183151QVARTVS.
conſecratum.
Templum quoque Baeehi, ſed maiori parte non admodum ampla erant rotunda templa, uocari
potius ſacella, & cellœ debebant. Duorum generum ſunt, alia enim una conſtant ala, & ſine cella ſunt, &
monoptera uocantur, alia circumalata, & periptera nominantur. Tribunal hic intelligo altitudinem illam,
ad quam per gradus aſcenditur. utriuſq; rationem aſcenſus reddit, & ueſtigium noſtrum, quod deſcripſimus,
id oſtendit. ſub columnis erant ſtylobata & in medio ara collocata, Tyburtinum templum rotundum, pronaum
habet quadratum procurrentem cum faſtigio, & gradibus a parte illa aſcenſus erat, columnœ ſupra eleua-
tum murum impoſitœ. nos in eam opinionem deuenimus, ut crederemus uerbum illud monopteros debere in-
telligi eo modo, quo eſt Tyburtinum illud templum, quod adbuc extat. nam uidetur diſcrimen eſſe inter peri-
pteron, & monopteron. nam peripteron circum alatum dicimus. monopteron quod ala unica conſtat, ut per
1110 alam intelligamus pronaum prominens quadratum cum faſtigio, quemadmodum est Pantheon in hanc ſen-
tentiam nos induxit, quia non uidimus templum deſcriptum eo modo, quo Vitru. dixit, & quia etiam tot
graduum aſcenſus tumidum quid prœſert. Sed cum Vitr. nil clarius dixerit, nos ueſtigium deformauimus (ut
uidetur.) non negamus autem templum Tyburtinum non eſſe puleherrimum, ſed hoc aliorum ſit iudicium.
Albertus quoque inquit. Templarotunda aut porticu circumuallabimus, aut tantum pro fronte porticum
ſtatuemus, porticus quœ pro fronte extabant, nuſquam fiebant niſi quadrangula. cum igitur (ut ad ſymme-
trias ueniamus) tertia diametri œdis pars ſumatur, aſcenſus ex ea constituetur, id eſt tribunal, ſupraq́; co-
lumnis imponemus exCorinthio genere, nam altœ ſunt, quantum diametros incluſa inter parietes ſtylobata-
rum, ſcilicet quantum eſt operis diametros, & ſunt craſſœdecima altitudinis parte cum capitulo, & ſpiris.
Epiſtylium altum est ex dimidia craſſitudine columnœ. Cœtera funt ea ratione, qua dictũ est uolumine tertio.
56[Figure 56]a 4 3 2 1 o222033304440potius ſacella, & cellœ debebant. Duorum generum ſunt, alia enim una conſtant ala, & ſine cella ſunt, &
monoptera uocantur, alia circumalata, & periptera nominantur. Tribunal hic intelligo altitudinem illam,
ad quam per gradus aſcenditur. utriuſq; rationem aſcenſus reddit, & ueſtigium noſtrum, quod deſcripſimus,
id oſtendit. ſub columnis erant ſtylobata & in medio ara collocata, Tyburtinum templum rotundum, pronaum
habet quadratum procurrentem cum faſtigio, & gradibus a parte illa aſcenſus erat, columnœ ſupra eleua-
tum murum impoſitœ. nos in eam opinionem deuenimus, ut crederemus uerbum illud monopteros debere in-
telligi eo modo, quo eſt Tyburtinum illud templum, quod adbuc extat. nam uidetur diſcrimen eſſe inter peri-
pteron, & monopteron. nam peripteron circum alatum dicimus. monopteron quod ala unica conſtat, ut per
1110 alam intelligamus pronaum prominens quadratum cum faſtigio, quemadmodum est Pantheon in hanc ſen-
tentiam nos induxit, quia non uidimus templum deſcriptum eo modo, quo Vitru. dixit, & quia etiam tot
graduum aſcenſus tumidum quid prœſert. Sed cum Vitr. nil clarius dixerit, nos ueſtigium deformauimus (ut
uidetur.) non negamus autem templum Tyburtinum non eſſe puleherrimum, ſed hoc aliorum ſit iudicium.
Albertus quoque inquit. Templarotunda aut porticu circumuallabimus, aut tantum pro fronte porticum
ſtatuemus, porticus quœ pro fronte extabant, nuſquam fiebant niſi quadrangula. cum igitur (ut ad ſymme-
trias ueniamus) tertia diametri œdis pars ſumatur, aſcenſus ex ea constituetur, id eſt tribunal, ſupraq́; co-
lumnis imponemus exCorinthio genere, nam altœ ſunt, quantum diametros incluſa inter parietes ſtylobata-
rum, ſcilicet quantum eſt operis diametros, & ſunt craſſœdecima altitudinis parte cum capitulo, & ſpiris.
Epiſtylium altum est ex dimidia craſſitudine columnœ. Cœtera funt ea ratione, qua dictũ est uolumine tertio.
Sin autem peripteros ea ædes conſtituetur, duo gradus, &
ſtylobatæ ab imo conſtituantur;
dein-
de cellæ paries collocetur cum receſſu eius a ſtylobata circa partem latitudinis quintam, medioq́; ua-
luarum locus ad aditus relinquatur; eaq́; cella tantum habeat diametrum, præter parietes, & circui-
tionem, quantam altitudinem columna ſupra ſtylobatam. Columnæ circum cellam ijſdem propor-
tionibus ſymmetrijsq́; diſponantur. In medio tecti ratio ita habeatur, uti quanta diametros totius ope-
5550 ris erit futura, dimidia altitudo fiat tholi præter florem. Flos autem tantam habeat magnitudinem,
quantum habuerit in ſummo columnæ capitulum, præter pyramidem. Reliqua (uti ſcripta ſunt ea)
proportionibus, atque ſymmetrijs facienda uidentur.
de cellæ paries collocetur cum receſſu eius a ſtylobata circa partem latitudinis quintam, medioq́; ua-
luarum locus ad aditus relinquatur; eaq́; cella tantum habeat diametrum, præter parietes, & circui-
tionem, quantam altitudinem columna ſupra ſtylobatam. Columnæ circum cellam ijſdem propor-
tionibus ſymmetrijsq́; diſponantur. In medio tecti ratio ita habeatur, uti quanta diametros totius ope-
5550 ris erit futura, dimidia altitudo fiat tholi præter florem. Flos autem tantam habeat magnitudinem,
quantum habuerit in ſummo columnæ capitulum, præter pyramidem. Reliqua (uti ſcripta ſunt ea)
proportionibus, atque ſymmetrijs facienda uidentur.
Eſt &
aliud genus œdium, quod in orbem ducitur, peripteron nominatum, porticu ſcilicet, &
parietibus
circumuallatum, cuius ſymmetriœ hœ ſunt. Gradibus duobus circundatur, ſupra ſunt epiſtylia ſeparata. in-
ſuper epistylia columnœ ponuntur, interualla columnarum conuenientia, & uenuſtœ formœ eſſe debent, dein-
de quinta pars diametri totius operis ſumitur, & quàm longa est, tantumreceditur ab ipſis stylobatis in par-
teminteriorem, & ibideſignatur cellœ circuitus; cella autem ex una parte aditus habet, eius autem diameter
tam magna eſſe debet, abſque parietis craſſitudine, quanta est altitudo columnœ ſupra ſtylobatam. parietis
craſſitudo columnœ craſſitudinem œquare debet. Alarum columnœ decima altitudinis ſuœ craſſœ ſint, ſed ad
6660
circumuallatum, cuius ſymmetriœ hœ ſunt. Gradibus duobus circundatur, ſupra ſunt epiſtylia ſeparata. in-
ſuper epistylia columnœ ponuntur, interualla columnarum conuenientia, & uenuſtœ formœ eſſe debent, dein-
de quinta pars diametri totius operis ſumitur, & quàm longa est, tantumreceditur ab ipſis stylobatis in par-
teminteriorem, & ibideſignatur cellœ circuitus; cella autem ex una parte aditus habet, eius autem diameter
tam magna eſſe debet, abſque parietis craſſitudine, quanta est altitudo columnœ ſupra ſtylobatam. parietis
craſſitudo columnœ craſſitudinem œquare debet. Alarum columnœ decima altitudinis ſuœ craſſœ ſint, ſed ad
6660