Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.60.] Proœmium.
[1.61.] De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-ris humani menſura. # Cap. I.
[1.62.] TABVLASEX QVANTITATVM Proportione respondentivm.
[1.63.] De quinque Aedium ſpeciebus. # Cap. II.
[1.64.] De fundationibus, & columnis, atque earum ornatu, & epiſtylijs, tam in locis ſolidis quàm in congeſtitijs. # Cap. III.
[1.65.] M. VITR V VII DE ARCHITECTVRA LIBER QVARTVS.
[1.66.] Proœmium.
[1.67.] De tribus generibus columnarum, earum{q́ue} origine, & in-uentione. # Cap. I.
[1.68.] De ornamentis columnarum: # Cap. II.
[1.69.] De ratione Dorica. # Cap. III.
[1.70.] De interiore Cellarum, & Pronai diſtributione. # Cap. IIII.
[1.71.] De ædibus constituendis ſecundum regionem. # Cap. V.
[1.72.] De ostiorum, & antepagmentorum ſacrarum ædium rationibus. # Cap. VI.
[1.73.] De Tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Cap. V II.
[1.74.] De aris Deorum or dinandis. # Cap. VIII.
[1.75.] Finis Quarti Libri.
[1.76.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER QVINTVS. Proœmium.
[1.77.] De foro, eius{q́ue} diſpoſitione. # Cap. I.
[1.78.] De Aerario, carcere, & curia ordinandis. # Cap. II.
[1.79.] De Theatro, eius ſalubri conſtitutione. # Cap. III.
[1.80.] De Harmonia ſecundum Aristoxeni traditio-nem. # Cap. IIII.
[1.81.] Sequens diagramma ostendit, quæ hactenus a Vitruuio, & a nobis dicta ſunt.
[1.82.] De Theatris uaſis # Cap. V.
[1.83.] De conformatione theatri facienda. # Cap. VI.
[1.84.] THEATRI LATINORVM VESTIGIVM.
[1.85.] De tecto porticus Theatri. Cap. Vll.
[1.86.] De tribus ſcenarum generibus. Cap. VIII.
[1.87.] De porticibus poſt ſcenam, & ambulationibus. Cap. IX.
[1.88.] De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.
[1.89.] De palæſtrarum ædiificatione, & xyſtis.#Cap.#XI.
< >
page |< < (135) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div388" type="section" level="2" n="69">
            <pb o="135" file="514.01.167" n="167" rhead="QVARTVS"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11336" xml:space="preserve">Facilis coronæ distributio eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s11337" xml:space="preserve">alta enim est cum ſuis cymatijs dimidio modulo, cuius dimidij quarta pars
                <lb/>
              cymatio ſuperiori, altera quarta inferiori, duæreliquæipſi coronæ dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11338" xml:space="preserve">Cymatium habet ſuam quadram
                <lb/>
              tertiæ partis, reliquæ duæ conflexui eius dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11339" xml:space="preserve">Prominet Corona dimidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11340" xml:space="preserve">ſexta moduli parte, habetq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11341" xml:space="preserve">ſuas præiſiones in extremis inferioribus partibus, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11342" xml:space="preserve">ſcotias uocat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11343" xml:space="preserve">In Metopis ſcalptæ erant ſacri-
                <lb/>
              ficiorum patinæ, bubula capita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11344" xml:space="preserve">huiuſmodi alia, quæ arbitrio Architecti relinquuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11345" xml:space="preserve">modo aliquid ſigni-
                <lb/>
              ficent, quod ad rem pertineat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11346" xml:space="preserve">Pari forma ſub ima corona, id est ſub plano inferiori, guttæ ad triglyphos re-
                <lb/>
              ſpondentes fiebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11347" xml:space="preserve">hæ in longitudine ſex, in latitudine tres ponebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11348" xml:space="preserve">ita ut omnes, quæ ad triglyphum unum
                <lb/>
              referebantur, eſſent numero decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11349" xml:space="preserve">octo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11350" xml:space="preserve">forma earum erat rotunda. </s>
              <s xml:id="echoid-s11351" xml:space="preserve">ita enim a plano decidentes guttæ in
                <lb/>
              orbem conuoluuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s11352" xml:space="preserve">ſpatia uero, quæ metopis reſpondebant, aut pura, id eſt ſine ſcalpturis relinquebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-01" xlink:href="note-514.01.167-01a" xml:space="preserve">10</note>
              aut fulmina ſcalpta habebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11353" xml:space="preserve">Ita Guttæ ſub ima corona ad canaliculos triglyphorum, canaliculi ad guttas
                <lb/>
              inferiores referebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11354" xml:space="preserve">unde perperam factum est ab eo, qui guttas contra metopas,alia ornamenta contra
                <lb/>
              triglyphos ad perpendiculum in ima corona poſuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11355" xml:space="preserve">Ignorauit enim, quid illæ guttæ ſignificarent, quo ue loco
                <lb/>
              eſſent ponendæ neſciuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11356" xml:space="preserve">ut pote qui caſu ornamenta fieri putauerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11357" xml:space="preserve">recte autem fecit, cum in metopis inſigne
                <lb/>
              urbis, loco bubulini capii is collocauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11358" xml:space="preserve">Reliqua omnia, quæ ſupra coronas ponuntur, ab Ionicis moribus
                <lb/>
              non ſunt aliena. </s>
              <s xml:id="echoid-s11359" xml:space="preserve">nos epistylijs, ut reliquarum partium, formam deſcripſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11360" xml:space="preserve">vbi a, b. </s>
              <s xml:id="echoid-s11361" xml:space="preserve">epistylium. </s>
              <s xml:id="echoid-s11362" xml:space="preserve">c. </s>
              <s xml:id="echoid-s11363" xml:space="preserve">gut-
                <lb/>
              tæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11364" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s11365" xml:space="preserve">regula e, tænia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11366" xml:space="preserve">f. </s>
              <s xml:id="echoid-s11367" xml:space="preserve">g. </s>
              <s xml:id="echoid-s11368" xml:space="preserve">triglyphus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11369" xml:space="preserve">h, ſemimetopia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11370" xml:space="preserve">i, metopa. </s>
              <s xml:id="echoid-s11371" xml:space="preserve">k, triglypbi capitulum. </s>
              <s xml:id="echoid-s11372" xml:space="preserve">l, m,
                <lb/>
              corona cv.</s>
              <s xml:id="echoid-s11373" xml:space="preserve">m ſuis cymatijs. </s>
              <s xml:id="echoid-s11374" xml:space="preserve">n, mentum coronæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11375" xml:space="preserve">o, ſcotia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11376" xml:space="preserve">reliqua in faſtigio ſunt ſuperius explicata. </s>
              <s xml:id="echoid-s11377" xml:space="preserve">p.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11378" xml:space="preserve">guttæ ſub ima corona triglyphis reſpondentes, q, ſpatia, quel uel pura relinquũtur, uel fulminibus ornantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11379" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11380" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Si</emph>
              uero pycnoftylon, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11381" xml:space="preserve">monotriglyphum opus erit faciendum, frons æ dis, ſi tetraſtylΘs erit, diui-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="63"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="64"/>
              datur in partes decem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11382" xml:space="preserve">nouem cum dimidia; </s>
              <s xml:id="echoid-s11383" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos in partes 29. </s>
              <s xml:id="echoid-s11384" xml:space="preserve">s. </s>
              <s xml:id="echoid-s11385" xml:space="preserve">ex his pars una erit mo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-02" xlink:href="note-514.01.167-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dulus, ad quem (uti ſupra ſcriptum eſt) opera diſtribuentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11386" xml:space="preserve">Ita ſupra ſingulas epiſtylij partes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11387" xml:space="preserve">me-
                <lb/>
              topæ duæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11388" xml:space="preserve">triglyphi ſinguli erunt collocandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11389" xml:space="preserve">In angularibus non amplius, quàm quantum eſt ſpa-
                <lb/>
              tium hemitriglyphi. </s>
              <s xml:id="echoid-s11390" xml:space="preserve">Accedet id in mediano contra faſtigium duorum triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11391" xml:space="preserve">trium meto-
                <lb/>
              parum ſpatium, ur latius medium intercolumnium accedentibus ad ædem habeat laxamentum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11392" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aduerſus ſimulacra Deorum aſpectus dignitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11393" xml:space="preserve">Inſuper triglyphorum colna eſt collocanda, ha-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="63"/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.167-1" xlink:href="hd-514.01.167-1a" number="64"/>
              bens (uti ſupra ſcriptum eſt) cymatium Doricum in imo, alterum in ſummo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11394" xml:space="preserve">Item cum cymatijs co-
                <lb/>
              rona craſſa ex dimidia. </s>
              <s xml:id="echoid-s11395" xml:space="preserve">diuidendæ autem ſunt in corona ima ad perpendiculum triglyphorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11396" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              medias metopas, uiarum directiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11397" xml:space="preserve">guttarum diſtributiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11398" xml:space="preserve">reliqua quoque quemadmodum
                <lb/>
              dictum eſt in diaſtylis.</s>
              <s xml:id="echoid-s11399" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11400" xml:space="preserve">Facilis quoque ratio monotriglyphi, ideſt ædis, cuius intercolumnia angularia unum in medio triglyphum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-03" xlink:href="note-514.01.167-03a" xml:space="preserve">30</note>
              habent. </s>
              <s xml:id="echoid-s11401" xml:space="preserve">Sicorrigatur codex eo modo, quo nunc ſcriptum eſt, nam mendoſus erat prius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11402" xml:space="preserve">nulla ratione ſibi
                <lb/>
              conſtabat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11403" xml:space="preserve">ex diagrammate etiam infra poſito, erit manifeſtior. </s>
              <s xml:id="echoid-s11404" xml:space="preserve">Vbi c. </s>
              <s xml:id="echoid-s11405" xml:space="preserve">eſt tetraſtyli ſpecies monotriglyphi,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s11406" xml:space="preserve">pycnostyli. </s>
              <s xml:id="echoid-s11407" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s11408" xml:space="preserve">uero hexaſtyli.</s>
              <s xml:id="echoid-s11409" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11410" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Colvmnas</emph>
              autem ſtriari uiginti ſtrijs oportet, quæ ſi planæ erunt, angulos habeant uiginti de-
                <lb/>
              ſignatos: </s>
              <s xml:id="echoid-s11411" xml:space="preserve">ſin autem excauabuntur, ſic eſt forma facienda, ita uti quàm magnum eſt interuallum ſtriæ,
                <lb/>
              tam magnis ſtriaturæ paribus lateribus quadratum deſcribatur, inmedio autem quadrato circini cen
                <lb/>
              trum collocetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11412" xml:space="preserve">agatur linea rotundationis, quæ quadrationis angulos tangat & </s>
              <s xml:id="echoid-s11413" xml:space="preserve">quantum erit
                <lb/>
              curuaturæ inter rotundationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11414" xml:space="preserve">quadratam deſcriptionem, tantum ad formam excauentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11415" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              Dorica columna ſui generis ſtriaturæ habebit perfectionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11416" xml:space="preserve">Deadiectione eius, quæ media auge-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-04" xlink:href="note-514.01.167-04a" xml:space="preserve">40</note>
              tur (uti in tertio uolumjne de Ionicis eſt perſcripta) ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s11417" xml:space="preserve">in his transferatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11418" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11419" xml:space="preserve">De strijs philander loquitur ita. </s>
              <s xml:id="echoid-s11420" xml:space="preserve">Columnæ Doricæ aut angulis inſigniuntur uiginti, aut totidem excauan-
                <lb/>
              tur ſtrigibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11421" xml:space="preserve">Sed ſuo quodam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11422" xml:space="preserve">proprio modo, ut hic præſcribitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11423" xml:space="preserve">Nam eſt aliud ſtriandi genus Ionicis,
                <lb/>
              debitum, de quo ipſe dixit, Cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s11424" xml:space="preserve">ultimo, lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s11425" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s11426" xml:space="preserve">Quæſtriantur columnæ, aut rectis lineis, aut in clauicularum
                <lb/>
              modum ſurſum uerſus obuolutis striantur, uti in toιcularium cochleis uidere est. </s>
              <s xml:id="echoid-s11427" xml:space="preserve">Corinthiæ ab Ionicis strias
                <lb/>
              mutuantur, ſed aut totæ a ſummo ad imum excauantur, aut partium trium infima ueluti baculo inſerto op-
                <lb/>
              plentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11428" xml:space="preserve">Videntur extra urbem ſcapi Corintbij onycbini duo ſecundo ferè lapide ad uiam Nomentanam, in
                <lb/>
              æde D. </s>
              <s xml:id="echoid-s11429" xml:space="preserve">Agnetis miro artificio ſtriati, ſed non ex præcepto. </s>
              <s xml:id="echoid-s11430" xml:space="preserve">Sunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s11431" xml:space="preserve">in vrbe in Baſilica diui Petri alterno or-
                <lb/>
              dine ſtrijs clauiculatim, ſpiratimq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11432" xml:space="preserve">obuolutis ſtriatæ,& </s>
              <s xml:id="echoid-s11433" xml:space="preserve">frondibus, ſigillis, auiculis, palmitibus, racemisq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11434" xml:space="preserve">aſperæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s11435" xml:space="preserve">Striatura autem Dorica hoc loco deſcribitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s11436" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11437" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qvoniam</emph>
              exterior ſpecies ſymmetriarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11438" xml:space="preserve">Corinthiorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11439" xml:space="preserve">Ionicorum eſt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.167-05" xlink:href="note-514.01.167-05a" xml:space="preserve">50</note>
              perſcripta, neceſſe eſt etiam interiores cellarum, pronaiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11440" xml:space="preserve">diſtributiones explicare.</s>
              <s xml:id="echoid-s11441" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11442" xml:space="preserve">Tempus eſt ut templum ingrediamur, cum cætera omnia, quæ ad exteriorem ſpeciem pertinent, a ſundamen
                <lb/>
              tis, ad ſummum tectum ſint explicata.</s>
              <s xml:id="echoid-s11443" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>