideò frigidi uehementia lædit: non ineleganter igitur loquutus eſt Vitr. nec impru-
denter cum ijs tribus uerbis uſus eſt.
# Lesbos inſula est. Aegei maris, cuius Metropolis Mitylene, a qua
hodie uniuerſa inſula nominatur, &
Metelinum dicitur. Est autem antiquorum ornament orum penitus pri-
uata.
Vergit ad ſeptentrionem. circuitus autem inſulc eſt centum & ſexaginta millia paſſuum. Mitylene igi-
1110 tur magnifice &
eleganter ædificata, ſed imprudenter poſita est, quia non excludit noxios uentorum flatus.
huius rei exemplum oppidum Venetorum quod Ordeinoui dicitur, euidenter præbet,nam cum uniuerſum op-
pidum nouum ſit, studioſe uidetur ita extructum, ut omnes admittat uentorum flatus, plateæ, angiportusq́;
,
&
areæ omnes ad uentos directæ efficiunt, ut homines eius loci uaijs infirmitatibus ſint obnoxij. Vitandi igi-
tur ſunt uentorum nocentes flatus, Sed cum in ſermonem de uentis inciderit Vitru.
quærit quæ uis, quæ ra-
tio, quis effectus, quis numerus,quæ nomina ſint uentorum,&
ſuper his philoſophatur, dicens.
Ventvs autem eſt aeris fluens unda, cum incerta motus redundantia.
Quemadmodum maris unda eſt unita, & collecta pars aquæ, in aliquam partem mota, ita uentum ponit
Vitr.
eſſe aeris partem quandam in ſe coactam, quæ aliò uergat. ideo dixit uentum eſſe aeris fluentem un-
dam, cum incerta motus redundatione.
ſatis erat dicere undam, nam unda eſſe non potest niſi fluat. qua ra-
2220 tione autem ſit incerta motus redundantia, nam quandoque minus, quandoque plus mouetur aer,inferius no-
tumerit.
# Naſcitur cum feruor offendit humorem, & impetus feruoris exprimit uim ſpiritus flantis.
Venti originem quærit Vitr. innuitq́; naſci uentum, cum calor in humidum agit, nam caloris ui humoιe
rarefacto, ac in aerem conuerſo efficitur aeris unda feruore expulſa, cuius rei argumentum ſatis apparens
uidetuι afferre.
cum dicat.
Id autem uerum eſſe in Aeolypilis æreis licet aſpicere, & de latentibus cœli rationibus artificio-
ſis rerum inuentionibus diuinitatis exprimere ueritatem.
Fiunt enim Aeolypilæ æreæ, cauæ, hæ ha-
bent punctum anguſtiſsimum, quo aquæ infunduntur, collocanturq́;
ad ignem, & antequam cale-
ſcant, non habent ullum ſpiritum, ſimul ac autem feruere cœperint, efficiunt ad ignem uehementem
flatum.
ita ſcire & iudicare licet e paruulo, breuiſsimoq́; ſpectaculo de magnis, & immanibus cœli,
3330 uentorumq́;
natura rationibus.
Ab arte ad naturam, ab experientia ad rationem, a paruis ad magna inditium dictorum transfert Vitru.
probatq́; argumento ( ut dixi) ſatis apparenti uentum fieri cum feruor in humidum agit. Fiunt enim ex ære
quædam pilæ cauæ ſolo &
angusto puncto perforatæ, per quod immittitur aqua, uel eas parũ calefaciendo, ita
enim inuerſæ in aquam poſitæ humorem attrahunt, uel quemadmodum oua uitrea replentur ore attracto ſpiri-
tu, qui in illis est, &
statim in aquam immiſſæ, abſorbent enim liquidum,ut repleatur quod aere attracto ua=
cuum erat, Vbi autem aqua impletæ fuerint ad ignem ponuntur,cum uero aqua feruere cœperit,expirant,mit-
tuntq́;
ſpiritum uehementem. aqua enim rarior facta, ac prope in aerem uerſa, ampliorem locum dum quæ-
rit, e pila exit impetu magno.
hoc igitur est argumentum eius rei, quam dixit Vitr. e parua, artificioſaq́; re,
magna naturæ ſecreta rimantur.
# Cæterum nos plenius ac uberius uniuerſam uentoιum rationẽ ponemus ex
4440 peripateticorũ ſententia.
Ventus igitur est terræ uapor in aerẽ elatus, ac afrigore expulſus tanquã aduerſario.
Quod ut intelligatur,animaduertendũ & Solem, & reliqua ſydera eã uim habere,ut calore extrahant uel ſecer
nant potius ab humo uapores, halitusq́;
& quoſdã quaſi fumos, eosq́; in amplas cœliregiones diffundant. Va-
pores autẽ ſunt minutæ ac ſubtiles humoris terreni partes,colore &
figura incerta,ex his quidam humenti,ca-
lidaq́;
natura ſunt, quidã calida & ſicca. ex prioribus fit quicquid humidi ſub cœlo gignitur, nubes, imbres, ros,
nix, grando, pruina, fontes, &
denique mare ipſum, ex illis ardor omnis, & ſplendor, inde fulgura, ignes ae-
rei, cometæ, stipulæ ardentes, stellæ cadentes, coronæ ſplendidæ, fulmina, hiatus, uenti, ac turbines.
nosde
uentis agemus.
Soligitur calentem ſiccumque halitum e terra rarefaciendo educens,in aeris ſpatium mediam-
q́ue regionem, quæ cum frigidior ſit, quàm reliquæ, calorem tanquam hostem fugere, ac retrocedere compel-
lit, repugnat calor, cuius natura in altum tendit, atque ita pugnando, &
repugnando a lateribus impulſus,
in orbem fere uoluitur,uiolentia frigoris depulſus.
Quare uentus aliud nihil est, quàm halitus calens, & ſic-
5550 cus e terra ſyderum calore raritate ſecretus,motusq́;
à lateribus circum terram repellente frigido in media ae-
ris regione poſito, licet autem motum aerem quandoque uentum appellemus, folles enim id oſtendunt, &
cum
nos æſtate aerem commouemus aliqua re, ut frigus capiamus, non tamen eſt dicendum uentum eſſe aerem mo-
tum, nam fieri potest, ut unà cum uento aer etiam moueatur, uentum tamen non eſſe aeris undam, quemad-
modum Vitruuio placet.
Sed nos ad effectus uentorum ueniamus, ad id enim intendit Vitruuius.
Venti enim ſi excluſi fuerint, non ſolum efficient corporibus ualentibus locum ſalubrem, ſed etiam
ſi quid morbi ex alijs uitijs forte naſcentur, qui in cæ teris ſalubribus locis habent curationes medici-
næ contrariæ, in his propter temperaturam excluſionis uentorum expeditius curabuntur.
Vitia au-
tem ſunt, quæ difficulter curantur in regionibus, quæ ſunt ſupraſcriptæ, hæc.
Grauitudo, Arthritis,
6660 Tuſsis, Pleuritis,Phthiſis, ſanguinis eictio, &
cætera, quæ non detractionibus, ſed adiectionibus,

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index