Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.60.] Proœmium.
[1.61.] De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-ris humani menſura. # Cap. I.
[1.62.] TABVLASEX QVANTITATVM Proportione respondentivm.
[1.63.] De quinque Aedium ſpeciebus. # Cap. II.
[1.64.] De fundationibus, & columnis, atque earum ornatu, & epiſtylijs, tam in locis ſolidis quàm in congeſtitijs. # Cap. III.
[1.65.] M. VITR V VII DE ARCHITECTVRA LIBER QVARTVS.
[1.66.] Proœmium.
[1.67.] De tribus generibus columnarum, earum{q́ue} origine, & in-uentione. # Cap. I.
[1.68.] De ornamentis columnarum: # Cap. II.
[1.69.] De ratione Dorica. # Cap. III.
[1.70.] De interiore Cellarum, & Pronai diſtributione. # Cap. IIII.
[1.71.] De ædibus constituendis ſecundum regionem. # Cap. V.
[1.72.] De ostiorum, & antepagmentorum ſacrarum ædium rationibus. # Cap. VI.
[1.73.] De Tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Cap. V II.
[1.74.] De aris Deorum or dinandis. # Cap. VIII.
[1.75.] Finis Quarti Libri.
[1.76.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER QVINTVS. Proœmium.
[1.77.] De foro, eius{q́ue} diſpoſitione. # Cap. I.
[1.78.] De Aerario, carcere, & curia ordinandis. # Cap. II.
[1.79.] De Theatro, eius ſalubri conſtitutione. # Cap. III.
[1.80.] De Harmonia ſecundum Aristoxeni traditio-nem. # Cap. IIII.
[1.81.] Sequens diagramma ostendit, quæ hactenus a Vitruuio, & a nobis dicta ſunt.
[1.82.] De Theatris uaſis # Cap. V.
[1.83.] De conformatione theatri facienda. # Cap. VI.
[1.84.] THEATRI LATINORVM VESTIGIVM.
[1.85.] De tecto porticus Theatri. Cap. Vll.
[1.86.] De tribus ſcenarum generibus. Cap. VIII.
[1.87.] De porticibus poſt ſcenam, & ambulationibus. Cap. IX.
[1.88.] De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.
[1.89.] De palæſtrarum ædiificatione, & xyſtis.#Cap.#XI.
< >
page |< < (140) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div403" type="section" level="2" n="70">
            <pb o="140" file="514.01.172" n="172" rhead="LIBER"/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11496" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              intercolumnia tria, quæ erunt inter antas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11497" xml:space="preserve">columnas pluteis marmoreis, ſiue exinteſti.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s11498" xml:space="preserve">no opere factis intercludantur, ita uti fores habeant, per quas itinera pronao fiant.</s>
              <s xml:id="echoid-s11499" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11500" xml:space="preserve">Non modo tria, ſed quinque intercolumnia inter eas antas eſſe poſſunt, quemadmodum in hyphetro gene-
                <lb/>
              re. </s>
              <s xml:id="echoid-s11501" xml:space="preserve">hæc intercolumnia in reliquis generibus tria ſunt, quoniam duplex, aut ſimplex porticus non connume-
                <lb/>
              ratur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11502" xml:space="preserve">inter hæc igitur intercolumnia marmorea, aut lignea ſepta collocabantur, quæ pluteos uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11503" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              erant autem altiores plutei, quàm podium, de quo ſupra. </s>
              <s xml:id="echoid-s11504" xml:space="preserve">fores autem habebant, per quas aditus in pronaum
                <lb/>
              patebat.</s>
              <s xml:id="echoid-s11505" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11506" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              ſi maior erit latitudo, quàm pedes 40. </s>
              <s xml:id="echoid-s11507" xml:space="preserve">columnæ contra regiones columnarum, quæ in-
                <lb/>
              ter antas ſunt, introrſus collocentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11508" xml:space="preserve">eæ altitudinem habeant æque, quàm quæ ſunt in fronte.</s>
              <s xml:id="echoid-s11509" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11510" xml:space="preserve">Amplitudo frontis ædium, qualis ea eſt, quæ exaſtyli, aut octaſtyli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11511" xml:space="preserve">decaſtyli, requirit, ut addantur co-
                <lb/>
              lumnæ contra regiones earum columnarum, quæ introrſus erant inter antas, nam firmitas hoc poſtulat. </s>
              <s xml:id="echoid-s11512" xml:space="preserve">qua-
                <lb/>
              re hoc loco id præcipit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11513" xml:space="preserve">addit autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11514" xml:space="preserve">columnas eas tam altas eſſe, quàm quæ ſunt in fronte, ſed craſ-
                <lb/>
              ſas minus.</s>
              <s xml:id="echoid-s11515" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11516" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Crassitvdines</emph>
              autem earum extenuentur his rationibus, uti ſi octaua parte erunt, quæ
                <lb/>
              ſunt in fronte, hæ fiant nouem partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s11517" xml:space="preserve"># Atque hæc huius ratio eſt ab optice deſumpta.</s>
              <s xml:id="echoid-s11518" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11519" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">In</emph>
              concluſo enim aere ſi quæ extenuatæ erunt, non diſcernentur; </s>
              <s xml:id="echoid-s11520" xml:space="preserve">ſin autem uidebuntur graci-
                <lb/>
              liores cum exterioribus fuerint ſtriæ 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s11521" xml:space="preserve">in his faciendæ erunt 28. </s>
              <s xml:id="echoid-s11522" xml:space="preserve">aut 32. </s>
              <s xml:id="echoid-s11523" xml:space="preserve">Ita quod detrahitur de cor-
                <lb/>
              pore ſcapi, ſtriarum numero adiecto, adaugebitur ratione, quo minus uidebitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11524" xml:space="preserve">ita exæ quabitur di
                <lb/>
              ſpari ratione columnarum craſsitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s11525" xml:space="preserve">Hoc autem efficit ea ratio quod oculus plura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11526" xml:space="preserve">crebiora ſigna
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.172-02" xlink:href="note-514.01.172-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tangendo, maiore uiſus circuitione peruagatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11527" xml:space="preserve">namque ſi duæ columnæ æque craſſæ lineis circumme
                <lb/>
              tientur, e quibus una ſit non ſtriata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11528" xml:space="preserve">altera ſtriata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11529" xml:space="preserve">circa ſtrigium caua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11530" xml:space="preserve">angulos ſtriarum linea
                <lb/>
              corpora tangat, tametſi columnæ æque craſſæ fuerint; </s>
              <s xml:id="echoid-s11531" xml:space="preserve">lineæ, quæ circundatæ erunt, non erunt æ qua-
                <lb/>
              les, quod ſtriarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11532" xml:space="preserve">ſtrigium circuitus maiorem efficiet lineæ longitudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11533" xml:space="preserve">ſin autem hoc ita uide
                <lb/>
              bitur, non eſt alienum in anguſtis locis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11534" xml:space="preserve">in concluſo ſpatio graciliores columnarum ſymmetrias in
                <lb/>
              opere conſtituere, cum habeamus adiutricem ſtriarum temperaturam.</s>
              <s xml:id="echoid-s11535" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11536" xml:space="preserve">Interiores columnas graciliores exterioribus fieri debere probat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s11537" xml:space="preserve">nam quemadmodum angulares co-
                <lb/>
              lumnas craßiores medianis uoluit eſſe libro ſuperiori, quoniam aer circum circa demere uidetur de earum craſ
                <lb/>
              ſitudine; </s>
              <s xml:id="echoid-s11538" xml:space="preserve">ita interiores, a quibus nil demit aer, ſubtiliores eſſe iubet exterioribus. </s>
              <s xml:id="echoid-s11539" xml:space="preserve">Ita enim ratione hæ illis æ-
                <lb/>
              quabuntur, cum aer ab exterioribus demat id, quod ratio ab interioribus ademit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11540" xml:space="preserve">neque ſolum extenuando
                <lb/>
              columnas interiores æquat eas exterioribus, ſed etiam ſtriarum numerus, nam quo plures ſunt, eo craſſior co-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.172-03" xlink:href="note-514.01.172-03a" xml:space="preserve">30</note>
              lumna uidetur; </s>
              <s xml:id="echoid-s11541" xml:space="preserve">nam columna, quæ plures strias habet, plures quoque terminos uiſus habet; </s>
              <s xml:id="echoid-s11542" xml:space="preserve">nam ſi æque craſ-
                <lb/>
              ſæ columnæ lino circundentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11543" xml:space="preserve">in angulis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11544" xml:space="preserve">in cauis, plus lini abſumetur in ea, quæ plures ſtrias habebit,
                <lb/>
              quàm in ea, quæ pauciores. </s>
              <s xml:id="echoid-s11545" xml:space="preserve">quod experientia docet. </s>
              <s xml:id="echoid-s11546" xml:space="preserve">ſtriarum itaque numero æquantur columnæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s11547" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11548" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ipsivs</emph>
              autem cellæ parietum craſsitudinem pro rata parte magnitudinis fieri oportet, dum an-
                <lb/>
              tæ eorum craſsitudinibus columnarum ſint æquales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11549" xml:space="preserve">ſi extructi futuri ſint, quàm minutiſsimis cæ-
                <lb/>
              mentis recte ſtruantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11550" xml:space="preserve">ſin autem quadrato ſaxo, aut marmore, maxime modicis, paribusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11551" xml:space="preserve">uidetur eſ-
                <lb/>
              ſe faciendum; </s>
              <s xml:id="echoid-s11552" xml:space="preserve">quod media coagmenta medij lapides continentes firmiorem facient omnis operis per-
                <lb/>
              fectionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s11553" xml:space="preserve">Item circum coagmenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11554" xml:space="preserve">cubilia eminentes expreſsiones, graphicoteram efficient in
                <lb/>
              aſpectu delectationem.</s>
              <s xml:id="echoid-s11555" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s11556" xml:space="preserve">Antætam craſſæ ſint, quàm columnæ; </s>
              <s xml:id="echoid-s11557" xml:space="preserve">parietes aliquanto minus, pro vt ratio operis, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s11558" xml:space="preserve">oneris poſtu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.172-04" xlink:href="note-514.01.172-04a" xml:space="preserve">40</note>
              labit. </s>
              <s xml:id="echoid-s11559" xml:space="preserve">Murus autem extruitur ſine cruſtis, aut lapideis cruſtis ornatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11560" xml:space="preserve">Si extruitur, quàm minutißimis cæ-
                <lb/>
              mentis recte ſtruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11561" xml:space="preserve">magis enim coagmentatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s11562" xml:space="preserve">ſi ornatur, aut lapide polito, aut rudi ornatur, ſed ut oble-
                <lb/>
              ctet, eminentes uideri debent expreſſiones in cubilibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11563" xml:space="preserve">coagmentis, noſtri bugnas uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11564" xml:space="preserve">Lapides autem
                <lb/>
              quadrati uel parui, uel magni, æquis angulis, licet non pari a lateribus conſtant. </s>
              <s xml:id="echoid-s11565" xml:space="preserve">deijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11566" xml:space="preserve">de generibus stru-
                <lb/>
              cturæ dictum eſt ſupra volumine ſecundo.</s>
              <s xml:id="echoid-s11567" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div408" type="section" level="2" n="71">
            <head xml:id="echoid-head72" style="it" xml:space="preserve">De ædibus constituendis ſecundum regionem. # Cap. V.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s11568" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">AEdes</emph>
              autem ſacræ Deorum immortalium ad regiones, quas fpectare debent, ſic erunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.172-05" xlink:href="note-514.01.172-05a" xml:space="preserve">50</note>
              conſtituendæ, ut ſi nulla ratio impedierit, liberaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11569" xml:space="preserve">fuerit poteſtas ædis; </s>
              <s xml:id="echoid-s11570" xml:space="preserve">ſignum, quod
                <lb/>
              erit in ara collocatum, ſpectet ad ueſpertinam cœli regionem; </s>
              <s xml:id="echoid-s11571" xml:space="preserve">uti qui adierint ad aram
                <lb/>
              immolantes, aut ſacrificia facientes, ſpectent ad partem cœli oriẽtis; </s>
              <s xml:id="echoid-s11572" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s11573" xml:space="preserve">ſimulacrum, quod
                <lb/>
              erit in æde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11574" xml:space="preserve">ita uota ſuſcipientes contueantur ædem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11575" xml:space="preserve">orientem cœli, ipſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s11576" xml:space="preserve">ſimulacra uideantur
                <lb/>
              exorientia contueri ſupplicantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11577" xml:space="preserve">ſacrificantes: </s>
              <s xml:id="echoid-s11578" xml:space="preserve">quod aras omnes Deorum neceſſe eſſe uideatur ad
                <lb/>
              orientem ſpectare. </s>
              <s xml:id="echoid-s11579" xml:space="preserve">ſin autem loci natura interpellauerit, tunc conuertendæ ſunt earum ædium conſti-
                <lb/>
              tutiones, uti quàm plurima pars mœnium e templis Deorum conſpiciatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s11580" xml:space="preserve">Item ſi ſecundum flumi-
                <lb/>
              na ædes ſacræ fient, ita uti Aegypto circa Nilum, ad fluminis ripas uidentur ſpectare debere; </s>
              <s xml:id="echoid-s11581" xml:space="preserve">ſimiliter
                <lb/>
              ſi circum uias publicas erunt, ędificia Deorum ita conſtituantur, uti prætereuntes poſsint reſpicere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s11582" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in conſpectu ſalutationes facere.</s>
              <s xml:id="echoid-s11583" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>