Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.60.] Proœmium.
[1.61.] De ſacrarum Aedium compoſitione , & ſymmetrijs, & corpo-ris humani menſura. # Cap. I.
[1.62.] TABVLASEX QVANTITATVM Proportione respondentivm.
[1.63.] De quinque Aedium ſpeciebus. # Cap. II.
[1.64.] De fundationibus, & columnis, atque earum ornatu, & epiſtylijs, tam in locis ſolidis quàm in congeſtitijs. # Cap. III.
[1.65.] M. VITR V VII DE ARCHITECTVRA LIBER QVARTVS.
[1.66.] Proœmium.
[1.67.] De tribus generibus columnarum, earum{q́ue} origine, & in-uentione. # Cap. I.
[1.68.] De ornamentis columnarum: # Cap. II.
[1.69.] De ratione Dorica. # Cap. III.
[1.70.] De interiore Cellarum, & Pronai diſtributione. # Cap. IIII.
[1.71.] De ædibus constituendis ſecundum regionem. # Cap. V.
[1.72.] De ostiorum, & antepagmentorum ſacrarum ædium rationibus. # Cap. VI.
[1.73.] De Tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Cap. V II.
[1.74.] De aris Deorum or dinandis. # Cap. VIII.
[1.75.] Finis Quarti Libri.
[1.76.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER QVINTVS. Proœmium.
[1.77.] De foro, eius{q́ue} diſpoſitione. # Cap. I.
[1.78.] De Aerario, carcere, & curia ordinandis. # Cap. II.
[1.79.] De Theatro, eius ſalubri conſtitutione. # Cap. III.
[1.80.] De Harmonia ſecundum Aristoxeni traditio-nem. # Cap. IIII.
[1.81.] Sequens diagramma ostendit, quæ hactenus a Vitruuio, & a nobis dicta ſunt.
[1.82.] De Theatris uaſis # Cap. V.
[1.83.] De conformatione theatri facienda. # Cap. VI.
[1.84.] THEATRI LATINORVM VESTIGIVM.
[1.85.] De tecto porticus Theatri. Cap. Vll.
[1.86.] De tribus ſcenarum generibus. Cap. VIII.
[1.87.] De porticibus poſt ſcenam, & ambulationibus. Cap. IX.
[1.88.] De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.
[1.89.] De palæſtrarum ædiificatione, & xyſtis.#Cap.#XI.
< >
page |< < (199) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div519" type="section" level="2" n="88">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14925" xml:space="preserve">
                <pb o="199" file="514.01.231" n="231" rhead="QVINTVS."/>
              tam diftantibus, ut in eas bipedales tegulæ ſedere poſſint, altæ pedes duos, tegulæ illæimponantur, structæ cre-
                <lb/>
              ta, capillo ſubacta, ut ignem ferre poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s14926" xml:space="preserve">tegulæ pauimentum ſuſtinent, ſub quo erat bypocauſtum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14927" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ignis ab bypocausto per tubos intra parietum craßitudinem ad cellas uaporans aſcendebat, quod animaduer-
                <lb/>
              ſum eſt ex antiquis monumentis nuper inuentis, quorum formas libro ſequenti capite decimo collocauimus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s14928" xml:space="preserve">Stratis cellarum caldariorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14929" xml:space="preserve">tepidariorum pauimentis, concamerationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14930" xml:space="preserve">fornices faciendi ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14931" xml:space="preserve">hi
                <lb/>
              uel contignatione, uel ſtructura fiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14932" xml:space="preserve">utriuſque generis præcepta dantur a Vitruuio, Structura utili or est,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s14933" xml:space="preserve">ignis uapori aptior. </s>
              <s xml:id="echoid-s14934" xml:space="preserve">in contignatione imæ, mediæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14935" xml:space="preserve">ſummæ partes ſunt conſiderandæ, imæ figlino opere
                <lb/>
              faciendæ, mediæ ferreæſint, ut opus ſustineatur, ſummæ coagmentandæ argilla capillo ſubacta, ferrei arcus in
                <lb/>
              colligatione fiant tranſuerſarijs ferreis laminis decuſſatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14936" xml:space="preserve">clatratis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14937" xml:space="preserve">arcus hi uncinis ferreis contignatio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.231-01" xlink:href="note-514.01.231-01a" xml:space="preserve">10</note>
              bus applicentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14938" xml:space="preserve">ad eas ſuſpendantur, diſtent autem inter ſe tantum, ut ſupra duos arcus eapita duarum
                <lb/>
              tegularum ſedere poſſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14939" xml:space="preserve">bæc pars media erit, ſupra autem fiet tanquam ruderatio quædam ex argilla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14940" xml:space="preserve">
                <lb/>
              creta figulorum pilis ſubacta. </s>
              <s xml:id="echoid-s14941" xml:space="preserve">Cœlum uerò, quod imminet pauimento, testa cum calce trulliſſetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14942" xml:space="preserve">tectorio
                <lb/>
              uel albario opere poliatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14943" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s14944" xml:space="preserve">ſi hæ concamerationes duplices fuerint, idest una ſupra aliam, antequã ad con-
                <lb/>
              tignationem deuenias, melius erit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14945" xml:space="preserve">tutius contignatio a uapore ſeruabitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14946" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14947" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Magnitvdines</emph>
              autem balnearum uidentur fieripro copia hominum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14948" xml:space="preserve">ſint autem ita compoſi-
                <lb/>
              tæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s14949" xml:space="preserve">Quanta longitudo fuerit, tertia dempta latitudo ſit, pręter ſcholam labri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14950" xml:space="preserve">aluei, labrum utique
                <lb/>
              ſub lumine faciendum uidetur, ne ſtantes circum ſuis umbris obſcurent locum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14951" xml:space="preserve">Scholas autem labro
                <lb/>
              rum ita ſieri oportet ſpatioſas, ut cum priores occupauerint loca, circumſpectantes reliqui rectè ſtare
                <lb/>
              poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s14952" xml:space="preserve">Aluei autem latitudo inter parietem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14953" xml:space="preserve">pluteum, ne minus ſit pedes ſenos, ut gradus inſe-
                <lb/>
              rior inde auferat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14954" xml:space="preserve">puluinus duos pedes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14955" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14956" xml:space="preserve">Nunc agit de loco, in quo lauabantur bomines, eiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14957" xml:space="preserve">ſymmetrias declarat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14958" xml:space="preserve">Magnitudines igitur balnea-
                <lb/>
              rum pro copia bominum fieri uidentur, ſed proportione illa conſtare debent, quæ tantum Vitruuio placet, ideſt
                <lb/>
              ſeſquialtera, tertia enim pars longitudini demitur, reliquæ duæ latitudini dantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14959" xml:space="preserve">Labrum ſeu alueus lapidea,
                <lb/>
              uel structilis foſſa erat balnearum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14960" xml:space="preserve">Schola autem labri. </s>
              <s xml:id="echoid-s14961" xml:space="preserve">uel aluei erat tanquam margo labri, ubi lauaturi
                <lb/>
              præſtolabantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14962" xml:space="preserve">ſpectantes eos, qui prius locum occupauerant, ſtabant. </s>
              <s xml:id="echoid-s14963" xml:space="preserve">uult igitur labrum ſub lumine po-
                <lb/>
              ni, ne stantes cir cum ſuis umbris obſcurent lucem. </s>
              <s xml:id="echoid-s14964" xml:space="preserve">Aluei autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14965" xml:space="preserve">labri, quod idem eſt, latitudo ſit pedes
                <lb/>
              ſex, ex quibus duos pedes gradus inferior, per quem in labrum deſcendebatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14966" xml:space="preserve">puluinus auferebat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14967" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              linquebantur quatuor pedes inter parietem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14968" xml:space="preserve">pluteum, uel podium.</s>
              <s xml:id="echoid-s14969" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14970" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Laconicvm</emph>
              ſudationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14971" xml:space="preserve">ſunt coniungendæ tepidario, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14972" xml:space="preserve">quàm latæ fuerint, tantam altitudi-
                <lb/>
              nem habeant ad imam curuaturam hemiſphærij, mediumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14973" xml:space="preserve">lumen in hemiſphærio relinquatur, ex eoq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s14974" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.231-03" xlink:href="note-514.01.231-03a" xml:space="preserve">30</note>
              clypeum æneum catenis pendeat, per cuius reductiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14975" xml:space="preserve">demiſsiones perficietur ſudationis tempera-
                <lb/>
              tura. </s>
              <s xml:id="echoid-s14976" xml:space="preserve">ipſumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14977" xml:space="preserve">ad circinum oportere fieri uidetur, ut æqualiter a medio flammæ, ua porisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14978" xml:space="preserve">uis per cur-
                <lb/>
              uaturæ rotundationes peruagetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14979" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14980" xml:space="preserve">Laconicum locus erat ſudationibus dedicatus, ita dicitur, quod Lacedæmonij in eiuſmodi ſudatorijs exer-
                <lb/>
              cebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14981" xml:space="preserve">erant autem tanquam turriculæ cameratæ in hemiſphærium, ut patet ex diagrammate. </s>
              <s xml:id="echoid-s14982" xml:space="preserve">Sudatoria
                <lb/>
              dici poſſunt ab effectu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14983" xml:space="preserve">ſphæriſteria a forma. </s>
              <s xml:id="echoid-s14984" xml:space="preserve">Clypeo æneo in medio ubi lumen erat relictum tegeba
                <gap/>
              ,
                <lb/>
              ſed clypeus reductus interim, uel demiſſus ſudationes temperabat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14985" xml:space="preserve">erat ſub turriculæ uel laconici pa@@mento
                <lb/>
              concamer atio, ut recte dicit Phil. </s>
              <s xml:id="echoid-s14986" xml:space="preserve">ubi ſuccendebatur ignis, quaqua uerſum uero in parietibus ad imam hemi-
                <lb/>
              ſphærij curuaturam ſtructiles, fictiles ue canales, per quos flammæ, uaporisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14987" xml:space="preserve">uis deferebatur, ut autem æqua
                <lb/>
              liter per curuaturæ rotundationes uapor peruagari poſſet, clypeus ad circinum fiebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14988" xml:space="preserve">Cellæ tepidariæ, ſudato-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.231-04" xlink:href="note-514.01.231-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ria cella, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14989" xml:space="preserve">laconicum coniungebatur, ex diametro altitudo eius ſumebatur uſque ad imam curuaturam, ideſt
                <lb/>
              ad hemiſphærij incumbam, uel impoſituram.</s>
              <s xml:id="echoid-s14990" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div526" type="section" level="2" n="89">
            <head xml:id="echoid-head92" xml:space="preserve">De palæſtrarum ædiificatione, & xyſtis.#Cap.#XI.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14991" xml:space="preserve">N
                <emph style="sc">Vnc</emph>
              mihi uidetur (tametſi non ſint Italicæ conſuetudinis ) palæſtrarum ædificationes tra-
                <lb/>
              dere explicatè, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14992" xml:space="preserve">quemadmodum apud Græcos conftituantur monſtrare. </s>
              <s xml:id="echoid-s14993" xml:space="preserve">Conſtituun-
                <lb/>
              tur autem in tribus porticibus exedræ ſpatioſæ, habentes ſedes, in quibus Philoſophi,
                <lb/>
              Rhetores, reliquiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14994" xml:space="preserve">qui ſtudijs delectantur, ſedentes diſputare poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s14995" xml:space="preserve">In palæſtris pe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.231-05" xlink:href="note-514.01.231-05a" xml:space="preserve">50</note>
              riſtylia quadrata, ſiue oblonga, ita ſunt facienda, uti duorum ſtadiorum habeant ambulationis circui-
                <lb/>
              tionem, quod Græci uocant, diaulon, ex quibus tres porticus ſimplices diſponuntur, quartaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14996" xml:space="preserve">quæ ad
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.231-1" xlink:href="hd-514.01.231-1a" number="68"/>
              meridianas regiones eſt conuerſa, duplex, uti cum tempeſtates uentoſæ ſunt, non poſsit aſpergo in
                <lb/>
              interiorem partem peruenire. </s>
              <s xml:id="echoid-s14997" xml:space="preserve">In duplici autem porticu collo centur hæc membra. </s>
              <s xml:id="echoid-s14998" xml:space="preserve">Ephæbeum in me-
                <lb/>
              dio, ( hoc autem eſt exedra ampliſsima cum ſedibus, quæ tertia parte longior ſit, quàm lata ) ſub dex-
                <lb/>
              tro coriceum, deinde proxime coniſterium, a coniſterio in uerſura porticus frigida lauatio, quam
                <lb/>
              Græci Lutron uocitant. </s>
              <s xml:id="echoid-s14999" xml:space="preserve">ad ſiniſtram Ephæbei elæotheſium, proxime autem elæotheſium ſrigidariũ,
                <lb/>
              ab eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15000" xml:space="preserve">iter in propigneum in uerſura porticus, proxime autem introrſus è regione frigidarij colloce-
                <lb/>
              tur concamerata ſudatio, longitudine dup lex quàm latitudine, quæ habeat in uerſuris ex una parte la-
                <lb/>
              conicum ad eundem modum, uti ſupra ſcriptum eſt, compoſitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15001" xml:space="preserve">Ex aduerſo laconici caldam laua-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.231-06" xlink:href="note-514.01.231-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>