Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (176) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div469" type="section" level="2" n="80">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13567" xml:space="preserve">
                <pb o="176" file="514.01.208" n="208" rhead="LIBER"/>
              in nouem. </s>
              <s xml:id="echoid-s13568" xml:space="preserve">numeri uero trium tonorum ſunt 729, 648, 512. </s>
              <s xml:id="echoid-s13569" xml:space="preserve">ducendo 81, 72, 64, per nouem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13570" xml:space="preserve">643
                <unsure/>
                <lb/>
              per octo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13571" xml:space="preserve">ita toni cum numeris continenter efficiuntur, in quibus maioris ad minus comparatio ſemper est
                <lb/>
              ſeſquioctaua. </s>
              <s xml:id="echoid-s13572" xml:space="preserve">Ditonus autem eſt ſpatium a linea ad lineam ſpatio unico interiecto, modo hemitonium non inter
                <lb/>
              iaceat. </s>
              <s xml:id="echoid-s13573" xml:space="preserve">oblect. </s>
              <s xml:id="echoid-s13574" xml:space="preserve">it quidem ſed non eſt c
                <unsure/>
              bſoluta conſonantia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13575" xml:space="preserve">a noſtris tertia maior nominatur, quemadmodum
                <lb/>
              eſt ab ut, ad mi, ſcandendo, uel a mi, ad ut, deſcendendo. </s>
              <s xml:id="echoid-s13576" xml:space="preserve">Trihemitonium, quod est ſeſquitonum, uocant, est
                <lb/>
              ſpatium toni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13577" xml:space="preserve">hemitonij minoris, quemadmodum ab re, ad fa, aſcendendo; </s>
              <s xml:id="echoid-s13578" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s13579" xml:space="preserve">a fa, ad re, ſi deſcendas. </s>
              <s xml:id="echoid-s13580" xml:space="preserve">ad au-
                <lb/>
              res etiam cum ſuauitate peruenit, ſed nondum concentum facit: </s>
              <s xml:id="echoid-s13581" xml:space="preserve">a noſtris tertia minor appellatur, eſtq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s13582" xml:space="preserve">ſpatiũ
                <lb/>
              a linea ad lineam hemitonio intercepto. </s>
              <s xml:id="echoid-s13583" xml:space="preserve">Conueniunt omnia ſupra dicta interualla, quia muſicæ deſeruiunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13584" xml:space="preserve">Tonus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13585" xml:space="preserve">hemitonium tetrachordorum coniunctionibus tanquam fundamenta ſubſternuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13586" xml:space="preserve">Trithemito-
                <lb/>
              nium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13587" xml:space="preserve">ditonus, quia delectant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13588" xml:space="preserve">quoniam in generum diuiſiones incidunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13589" xml:space="preserve">Delectant etiam alij ſoni, qui
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-01" xlink:href="note-514.01.208-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tamen conſonantias abſolutas minime reddunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13590" xml:space="preserve">constat enim proportione ſuprapartiente, cuiuſmodi ſunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s13591" xml:space="preserve">
                <lb/>
              iam dicti trihemitonium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13592" xml:space="preserve">ditonus. </s>
              <s xml:id="echoid-s13593" xml:space="preserve">item & </s>
              <s xml:id="echoid-s13594" xml:space="preserve">quæ ſexta maior a noſtris dicitur, hemitonio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13595" xml:space="preserve">diapente con-
                <lb/>
              stans, id eſt additione hemitonij ad ſeſquialteram, quæ ſit cum a quaque linea ad tertium ſpatium aſcendimus,
                <lb/>
              continens duo hemitonia uel dieſes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13596" xml:space="preserve">tres tonos, quemadmodum ab mi, ad fa, ſi per ſextam modulentur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13597" xml:space="preserve">Eſt etiam iucundus tonus cum diapente, a quaque linea ad tertium ſpatium progrediens, unico hemitonio in-
                <lb/>
              tercepto, tonis quatuor incidentibus, quemadmodum ab ut, ad la, per ſextam modulari, quam ſextam maio-
                <lb/>
              rem uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s13598" xml:space="preserve">Oblectat etiam ſeptima minor duabus dieſibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13599" xml:space="preserve">quatuor tonis comprehenſa, quemadmodum
                <lb/>
              ab ut, ad mi, ab uno ſpatio ad quartum, uel ab una linea ad quartam progrediens. </s>
              <s xml:id="echoid-s13600" xml:space="preserve">Sunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s13601" xml:space="preserve">alia interualla. </s>
              <s xml:id="echoid-s13602" xml:space="preserve">
                <lb/>
              exercentibus nota, qualia ſunt nona, decima, undecima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13603" xml:space="preserve">duodecima a nostris dicta, quorum incunditas
                <lb/>
              exercitio potius, quàm regulis cognoſcitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13604" xml:space="preserve">Sed hæc ſatis ad intellectnm eorum, quæ a Vitruuio dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13605" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-02" xlink:href="note-514.01.208-02a" xml:space="preserve">20</note>
              quit enim Vitru.</s>
              <s xml:id="echoid-s13606" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <figure number="71">
              <caption xml:id="echoid-caption28" xml:space="preserve">EXEMPLVM MONOCHORDI.</caption>
              <description xml:id="echoid-description40" xml:space="preserve">Vniſonum
                <lb/>
              Tonus
                <lb/>
              Semitonium
                <lb/>
              Ditonus
                <lb/>
              Semiditonus
                <lb/>
              Tuo no</description>
            </figure>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s13607" xml:space="preserve">{In tribus generibus diſſimiles eſſe tetrachordorum diſpoſitones} ratio eſt quoniam diuerſis rerum qualitati-
                <lb/>
              tibus corum temperamenta applicantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13608" xml:space="preserve">ideas referunt diuerſas uel magnarum, uel mediocrium, uel infir-
                <lb/>
              marum rerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13609" xml:space="preserve">In ſingulis tetrachordis quatuor ſonitus, aut gradus uocis continentur, tribus autem inter-
                <lb/>
              uallis ſingula conſtant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13610" xml:space="preserve">inter imum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13611" xml:space="preserve">ſummum gradum ſeſquitertia proportio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13612" xml:space="preserve">comparatio habetur,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s13613" xml:space="preserve">in omnibus eſt eadem ratio extremorum, ſed interualla media dißimilibus diſpoſitionibus conſtituuntur in
                <lb/>
              ſingulis. </s>
              <s xml:id="echoid-s13614" xml:space="preserve">Nam harmonicum tetracbordum a dimidia dieſi, ad dimidiam ſcandit, inde ad ditonum, quæ ſimul
                <lb/>
              poſita duos tonos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13615" xml:space="preserve">hemitonium minus, uel dieſim unam continent. </s>
              <s xml:id="echoid-s13616" xml:space="preserve">in quibus ſeſquitertia proportio habetur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13617" xml:space="preserve">Sed chromaticum primum interuallum hemitonij vel dieſeos, ſecundum bemitonij uel apotomes, tertium trihe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-05" xlink:href="note-514.01.208-05a" xml:space="preserve">50</note>
              mitonij, quæ omniatonos duos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13618" xml:space="preserve">dieſim unam referunt, quemadmodum, ſpatia harmonici generis referebat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s13619" xml:space="preserve">Similiter diatonicum primo interuallo tonum, ſecundo item tonum, tertio dieſim continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13620" xml:space="preserve">ipſum quoque duo-
                <lb/>
              bus tonis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13621" xml:space="preserve">dieſi ordinatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s13622" xml:space="preserve">Atque hoc illud eſt, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13623" xml:space="preserve">dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s13624" xml:space="preserve">{Ita in tribus generibus tetrachorda
                <lb/>
              cx duobus tonis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13625" xml:space="preserve">hemitonio ſunt peræquata} extremis enim conueniunt, ſed medijs differunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13626" xml:space="preserve">Armonicum
                <lb/>
              genus, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s13627" xml:space="preserve">harmoniam uocat, ex parte graui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13628" xml:space="preserve">ima, ad acuta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13629" xml:space="preserve">elatum ſcandit in ſui tetrachordi
                <lb/>
              diſpoſitione a dimidia dieſi. </s>
              <s xml:id="echoid-s13630" xml:space="preserve">in qua ponitur primum interuallum, ad aliam dimidiam, in qua ſecundum eſt inter-
                <lb/>
              uallum, inde ad ditonum, in qua tertium eſt interuallum. </s>
              <s xml:id="echoid-s13631" xml:space="preserve">Intelligebat Ariſto xenum dimidium uerum, ſed ita
                <lb/>
              non eſt (ut dixi) claudit ergo tetrachordum huiuſmodi concentum illum, quem diateſſaron Græci, noſtri quar-
                <lb/>
              tam uocænt. </s>
              <s xml:id="echoid-s13632" xml:space="preserve">Ordinatio igitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13633" xml:space="preserve">ſcala harmonici tetrachordi conſtituta, uoce ima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13634" xml:space="preserve">graui ſcandit a pro-
                <lb/>
              portione ſeſquiquadrageſima quinta, ad ſeſquiuigeſimam tertiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s13635" xml:space="preserve">inde ad ſeſquiquartam terminatur, deſcen
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.208-06" xlink:href="note-514.01.208-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>