Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.60.] Proœmium.
[1.61.] De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-ris humani menſura. # Cap. I.
[1.62.] TABVLASEX QVANTITATVM Proportione respondentivm.
[1.63.] De quinque Aedium ſpeciebus. # Cap. II.
[1.64.] De fundationibus, & columnis, atque earum ornatu, & epiſtylijs, tam in locis ſolidis quàm in congeſtitijs. # Cap. III.
[1.65.] M. VITR V VII DE ARCHITECTVRA LIBER QVARTVS.
[1.66.] Proœmium.
[1.67.] De tribus generibus columnarum, earum{q́ue} origine, & in-uentione. # Cap. I.
[1.68.] De ornamentis columnarum: # Cap. II.
[1.69.] De ratione Dorica. # Cap. III.
[1.70.] De interiore Cellarum, & Pronai diſtributione. # Cap. IIII.
[1.71.] De ædibus constituendis ſecundum regionem. # Cap. V.
[1.72.] De ostiorum, & antepagmentorum ſacrarum ædium rationibus. # Cap. VI.
[1.73.] De Tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Cap. V II.
[1.74.] De aris Deorum or dinandis. # Cap. VIII.
[1.75.] Finis Quarti Libri.
[1.76.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER QVINTVS. Proœmium.
[1.77.] De foro, eius{q́ue} diſpoſitione. # Cap. I.
[1.78.] De Aerario, carcere, & curia ordinandis. # Cap. II.
[1.79.] De Theatro, eius ſalubri conſtitutione. # Cap. III.
[1.80.] De Harmonia ſecundum Aristoxeni traditio-nem. # Cap. IIII.
[1.81.] Sequens diagramma ostendit, quæ hactenus a Vitruuio, & a nobis dicta ſunt.
[1.82.] De Theatris uaſis # Cap. V.
[1.83.] De conformatione theatri facienda. # Cap. VI.
[1.84.] THEATRI LATINORVM VESTIGIVM.
[1.85.] De tecto porticus Theatri. Cap. Vll.
[1.86.] De tribus ſcenarum generibus. Cap. VIII.
[1.87.] De porticibus poſt ſcenam, & ambulationibus. Cap. IX.
[1.88.] De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.
[1.89.] De palæſtrarum ædiificatione, & xyſtis.#Cap.#XI.
< >
page |< < (155) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div426" type="section" level="2" n="74">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s12108" xml:space="preserve">
                <pb o="155" file="514.01.187" n="187" rhead="QVARTVS."/>
              tatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s12109" xml:space="preserve">Omnes tamen arœ conueniunt in eo, quod ad orientem ſpectare debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12110" xml:space="preserve">Albertus ſex pedes altas
                <lb/>
              conſtituit aras, ſupra quas ſimulachrum imponeretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12111" xml:space="preserve">Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s12112" xml:space="preserve">nullam prœſcribit altitudinem, quandoquidem
                <lb/>
              alia alijs numinibus conueniat ararum altitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s12113" xml:space="preserve">Nostrorum Pontificum decreta, niſiex marmore altari
                <lb/>
              confici iubent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12114" xml:space="preserve">ſuper aras ſacram petram imponunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12115" xml:space="preserve">Nos linteis altaria cooperimus, candelabra imponi-
                <lb/>
              mus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12116" xml:space="preserve">ſanctorum reliquias; </s>
              <s xml:id="echoid-s12117" xml:space="preserve">nullum autem eſt templum in quo altare non ſit ſacratiſſimo corpori Domini no-
                <lb/>
              ſtri conſecratum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12118" xml:space="preserve">Habent nostri ſacrarium a lateribus, uel a capite œdis, in quo ſacrœ veſtes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12119" xml:space="preserve">libri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12120" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              liqua templi ornamenta reponuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12121" xml:space="preserve">ego in ea parte templi ſacrarium collocarem, in qua antiquitus erat po-
                <lb/>
              ſticum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12122" xml:space="preserve">Chorum quoque nostri habent in quo ſacerdotes diuinas laudes quotidie celebrant, quare ſi ad uſum
                <lb/>
              nostrum templa accommodabimus, nemo nos reprehendet. </s>
              <s xml:id="echoid-s12123" xml:space="preserve">poſſumus nos liberius multiformes œdes conſtitue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.187-01" xlink:href="note-514.01.187-01a" xml:space="preserve">10</note>
              re, quoniam cellœ plurimœ ſunt in œdibus, in quibus arœ ſanctis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12124" xml:space="preserve">Dei amicis dedicantur, quare multilate-
                <lb/>
              ras figuras templorum non recuſarem: </s>
              <s xml:id="echoid-s12125" xml:space="preserve">ſed uſus obtinuit, ut œdium forma crucem referret. </s>
              <s xml:id="echoid-s12126" xml:space="preserve">Turrim quoque
                <lb/>
              campanariamexcelſam habent, in cuius ſummitate, quœ in pyramidem exit, inſtrumenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12127" xml:space="preserve">tympana œnea
                <lb/>
              ſunt, quœtintinabulis tacta ſonum efficiunt, quo certis horis populi uocantur ad diuinas laudes. </s>
              <s xml:id="echoid-s12128" xml:space="preserve">celebritatum
                <lb/>
              funerum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12129" xml:space="preserve">aliarum rerum ſignaijs dari ſolent; </s>
              <s xml:id="echoid-s12130" xml:space="preserve">coronis cinguntur baſes pyramidis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12131" xml:space="preserve">columnis, podijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12132" xml:space="preserve">or-
                <lb/>
              nantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s12133" xml:space="preserve">cochleis ad eas aſcendimus, interdum gradibus, interdum commodioribus aſcenſionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12134" xml:space="preserve">Pyramis
                <lb/>
              proportione ſeſquialtera baſi ſi fuerit pulcherrimum ſui aſpectum prœbebit; </s>
              <s xml:id="echoid-s12135" xml:space="preserve">auro, plumbo, uel etiam lapide
                <lb/>
              nigro, (arduoſam Galli appellant) integitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12136" xml:space="preserve">Sunt qui non pyramides, ſed tholos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12137" xml:space="preserve">hemiſphœria imponunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s12138" xml:space="preserve">Omnia recte, ſi pro magnitudine operis conficientur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12139" xml:space="preserve">in ijs quoque horologia rotis, denticulis, funibus compacta
                <lb/>
              proſpiciuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12140" xml:space="preserve">nam radio mobili ſingulas horas oſtendunt, gradum Solis, Lunœ œtatem, ſignorum aſcenſionem
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.187-02" xlink:href="note-514.01.187-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ostendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12141" xml:space="preserve">Poſt templum cimiterium ſacrum habent, in quo cadauera Chriſtianorum tumulantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12142" xml:space="preserve">Sunt tamen
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.187-01" xlink:href="fig-514.01.187-01a" number="60">
                  <caption xml:id="echoid-caption20" style="it" xml:space="preserve">Figura apponenda erat in fine primi
                    <lb/>
                  capitis huius libri.</caption>
                  <variables xml:id="echoid-variables36" xml:space="preserve">e c g a d b h h f</variables>
                </figure>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.187-03" xlink:href="note-514.01.187-03a" xml:space="preserve">30</note>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.187-04" xlink:href="note-514.01.187-04a" xml:space="preserve">40</note>
              qui cellas ſibi in œde comparant, in quibus eminenti loco
                <lb/>
              monumenta ponunt, epitaphia, ſtatuœ, vexilla, prout quiſque
                <lb/>
              meretur, quœ anathemata dicuntur, in ijs poni ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s12143" xml:space="preserve">Clau-
                <lb/>
              ſtris quoque ſepulchrorum loca dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12144" xml:space="preserve">curauit enim religio
                <lb/>
              noſtra naturali, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12145" xml:space="preserve">ordinata pietate, ut mortuorum cura ha-
                <lb/>
              beretur, humarenturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12146" xml:space="preserve">corpora, quœ ſpiritus ſancti uaſa fue-
                <lb/>
              re, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12147" xml:space="preserve">iterum reſurgere debent ad uitam. </s>
              <s xml:id="echoid-s12148" xml:space="preserve">Sed utinam hœc non
                <lb/>
              fiant ad pompam uiuorum potius, quàm ad pietatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12149" xml:space="preserve">refri-
                <lb/>
              gerium mortuorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s12150" xml:space="preserve">non eſt autem laudabile cadauerum loca
                <lb/>
              in œdibus ſacris conſtitui, prœſertim ſi eminentiora ſint a late-
                <lb/>
              ribus, ornatioraq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12151" xml:space="preserve">titulis, tropheis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12152" xml:space="preserve">imaginibus, atque bu
                <lb/>
              iuſmodi, quœ potius in foro, quàm in templo eſſent collocan-
                <lb/>
              da. </s>
              <s xml:id="echoid-s12153" xml:space="preserve">Sed omittamus hœc, memores autem ſimus in omnibus
                <lb/>
              decorem ſeruare, prœſertim in Dei, ſanctorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12154" xml:space="preserve">cultu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12155" xml:space="preserve">ob-
                <lb/>
              ſeruantia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12156" xml:space="preserve">eorum qui ſacris addicti, mundi negocia, opes,
                <lb/>
              parentes, affines, uoluptates, honoresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s12157" xml:space="preserve">reliquerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s12158" xml:space="preserve">ijs enim
                <lb/>
              honeste prouidendum, ut commodas habeant habitationes,
                <lb/>
              ampla clauſtra, ſeu periſtylia, uiridaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12159" xml:space="preserve">alia uitœ communi,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s12160" xml:space="preserve">honestœ neceſſaria. </s>
              <s xml:id="echoid-s12161" xml:space="preserve">Viris quidem, pro ut uirorum exigit
                <lb/>
              uſus, b:</s>
              <s xml:id="echoid-s12162" xml:space="preserve">bliothecœ, cubicula, hoſpitalia constituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s12163" xml:space="preserve">Mulie-
                <lb/>
              ribus autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s12164" xml:space="preserve">uirginibus loca dentur tuta in ciuitate, parieti
                <lb/>
              bus altis circumſepta. </s>
              <s xml:id="echoid-s12165" xml:space="preserve">feneſtrarum luminibus non emineant
                <lb/>
              uicina œdificia. </s>
              <s xml:id="echoid-s12166" xml:space="preserve">ſuis uiridarijs aliunde, quàm a cœlo aperto nō
                <lb/>
              ſit proſpectus. </s>
              <s xml:id="echoid-s12167" xml:space="preserve">atque huiuſmodi in earum œdificijs tempera-
                <lb/>
              mentum ſeruetur, ut non ſolum a crimine, ſed etiam a crimi-
                <lb/>
              nis ſuſpicione tutœ ſint.</s>
              <s xml:id="echoid-s12168" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div428" type="section" level="2" n="75">
            <head xml:id="echoid-head76" style="it" xml:space="preserve">Finis Quarti Libri.</head>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>